Pełny tekst orzeczenia

411/5/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 26 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 134/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jana R. w sprawie zgodności:
art. 444 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) w zakresie, w jakim wyłącza z kręgu osób uprawnionych do wniesienia apelacji w postępowaniu karnym osobę wymienioną w art. 87 § 2 tej ustawy, z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 maja 2010 r. (data nadania), Jan R. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 444 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim wyłącza z kręgu osób uprawnionych do wniesienia apelacji w postępowaniu karnym osobę wymienioną w art. 87 § 2 k.p.k., z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym:

2.1. Wyrokiem z 25 września 2009 r. (sygn. akt II K 236/07) Sąd Rejonowy w Końskich – II Wydział Karny uznał dwóch pracowników skarżącego za winnych nieumyślnego spowodowania śmierci innego pracownika skarżącego w miejscu pracy, czyn ten kwalifikując jako występek z art. 220 § 1 i art. 155 w związku z art. 11 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) i na podstawie art. 155 w związku z art. 11 § 3 oraz art. 69 § 1 i 2 i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wymierzył im kary po osiem miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na okres próby wynoszący trzy lata, a także na podstawie art. 71 § 1 w związku z art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył im grzywny po siedemdziesiąt stawek dziennych, przy przyjęciu dla jednej stawki kwoty 20,00 zł.

2.2. Od powyższego wyroku skarżący złożył apelację na korzyść skazanych. Prezes Sądu Rejonowego w Końskich zarządzeniem z 8 grudnia 2009 r. (sygn. akt II K 236/07), wydanym na podstawie art. 429 k.p.k., odmówił przyjęcia apelacji do rozpoznania. Wskazane zarządzenie zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w Kielcach – IX Wydział Karny Odwoławczy z 2 marca 2010 r. (sygn. akt IX Kz 41/10), w którym stwierdzono, że w myśl art. 444 k.p.k. skarżący nie był bowiem osobą uprawnioną do złożenia apelacji.

3. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej skarżący podniósł, że kwestionowana regulacja narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego, prawo do sądu, prawo do ponownego rozpoznania sprawy w drugiej instancji, a także zasadę ochrony praw majątkowych. Wyrok skazujący wobec pracowników skarżącego stanowi bowiem prejudykat w rozumieniu art. 120 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) w odniesieniu do ewentualnej odpowiedzialności skarżącego, jako pracodawcy, w razie wyrządzenia przez jego pracowników szkody osobie trzeciej, podczas wykonywania przez nich obowiązków pracowniczych.

4. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 27 kwietnia 2011 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 18 maja 2011 r.) skarżący został wezwany do dokładnego określenia sposobu naruszenia jego konstytucyjnych praw i wolności, wyrażonych w art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji, przez art. 444 k.p.k.

5. W sporządzonym przez pełnomocnika piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 25 maja 2011 r. (data nadania), skarżący rozwinął argumentację dotyczącą niezgodności art. 444 k.p.k. z art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji. W jego ocenie wyrok Sądu Rejonowego w Końskich – II Wydział Karny z 25 września 2009 r. (sygn. akt II K 236/07), choć formalnie dotyczył pracowników skarżącego, w szerszym kontekście dotyczy też samego skarżącego, gdyż „otwiera drogę do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przeciwko skarżącemu”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom.

2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że analizowana skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Wyrok skazujący, wydany wobec pracowników skarżącego, nie jest bowiem orzeczeniem o prawach i wolnościach skarżącego, co z kolei uzasadnia niedopuszczalność skorzystania przez niego z prawa do wniesienia środka zaskarżenia na rzecz jego pracowników.

2.1. Wbrew twierdzeniom skarżącego prawo do sądu nie obejmuje możliwości podejmowania wszelkich czynności, lecz tylko takich, które są zgodne z istotą tego prawa i które mieszczą się w granicach wyznaczonych przez obowiązujące przepisy. Istotą prawa do sądu jest zaś podejmowanie działań zmierzających do odparcia stawianych oskarżonemu zarzutów za pomocą przyznanych mu uprawnień procesowych. Nie obejmuje zaś ono – o ile sama ustawa procesowa nie stanowi inaczej – możliwości wnoszenia środków zaskarżenia w postępowaniu karnym na rzecz innych osób, także wtedy, kiedy wynik tego postępowania związany może być przedmiotowo z ewentualnym późniejszym postępowaniem sądowym wobec skarżącego, wytoczonym na gruncie prawa pracy lub prawa cywilnego.
Konstytucyjne prawo do sądu i zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji z założenia nie ma charakteru swoistej actio popularis, tj. nie może obejmować prawa do eliminowania subiektywnie niewygodnych, lecz formalnie indyferentnych dla danej jednostki orzeczeń, wydanych wobec innych osób.

2.2. Powyższe przemawia za odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.

3. Niezależnie od wyżej stwierdzonej negatywnej przesłanki procesowej, Trybunał wskazuje, że istota zarzutu skarżącego sprowadza się do zakwestionowania braku regulacji normatywnej w Kodeksie postępowania karnego, która odpowiadałaby instytucji interwenienta ubocznego na gruncie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.).

3.1. Trybunał wyjaśnia, że orzekanie o zaniechaniach prawodawczych nie należy do jego kompetencji. Natomiast kognicja polskiego sądu konstytucyjnego pozwala rozstrzygać, czy w uchwalonych przepisach nie brakuje pewnych elementów normatywnych, koniecznych z punktu widzenia ustawy zasadniczej (zob. m.in. wyrok TK z 14 października 2008 r., SK 6/07, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 137). Trybunał w żadnym wypadku nie może jednak „uzupełniać” obowiązującego stanu prawnego o rozwiązania pożądane z punktu widzenia inicjatora postępowania, ponieważ wykraczałoby to poza konstytucyjną rolę TK jako tzw. negatywnego ustawodawcy i naruszałoby zasadę podziału władzy (zob. m.in. wyrok TK z 19 listopada 2001 r., K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251).

3.2. Powyższa okoliczność przemawia za odmową nadania dalszego biegu skardze z powodu niedopuszczalności orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak w sentencji.