Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Andrzeja Kuklisa

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. sprawy

1.  A. C. (1) s. J. i Z., ur. (...) w B.

oskarżonego z art. 271 § 1 i 3 k.k., art. 286 § 1 k.k. i inne

2.  J. R. s. W.i H., ur. (...)w J.

oskarżonego z art. 286§1 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 11§2 k.k. i inne

na skutek apelacji obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2013 r.

sygn. akt. XXI K 141/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób że:

-

w punkcie 1. uznaje A. C. (1)za winnego tego, że w okresie od stycznia do września 2005 roku w T.i innych miejscowościach, działając wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2)oraz innymi osobami, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach działalności gospodarczej pod nazwą (...)udostępnił A. C. (2)pieczątkę firmową i upoważnił do wystawiania faktur sprzedaży złomu dla firmy PHU (...)i fikcyjnych faktur sprzedaży blachy i wyrobów stalowych dla firmy (...) J. R., która to sprzedaż w rzeczywistości nie miała miejsca, dostarczał faktury sprzedaży do firmy PHU (...)w T., odbierał od P. S. (1)fikcyjne faktury potwierdzające rzekome zakupy towarów przez firmę (...)wraz
z załączonymi do nich drukami KP, podpisał się jako osoba odbierająca fakturę na 25 z nich, a także powodował ujęcie opisanych fikcyjnych dokumentów
w deklaracjach podatkowych, a w konsekwencji użycie ich w rozliczeniach
z Urzędem Skarbowym, przy czym z popełnionego przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 271 § 3 k.k.
i z art. 273 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 65 § 1 k.k. i w związku
z art. 12 k.k. i za to na mocy art. 271 § 3 k.k. przy zastosowaniu art. 65 § 1 k.k.
i art. 11 § 3 k.k. oraz art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. wymierza mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 100 (stu) stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna równa jest kwocie 75,- (siedemdziesiąt pięć) złotych;

-

w punkcie 3. na mocy art. 8 § 2 k.k.s. ustala, że spośród kar orzeczonych
w punktach 1 i 2 wyroku wykonaniu będą podlegać kary orzeczone w punkcie 1;

-

uchyla orzeczenie o karze łącznej z punktu 5 zaskarżonego wyroku i w to miejsce na mocy art. 85 i art. 86 § 1 i 2 k.k. wymierza A. C. (1) karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny
w wysokości 100 (stu) stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna równa jest kwocie 75,- (siedemdziesiąt pięć) złotych;

-

w punkcie 7. uznaje J. R.za winnego tego, że w okresie od maja do czerwca 2005 roku w J.i innych miejscowościach, działając wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2)oraz innymi osobami, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził do ewidencji swojej firmy (...)sześć fikcyjnych faktur VAT dotyczących rzekomej sprzedaży przez firmę(...) A. C. (1)blachy i wyrobów stalowych mając świadomość, że transakcje sprzedaży opisane w tych fakturach w rzeczywistości nie miały miejsca, a następnie ujął te faktury w deklaracjach VAT 7, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 273 k.k. w związku z art. 12 k.k. i za to na mocy art. 273 k.k. oraz art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. wymierza mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 100 (stu) stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna równa jest kwocie 75,- (siedemdziesiąt pięć) złotych;

-

w punkcie 9. na mocy art. 8 § 2 k.k.s. ustala, że spośród kar orzeczonych
w punktach 7 i 8 wyroku wykonaniu będą podlegać kary orzeczone w punkcie 7;

-

uchyla orzeczenie o karze łącznej z punktu 11 zaskarżonego wyroku i w to miejsce na mocy art. 85 i art. 86 § 1 i 2 k.k. wymierza J. R.karę łączną
1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 100 (stu) stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna równa jest kwocie 75,- (siedemdziesiąt pięć) złotych;

-

uchyla rozstrzygnięcie z punktu 13 zaskarżonego wyroku w stosunku do A. C. (1)i J. R.oraz punkt 14 wyroku i w to miejsce na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w stosunku do J. R.oraz na podstawie art. 69 § 1, 2 i 3 k.k. oraz art. 70 § 2 k.k. w stosunku do A. C. (1)warunkowo zawiesza wykonanie orzeczonych wobec nich kar łącznych pozbawienia wolności na okresy próby wynoszące po 4 (cztery) lata, a nadto na podstawie art. 73 § 2 k.k. oddaje A. C. (1)w okresie próby pod dozór kuratora;

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od oskarżonych A. C. (1)i J. R.koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym opłatę w kwocie po 1680,- (jeden tysiąc sześćset osiemdziesiąt) złotych od każdego z nich.

Sygn. akt II AKa 409/13

1.  UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt XXI K 141/11, uznał A. C. (1)za winnego tego, że w okresie od początku stycznia do końca września 2005 r., w T.i innych miastach, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2), J. R.i innymi osobami, brał udział w procederze wyłudzania podatku VAT, w związku z obrotem złomem, polegającym na zakupie kolejnych partii złomu bez faktury, a następnie wystawianiu faktur VAT potwierdzających sprzedaż tego złomu przez specjalnie stworzony w tym celu podmiot, a następnie uzyskaniu dla niego fikcyjnych faktur zakupu i w konsekwencji bezpodstawnego uzyskiwania kwot podatku VAT pochodzącego z opisanych faktur, w ten sposób, że za namową A. C. (2)założył działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. C. (1), nad którą przekazał faktyczną kontrolę A. C. (2), w szczególności udostępniając jej pieczątkę firmową, upoważniając do wypisywania faktur sprzedaży złomu przez firmę (...)dla firmy PHU (...)i fikcyjnych faktur sprzedaży wyrobów stalowych – blachy stalowej, profili stalowych i tzw. ceowników dla firmy (...) J. R., która to sprzedaż w rzeczywistości nie miała miejsca, dostarczał faktury sprzedaży do firmy PHU (...)w T., odbierał od P. S. (1)fikcyjne faktury potwierdzające rzekome zakupy towarów przez firmę (...)wraz z załączonymi do nich drukami KP, podpisał się jako osoba odbierająca fakturę na 25 z nich, a także powodował ujęcie opisanych fikcyjnych dokumentów w ewidencjach deklaracjach podatkowych, a w konsekwencji użycie ich w rozliczeniach z Urzędem Skarbowym, w wyniku czego wprowadził w błąd pracowników Urzędu Skarbowego w T.co do faktu nabycia złomu od firm wystawiających w rzeczywistości fikcyjne faktury oraz do faktu sprzedaży towarów przez firmę (...), a także doprowadził ten Urząd Skarbowy do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w kwocie nie mniejszej niż 68.146,68 zł, odpowiadającej wysokości podatku VAT wykazanego na fikcyjnych fakturach zakupu złomu zaewidencjonowanych przez firmę (...), a także umożliwił J. R.wprowadzenie w błąd pracowników Urzędu Skarbowego w J.co do faktu nabycia wyrobów stalowych – blachy stalowej, profili stalowych i tzw. ceowników od firmy (...)i doprowadzenie tegoż Urzędu Skarbowego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie nie mniejszej niż 13.365,66 zł, odpowiadającej wysokości podatku VAT wykazanego na fikcyjnych fakturach sprzedaży tych towarów wystawionych przez firmę (...), przy czym z popełnienia opisanego przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodów, czym wyczerpał znamiona występku z art. 271 § 1 i 3 kk, art. 286 § 1 kk, art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 273 kk, przy zast. art. 11 § 2 kk, w zw. z art. 65 § 1 kk i art. 12 kk i za to na mocy art. 286 § 1 kk przy zast. art. 65 § 1 kk i art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych.

Tym samym wyrokiem A. C. (1)uznany został za winnego tego, że w okresie od początku stycznia do końca września 2005 r., w T.i innych miastach, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2), J. R.i innymi osobami, podawał nieprawdę w deklaracjach podatkowych VAT 7 co do zaistnienia transakcji zakupu złomu i wyrobów stalowych przez firmę (...), w wyniku czego naraził Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w łącznej kwocie nie mniejszej niż 81.512,34 zł, na którą to kwotę składają się:

-

kwota 68.146,68 zł odpowiadająca wysokości podatku VAT wykazanego na fikcyjnych fakturach zakupu złomu zaewidencjonowanych przez firmę (...),

-

kwota 13.365,66 zł odpowiadająca wysokości podatku VAT wykazanego na fikcyjnych fakturach sprzedaży wyrobów stalowych przez firmę (...) do firmy (...),

w ten sposób, że za namową A. C. (2)założył działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. C. (1), nad którą przekazał faktyczną kontrolę A. C. (2), w szczególności udostępniając jej pieczątkę firmową, upoważniając do wypisywania faktur sprzedaży złomu przez firmę (...)dla firmy PHU (...)i fikcyjnych faktur sprzedaży wyrobów stalowych – blachy stalowej, profili stalowych i tzw. ceowników dla firmy (...), która to sprzedaż w rzeczywistości nie miała miejsca, dostarczał faktury sprzedaży do firmy PHU (...)w T., odbierał od P. S. (1)fikcyjne faktury potwierdzające rzekome zakupy towarów przez firmę (...)wraz z załączonymi do nich drukami KP, podpisał się jako osoba odbierająca fakturę na 25 z nich, a także powodował ujęcie opisanych fikcyjnych dokumentów w deklaracjach podatkowych, a w konsekwencji użycie ich w rozliczeniach z Urzędem Skarbowym, w wyniku czego wprowadził w błąd pracowników Urzędu Skarbowego w T.co do faktu nabycia złomu od firm wystawiających w rzeczywistości fikcyjne faktury oraz do faktu sprzedaży towarów przez firmę (...), a także umożliwił J. R.wprowadzenie w błąd pracowników Urzędu Skarbowego w J.co do faktu nabycia wyrobów stalowych – blachy stalowej, profili stalowych i tzw. ceowników od firmy (...), przy czym z opisanego procederu uczynił sobie stałe źródło dochodu, natomiast uszczuplenie było małej wartości, czym wyczerpał znamiona występku z art. 56 § 2 kks i art. 62 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks przy zast. art. 7 § 1 kks i za to na mocy art. 56 § 2 kks przy zast. art. 7 § 2 kks i 23 § 1 i 3 kks wymierzono mu karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych. Nadto na mocy art. 8 § 2 kks ustalono, że z powyższych kar za przestępstwo i przestępstwo skarbowe wykonaniu podlegać będzie kara orzeczona w punkcie 1 - za przestępstwo z art. 271 § 1 i 3 kk, art. 286 § 1 kk, art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 273 kk, przy zast. art. 11 § 2 kk, w zw. z art. 65 § 1 kk i art. 12 kk.

Sąd Okręgowy w Katowicach uznał A. C. (1)za winnego również tego, że w okresie od początku stycznia do końca września 2005 r., w T., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2), J. R.i innymi osobami, z zamiarem utrudnienia stwierdzenia przestępczego pochodzenia środków finansowych, ich wykrycia oraz zajęcia, a także z zamiarem wprowadzenia do legalnego obrotu środków finansowych pochodzących z przestępstwa, brał udział w procederze polegającym na przyjmowaniu na rachunek bankowy firmy (...) A. C. (1)środków płatniczych pochodzących z czynu zabronionego – wyłudzania podatku VAT w związku z transakcjami obrotu złomem, w łącznej kwocie nie mniejszej niż 114.030 zł, a następnie wypłacaniu tych środków i przekazywaniu ich innym osobom, w ten sposób, że osobiście dokonał, przy pomocy czeków i karty bankomatowej, a także bezpośrednio z kasy banku, wypłat gotówki w łącznej wysokości 114.030 zł, którą następnie przekazywał A. C. (2)celem dalszego użycia w przestępczym procederze, czym wyczerpał znamiona występku z art. 299 § 1 i 5 kk i za to na mocy art. 299 § 5 kk i art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 65 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych.

Na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 i 2 kk w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności oraz kar grzywny wymierzono oskarżonemu A. C. (1) kary łączne 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 120 stawek dziennych grzywny, przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych. Ponadto na mocy art. 69 § 1, 2 i 3 kk i art. 70 § 2 kk wykonanie orzeczonej wobec A. C. (1) kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 4 lata, a na mocy art. 73 § 2 k.k. oddano oskarżonego A. C. (1) w okresie próby pod dozór kuratora.

Powołanym na wstępie wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach uznał oskarżonego J. R.za winnego tego, że w okresie od początku maja do końca czerwca 2005 r., w T., J.i innych miastach, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z A. C. (1), A. C. (2)i innymi osobami, brał udział w procederze wyłudzania podatku VAT w związku z obrotem wyrobami stalowymi, w ten sposób, że nabył w drodze nieewidencjonowanego zakupu (bez faktury) blachę stalową, tzw. ceowniki i profile stalowe, a następnie wprowadził do ewidencji firmy (...) J. R.6 fikcyjnych faktur VAT dotyczących rzekomej sprzedaży przez firmę (...) A. C. (1)wymienionych elementów o łącznej wartości brutto 74.118,66 zł, w tym VAT 13.365,66 zł, mając świadomość, że transakcje sprzedaży opisane w tych fakturach w rzeczywistości nie miały miejsca, a następnie ujął te faktury w deklaracjach VAT 7, w wyniku czego wprowadził pracowników urzędu skarbowego w błąd co do podmiotu, od którego nabywał towary i faktu uiszczania podatku VAT w związku z tymi zakupami oraz doprowadził Urząd Skarbowy w J.do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, VAT w kwocie nie mniejszej niż 13.365,66 zł, odpowiadającej wysokości podatku VAT wykazanego na fikcyjnych fakturach zakupu wystawionych przez firmę (...), czym wyczerpał znamiona występku z art. 286 § 1 kk i art. 273 kk w zw. z art. 12 kk, przy zast. art. 11 § 2 kk i za to na mocy art. art. 286 § 1 kk przy zast. art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych.

Ponadto J. R.został uznany za winnego tego, że w okresie od początku maja do końca czerwca 2005 r., w T., J.i innych miastach, działając w krótkich odstępach czasu, podając nieprawdę w składanych deklaracjach podatkowych VAT 7 co do zaistnienia transakcji zakupu wyrobów stalowych, takich jak: blachy stalowe, tzw. ceowników i profili stalowych, naraził Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w łącznej kwocie 13.365,63 zł, w ten sposób, że prowadząc działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. R.posługiwał się 6 nierzetelnymi fakturami VAT dotyczącymi zakupów opisanych wyrobów stalowych od firmy (...) A. C. (1), załączając je do ewidencji prowadzonej przez siebie firmy i uwzględniając w rozliczeniach z Urzędem Skarbowym w J., poprzez ujęcie ich w deklaracjach VAT 7 oraz przedstawienie tym samym nieprawdziwych informacji odnośnie kwoty naliczonego podatku VAT, mając świadomość, że opisane w tych fakturach transakcje w rzeczywistości nie zaistniały, w wyniku czego naraził Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w kwocie 13.365,66 zł, odpowiadającej wysokości podatku VAT wykazanego na fikcyjnych fakturach zakupu wymienionych wyrobów stalowych, czym wyczerpał znamiona występku z art. 56 § 2 kks i art. 62 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks, przy zast. art. 7 § 1 kks i za to na mocy art. 56 § 2 kks przy zast. art. 7 § 2 kks i 23 § 1 i 3 kks wymierzono mu karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych. Nadto na mocy art. 8 § 2 kks ustalono, że z powyższych kar za przestępstwo i przestępstwo skarbowe wykonaniu podlegać będzie kara orzeczona za przestępstwo z art. 286 § 1 kk i art. 273 kk w zw. z art. 12 kk, przy zast. art. 11 § 2 kk.

Sąd Okręgowy w Katowicach tym samym orzeczeniem uznał J. R.za winnego tego, że w drugiej połowie czerwca 2005 r. w T., J.i innych miastach, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z A. C. (1)i A. C. (2), z zamiarem utrudnienia stwierdzenia przestępczego pochodzenia środków finansowych, ich wykrycia oraz zajęcia, brał udział w procederze polegającym na przyjmowaniu na rachunek bankowy firmy (...) A. C. (1)środków płatniczych pochodzących z czynu zabronionego – wyłudzenia podatku VAT w związku z transakcjami obrotu wyrobami stalowymi, w łącznej kwocie nie mniejszej niż 11.785,20 zł, a następnie w wypłacaniu tych środków i niezwłocznym ich odbieraniu, w ten sposób, że prowadząc działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. R., w dniu 28.06.2005 r. wydał dyspozycję przelewu wymienionej kwoty na rachunek bankowy firmy (...)tytułem rzekomej płatności za fakturę nr (...), a po jej wpłynięciu i natychmiastowym wypłaceniu w tym samym dniu, odebrał wspomnianą kwotę w gotówce od A. C. (1)i A. C. (2), pomniejszoną jedynie o kwotę „ich wynagrodzenia” za tę czynność, czym wyczerpał znamiona występku z art. 299 § 1 i 5 kk i za to na mocy art. 299 § 5 kk oraz art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 65 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych.

Na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 i 2 kk w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności oraz kar grzywny wymierzono oskarżonemu J. R.kary łączne 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 120 stawek dziennych grzywny przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równa kwocie 75 złotych. Ponadto na mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec J. R.kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 4 lata.

Tym samym wyrokiem również A. C. (2) uznana została za winną popełnienia przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 kk i wymierzono jej karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz karę grzywny.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca A. C. (1) zaskarżając orzeczenie w całości na korzyść tego oskarżonego i zarzucając:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na uznaniu oskarżonego za winnego przypisanych mu czynów, szczegółowo opisanych w wyroku, pomimo że materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie dawał podstaw do takiej oceny Sądu;

2.  obrazę przepisów postępowania, a to art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., co miało wpływ na treść orzeczenia polegającą:

-

na bezkrytycznym przyjęciu przez sąd I instancji, że handel złomem nie miał miejsca, oraz że oskarżony wystawiał „puste” faktury, takie, za którymi nie szedł towar, jak również że sprzedaż złomu nigdy nie miała miejsca i nigdy nie było ani jednej realnej tony złomu, podczas gdy z wyjaśnień skazanego wynika wprost, iż sam był świadkiem sprzedaży złomu i działania te miały miejsce, jak również, że jak ustalił sąd „rola firmy (...) polegała na dostarczaniu do dużych firm handlu złomem realnie pozyskanego towaru”, co potwierdzałoby wyjaśnienia oskarżonego, który wyjaśniał, że w jego ocenie handel złomem faktycznie miał miejsce;

-

na przyjęciu przez sąd I instancji, że oskarżony A. C. (1)działał w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w procederze wyłudzania podatku VAT w związku z obrotem złomem, polegającym na zakupie kolejnych partii złomu bez faktury, a następnie wystawianiu faktur VAT potwierdzających sprzedaż tego złomu przez specjalnie stworzony w tym celu podmiot, a następnie uzyskania dla niego fikcyjnych faktur zakupu i w konsekwencji bezpodstawnego uzyskiwania kwot podatku VAT, jak również, że w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2), G. U., J. R.i innymi osobami, podawał nieprawdę w deklaracjach podatkowych VAT-7, co do zaistnienia transakcji zakupu złomu i wyrobów stalowych przez firmę (...) A. C. (1), oraz że wspólnie i w porozumieniu z A. C. (2), G. U., J. R.i innymi osobami, z zamiarem utrudnienia stwierdzenia przestępczego pochodzenia środków finansowych, ich wykrycia oraz zajęcia, a także z zamiarem wprowadzenia do legalnego obrotu środków finansowych pochodzących z przestępstwa brał udział w procederze polegającym na przyjmowaniu na rachunek bankowy firmy (...) A. C. (1)środków płatniczych pochodzących rzekomo z czynu zabronionego;

3.  obrazę przepisów postępowania, a to art. 424 § 1 k.p.k. co miało niewątpliwie wpływ na treść orzeczenia, a polegającą na stwierdzeniu, że oskarżony A. C. (1) musiał wiedzieć, że prowadzony w ramach firmy (...) obrót złomem nie jest zgodny z prawem, co miałoby wynikać z okoliczności związanych z podejmowanymi w związku z tą działalnością czynnościami, a co w ocenie oskarżonego jest nieuprawnionym domniemaniem;

4.  obrazę przepisów postępowania, a to art. 7 k.p.k., co miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a polegającą:

-

na przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie ich dowolnej oceny, przez bezkrytyczne przyjęcie, że A. C. (2)w procesie starała się zminimalizować odpowiedzialność swojego męża A. C. (1), jak również że oskarżony wiedział, że dokumenty KP wystawione zapłaty w gotówce za wystawione faktury VAT nie odzwierciedlały faktycznie przeprowadzonych czynności, podczas gdy z zeznań A. C. (2)oraz innych współoskarżonych, jak również ustaleń Sądu (vide str. 25 akapit 1) wynika wprost, że to A. C. (2)zajmowała się handlem złomem, że oskarżony upoważnił ją do dysponowania środkami finansowymi i „sam nie kontrolował jej poczynań i bez jakiejkolwiek weryfikacji przekazywał do biura rachunkowego wszystkie podstawiane mu dokumenty, celem ujęcia ich w dokumentacji gospodarczej i uwzględnienia podczas obliczania kwot należnego podatku”;

-

niewyjaśnieniu rozbieżności w części dotyczącej bieżącego przekazywania przez G. U. danych dotyczących fikcyjnych faktur i przekazywania pieniędzy w związku z dokonanymi rzekomymi transakcjami;

-

uznaniu, że wyprowadzona przez oskarżonego ocena co do legalności prowadzonej działalności opierała się na tym, że obliczenie podatku VAT zostało dokonane na podstawie przedłożonych dokumentów, i bez znaczenia przy tym było, czy dokumenty te odzwierciedlały rzeczywiste zdarzenia, czy też nie – a co w ocenie Sądu nie mogło skutkować uniewinnieniem – pomimo ze z wyjaśnień innych oskarżonych, jak i ustaleń Sądu wynikało wprost, że to A. C. (2) zajmowała się handlem złomem,

co w konsekwencji doprowadziło do uznania oskarżonego za winnego zarzucanych mu czynów.

W oparciu o te zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego A. C. (1) od zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sadowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Opisany wyrok zaskarżył też w całości apelacją obrońca oskarżonego J. R.zarzucając obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to:

-

art. 4 kpk poprzez niezachowanie zasady obiektywizmu w ocenie materiału dowodowego oraz poprzez uwzględnienie wyłącznie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego J. R., który złożył przed Sądem obszerne wyjaśnienia, nie korzystał z prawa odmowy udzielania odpowiedzi na poszczególne pytania, odpowiedział na wszystkie pytania Sądu, podając dla sprawy bardzo istotne okoliczności;

-

art. 5 kpk poprzez rozstrzyganie na niekorzyść oskarżonego nie dających się usunąć wątpliwości;

-

art. 7 kpk poprzez naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów i oceny zebranego materiału dowodowego w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy, doświadczenia życiowego oraz zasad logiki i prawidłowego rozumowania, jeżeli wysokość przypisanego oskarżonemu wyłudzenia w podatku VAT wynosi 13.365,66 zł, a z materiału postępowania dowodowego wynika, iż prowadzona od 1999 r. przez oskarżonego działalność gospodarcza, w tym również w zakresie obrotu stalą, dawała obroty w 2005 r. w kwotach od 1.500.000,00 zł do 2.000.000,00 zł, a w 2006 r. w kwocie 2.500.000,00 zł;

-

art. 424 kpk poprzez brak konkretnego i przekonującego wskazania, na jakich podstawach materiał dowodowy obciążający oskarżonego J. R.został uznany za wiarygodny, a dowody i okoliczności przemawiające na niekorzyść oskarżonego stały się wyłączną podstawą orzeczenia, jeżeli w sprawie brak jest jakichkolwiek dowodów materialnych, a jedyne dowody są pomówieniami, które z niewyjaśnionych przez Sąd powodów zostały przez współoskarżonych odwołane.

W oparciu o te zarzuty obrońca J. R.wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od zarzutów opisanych w pkt 5, 6 i 7 zaskarżonego wyroku, bądź o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w kierunkach wskazanych w niniejszej apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzuty podniesione w obu apelacjach nie okazały się zasadne, jednakże konieczna była zmiana zaskarżonego wyroku i orzeczenie na korzyść oskarżonych poza zakresem podniesionych uchybień, z uwagi na stwierdzony przez sąd odwoławczy brak jednego ze znamion przestępstwa oszustwa przypisanego obu oskarżonym.

Rozpatrując apelację wniesioną przez obrońcę oskarżonego A. C. (1) sąd odwoławczy nie stwierdził, poza omówioną w dalszej części niemożnością przyjęcia, że doszło do rozporządzenia mieniem przez Urzędy Skarbowe, aby Sąd Okręgowy rozpoznający tę sprawę poczynił błędne ustalenia faktyczne lub dopuścił się naruszenia wymienionych w środku odwoławczym przepisów postępowania.

Stylizacja środka odwoławczego wniesionego na korzyść A. C. (1) wskazuje, że obrońca zakwestionował w zasadzie wszystkie ustalenia sądu I instancji potwierdzające świadomy udział tego oskarżonego w procederze zarobkowania poprzez nieodprowadzanie na rzecz Skarbu Państwa należnego podatku VAT związanego z obrotem złomem i wyrobami stalowymi, z wykorzystaniem potwierdzających nieprawdę faktur VAT, a także dotyczące tzw. prania brudnych pieniędzy pochodzących z tej działalności. Zarzut błędnych ustaleń faktycznych w tak obszernym zakresie nie został jednak równie szeroko, ani też przekonująco uargumentowany.

Kontrola instancyjna pozwoliła natomiast stwierdzić, że Sąd Okręgowy orzekający w tej sprawie dokonał bardzo dokładnej, starannej analizy materiału dowodowego zebranego w toku całego postępowania, ocenił dowody w sposób obiektywny i rzetelny, po czym odtworzył stan faktyczny na podstawie tych dowodów, które uznał za wiarygodne. Wszystkie te składowe elementy wnioskowania zostały klarownie przedstawione w pisemnych motywach rozstrzygnięcia i prowadziły do stwierdzenia świadomego udziału A. C. (1) w powołanym wyżej nielegalnym procederze. Ustalenia faktyczne sądu I instancji odnoszące się do osoby A. C. (1) były, w ocenie sądu odwoławczego, oparte na przekonujących podstawach i prawidłowe.

Cel, charakter oraz schemat całego procederu został odtworzony przez Sąd Okręgowy na podstawie wzajemnie zgodnych i zazębiających się zeznań świadków R. S., L. R., G. U., P. S. (1)i B. K., a także w oparciu o wyjaśnienia A. C. (2), jak również na podstawie zgromadzonych w toku postępowania dokumentów oraz analiz i opinii z zakresu obrotu finansowego i towarowego. Z dowodów tych bezsprzecznie wynikało, że istotą rozpatrywanej działalności, w którą od pewnego momentu zaangażowała się także firma (...) A. C. (1), było uzyskiwanie za pomocą fikcyjnych faktur VAT potwierdzenia zakupu złomu lub wyrobów stalowych, które wcześniej zostały nabyte z niezaewidencjonowanych źródeł i zbyte dalszym kontrahentom na podstawie faktur obejmujących VAT. Dzięki temu korzystano z możliwości pomniejszenia podatku VAT, który należało odprowadzić do Skarbu Państwa zgodnie z fakturami sprzedaży o podatek naliczony na podstawie fikcyjnych faktur kupna. Obrotowi towarowemu i fakturowemu towarzyszyły przepływy do firmy oskarżonego środków finansowych, które A. C. (1)wypłacał, po czym dzielono zyski pochodzące z uzyskania od ostatecznego kontrahenta zapłaty obejmującej pełen podatek VAT przy jednoczesnym odprowadzaniu podatku VAT jedynie w minimalnej wysokości.

Swe ustalenia faktyczne sąd I instancji oparł także częściowo na wyjaśnieniach samego oskarżonego A. C. (1), który potwierdził wykonywanie faktycznych czynności związanych z przedstawionym procederem, negując przy tym, aby był świadomy jego nielegalności i wskazując, że w głównej mierze zajmowała się tym jego żona A. C. (2), która za jego zgodą nawet wystawiała i podpisywała faktury firmy (...)dotyczące sprzedaży złomu i elementów stalowych. W swych wyjaśnieniach A. C. (2)także podawała, że to ona zajmowała się obrotem złomem i wyrobami stalowymi w imieniu firmy (...), a jej mąż nie orientował się w tej działalności. Sąd Okręgowy uznał jednak, że te twierdzenia oskarżonej były przejawem chęci zminimalizowania odpowiedzialności karnej swojego męża, a także nie dał wiary wyjaśnieniom A. C. (1)o braku świadomości, że działania te były niezgodne z prawem. Takie stanowisko sądu meriti, zdecydowanie kwestionowane w apelacji obrońcy A. C. (1), znajdowało jednak należyte umocowanie w okolicznościach i dowodach przedstawionych przez sąd I instancji w uzasadnieniu orzeczenia, a także w dalszych dowodach, utrwalonych w aktach sprawy.

Jak podkreślał Sąd Okręgowy, A. C. (1) od dłuższego czasu prowadził jako osoba fizyczna działalność gospodarczą, więc orientował się w wymogach związanych z wprowadzaniem do dokumentacji księgowej faktur, które muszą odzwierciedlać rzeczywiste zdarzenia gospodarcze. Nie mógł również wyłączyć, czy ograniczyć swej odpowiedzialności za działania własnej firmy uciekając się jedynie do twierdzenia o braku orientacji w danym aspekcie działalności, tym bardziej, że następnie wprowadzał do ewidencji księgowej i wykorzystywał do rozliczeń podatkowych dokumenty pochodzące z tej działalności. Oskarżony, jak wynika z jego wyjaśnień oraz z zeznań świadka P. S. (2), uzyskiwał od tego świadka faktury dokumentujące sprzedaż złomu i wyrobów stalowych firmie (...) oraz podpisywał się na dokumentach KP potwierdzających zapłatę gotówką za towar ujęty na tych fakturach, chociaż wiedział, że żadnego złomu i wyrobów stalowych jego firma od firmy (...) nigdy nie odbierała, nie miała warunków do składowania, czy przechowywania takich towarów, a nadto płatności figurujące w dokumentach KP nie były dokonywane. Oskarżony C. musiał też orientować się, że uzyskiwanie tych faktur następowało już po tym, jak towar, na który opiewały, został sprzedany w oparciu o wystawione przez (...) faktury VAT innym kontrahentom, a zatem dokumenty odbierane od P. S. (2) uzyskiwane były w celu udokumentowania fakturami VAT źródła pochodzenia towarów z wcześniej zafakturowanych operacji gospodarczych. Oskarżony świadomie uczestniczył, co także wyraźnie akcentował sąd I instancji, w wypłacaniu oraz przekazywaniu gotówki pochodzącej z transakcji ze złomem i wyrobami stalowymi, a sam fakt zaniechania dokonania przelewów bankowych, właściwych i wymaganych dla rozliczania transakcji gospodarczych (art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej - j.t. – Dz. U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm. - stanowi, że dokonywanie i przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą winno nastąpić poprzez rachunek bankowy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca), jak również sposób i okoliczności tych wypłat (przeprowadzanie ich natychmiast po wpływie gotówki, wielokrotnie, czy ze zwrotem gotówki podmiotowi który przelał środki – w przypadku firmy (...)) świadczył o akceptacji przez oskarżonego nielegalności przedsięwzięć gospodarczych powiązanych z handlem złomem i elementami stalowymi. Przemawia za tym ponadto okoliczność, że w związku z taką właśnie działalnością, która przyniosła jego rodzinie nagłą poprawę sytuacji majątkowej, wcześniej poważne problemy z Urzędem Skarbowym miała żona oskarżonego A. C. (2) w ramach firmy prowadzonej pod własnym nazwiskiem.

Wszystkie przedstawione okoliczności przemawiały za trafnością ustaleń sądu I instancji odnoszących się do A. C. (1) i bezzasadnością apelacji obrońcy tegoż oskarżonego, która w swych punktach 1-3 oraz w znacznym stopniu w punkcie 4, kwestionowała w istocie ustalenia faktyczne sądu I instancji, a w mniejszym stopniu dotyczyła obrazy powołanych tam przepisów postępowania.

Dodać jeszcze można, że wykazywana w apelacji obrońcy A. C. (1) okoliczność, że w rzeczywistości handel złomem miał miejsce, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy, gdyż z ustaleń faktycznych w oczywisty sposób wynikało, że złom i wyroby stalowe, objęte fakturami firmy (...), trafiały do huty oraz firmy (...), jednakże nie to było zasadniczym przedmiotem niniejszego postępowania. Najistotniejsze było bowiem ustalenie, że firma oskarżonego uzyskiwała fikcyjne faktury na zakup tego towaru, dzięki czemu (...) i (...) osiągały kosztem Skarbu Państwa zyski z bezprawnie nie odprowadzanego podatku VAT.

Istotnego znaczenia w tej sprawie nie miały także podnoszone w apelacji, a bliżej nie sprecyzowane rozbieżności dotyczące działań G. U.przy przekazywaniu danych do faktur, czy też pieniędzy. Rola tego świadka przy rozstrzyganiu o odpowiedzialności karnej A. C. (1)była drugoplanowa, a jego twierdzenie, że nie przypomina sobie, czy przy przekazywaniu pieniędzy J. R.przez A. C. (2)był też obecny A. C. (1)(k. 1367-1370), nie podważa w sposób stanowczy uznanych za wiarygodne przez sąd meriti wyjaśnień A. C. (2)w tym przedmiocie.

Sąd Apelacyjny z przedstawionych już wyżej powodów nie stwierdził, aby przy procedowaniu w tej sprawie przez sąd I instancji miało dojść do naruszenia przepisów art. 5 § 2, art. 7, czy art. 424 § 1 k.p.k. Z tych wszystkich przyczyn apelacja obrońcy oskarżonego A. C. (1) nie została uwzględniona.

Na uwzględnienie nie zasługiwała również apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego J. R..

Nie miał racji autor tego środka odwoławczego podnosząc, że sąd meriti uchybił zasadzie obiektywizmu. Jak wskazywano już w orzecznictwie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 23 czerwca 2004 r., sygn. II AKa 140/04, Prok i Pr. - wkł. 2005/4/17), art. 4 k.p.k. statuuje zasadę proceduralną o charakterze na tyle ogólnym, że nie jest wystarczające powołanie się w zarzucie apelacyjnym na naruszenie wyłącznie tego przepisu. Dla skuteczności takiego zarzutu konieczne jest natomiast wskazanie normy procesowej o charakterze konkretnym, która miałaby zostać naruszona w związku ze stronniczym potraktowaniem oskarżonego. Z pewnością za przejaw braku obiektywizmu sądu I instancji nie może zostać uznana okoliczność, że sąd ten, mimo złożenia obszernych wyjaśnień oraz odpowiadania na pytania przez J. R., nie dał wiary wypowiedziom procesowym tego oskarżonego. Sąd Okręgowy miał bowiem ku temu pełne podstawy, na które powołał się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Podkreślono tam, że wyjaśnieniom J. R.sprzeciwiały się wszystkie inne dowody dotyczące czynów zarzuconych temu oskarżonemu. Jego twierdzeniom, jakoby w rzeczywistości kupił wyroby hutnicze od firmy reprezentowanej przez A. C. (2)sprzeciwiały się nie tylko wyjaśnienia A. C. (2)i zeznania G. U., ale także potwierdzające te zeznania i wyjaśnienia billingi telefoniczne, wskazujące na kontakty telefoniczne A. C. (2)z J. R.tylko i wyłącznie w czasie wystawienia faktur objętych niniejszym postępowaniem. Ponadto depozycje A. C. (2)i G. U.wsparte zostały wyjaśnieniami A. C. (1), z których wynikało, że firma (...)nigdy fizycznie nie posiadała wyrobów stalowych, jak również zeznaniami świadka P. S. (1)stanowczo twierdzącego, że jego firma nie dokonywała żadnych dostaw towarów, w tym wyrobów hutniczych do firmy (...), a jedynie wystawiała fikcyjne faktury na te towary. Ten zestaw wzajemnie skorelowanych dowodów przemawiających przeciwko wiarygodności wyjaśnień J. R.został przedstawiony w pisemnych motywach rozstrzygnięcia przez sąd I instancji, wobec czego podniesiony w apelacji zarzut obrazy w tym zakresie także przepisu art. 424 k.p.k. należy uznać za wyraźnie chybiony.

Nie sprecyzowano w apelacji wniesionej na korzyść J. R., jakie wystąpiły w tej sprawie wątpliwości, których nie dało się usunąć, a które zostały rozstrzygnięte na niekorzyść wymienionego oskarżonego. Sąd odwoławczy takich wątpliwości nie dostrzegł, wobec czego nie podzielił twierdzenia o naruszeniu w tej sprawie przepisu art. 5 § 2 k.p.k. Nie można było także potwierdzić, że A. C. (2)w istotny sposób zmieniła w toku postępowania sądowego swoje wyjaśnienia. Na rozprawie w dniu 23 maja 2012 r. A. C. (2)nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej przestępstwa, odmówiła składania wyjaśnień, jednakże po odczytaniu podtrzymała swoje wyjaśnienia z postępowania przygotowawczego. Za istotną zmianę jej wyjaśnień nie może także być uznana odmowa składania wyjaśnień w trakcie konfrontacji w toku śledztwa z J. R.. Oskarżona podała, z jakiego powodu nie chciała wyjaśniać w tamtym momencie, a sąd I instancji miał pełne podstawy do uznania za wiarygodne jej wcześniejszych wyjaśnień z postępowania przygotowawczego.

Nie można było dopatrzyć się w tej sprawie obrazy przepisu art. 7 k.p.k. Jak już wskazano, ocena dowodów przeprowadzona przez sąd I instancji cechowała się dokładnością oraz obiektywizmem i w żadnej mierze nie można jej zarzucić uchybienia zasadom prawidłowego rozumowania lub wskazaniom doświadczenia życiowego. Nie jest także przekonujący argument podnoszony w apelacji przez obrońcę J. R., odwołujący się do wysokości obrotów firmy oskarżonego w latach 2005 – 2006. Zaznaczyć należy, że obrót danej firmy nie jest bynajmniej równoznaczny z jej zyskiem, ale nawet sam fakt osiągania wysokich zysków nie przeczy możliwości dopuszczenia się przez właściciela firmy jakiegoś przestępstwa popełnionego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, chociażby korzyść ta nie miała być wysoka. Z przesłanki wskazującej na wysokie obroty danej firmy nie da się wyprowadzić logicznie poprawnego wniosku, że właściciel tej firmy nie może popełnić przestępstwa powiązanego z jej działalnością, a prowadzącego do uzyskania bezprawnej korzyści majątkowej rzędu kilkunastu tysięcy złotych.

Wobec nie zaprezentowania przez apelujących argumentacji skutecznie podważającej rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny nie mógł uwzględnić zawartych w środkach odwoławczych wniosków co do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonych, jak również nie znalazł podstaw do orzeczenia o uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania w I instancji.

Zmiana zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonych okazała się jednak konieczna. Sąd odwoławczy wykraczając poza zakres uchybień podniesionych w apelacjach stwierdził, że w rozpatrywanym przypadku niemożliwe było przypisanie oskarżonym realizacji pełnych znamion przestępstwa oszustwa. Wobec tego niezbędne stało się wyeliminowanie znamion tego przestępstwa z opisu przypisanych czynów, zmiana ich kwalifikacji prawnej, a następnie złagodzenie kar wymierzonych za czyny kwalifikowane uprzednio jako również oszustwo oraz wynikająca z tego korekta dalszych postanowień zaskarżonego wyroku.

Kluczową kwestią w rozpatrywanej sprawie było rozstrzygnięcie, czy doszło do „rozporządzenia mieniem” w rozumieniu art. 286 k.k., dokonanego przez wprowadzone w błąd Urzędy Skarbowe, bądź ich pracowników.

Z realiów faktycznych niniejszego postępowania wynikało, że działania oskarżonych dotyczące podatku VAT, ukierunkowane były na bezprawne pomniejszenie tej należności publicznoprawnej, która odprowadzana była do Skarbu Państwa, a nie na uzyskanie jakiegokolwiek zwrotu tegoż świadczenia, czy też doprowadzenia do wydania decyzji o zarachowaniu nadpłaconej nadwyżki tego podatku na poczet przyszłych należności publicznoprawnych. Z dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy (w tym w szczególności w tomie IV, na kartach 599 i nast., gdzie zgromadzono późniejsze decyzje podatkowe dotyczące firmy (...) oraz z tomu V, k. 962 i nast. - odnoszące się do firmy (...)) wynika, że podmioty te na skutek wprowadzenia do ewidencji księgowej fikcyjnych faktur VAT na zakup złomu i wyrobów hutniczych, w 2005 roku odprowadziły właściwym Urzędom Skarbowym podatek VAT w znacząco zaniżonych kwotach. Nie doszło natomiast do sytuacji, aby wystąpiła przez dłuższy okres nadpłata tego podatku według faktur i składanych deklaracji podatkowych, uzasadniająca uzyskanie zwrotu środków finansowych od Urzędów Skarbowych.

Taki stan faktyczny trafnie oceniony został z punktu widzenia przepisów karnoskarbowych jako wyczerpujący znamiona przestępstwa skarbowego z art. 56 § 2 k.k.s., a nie 76 § 2 k.k.s.

Zgodnie z prawidłowo zastosowanym przez sąd I instancji przepisem art. 8 § 1 k.k.s., interpretowanym w myśl uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r. (sygn. I KZP 19/12, OSNKW 20013/2/13), w rozpatrywanym przypadku należało przyjąć konstrukcję idealnego zbiegu czynów zabronionych, gdyż czyny stanowiące przestępstwa skarbowe z art. 56 § 2 i in. k.k.s. wyczerpywały jednocześnie znamiona przestępstw określonych w kodeksie karnym. Jednakże zdaniem sądu odwoławczego, nie były to przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., a jedynie występki z art. 271 § 3 k.k. i art. 273 k.k.

Jak już przedstawiono, działania oskarżonych prowadziły do składania nierzetelnych deklaracji podatkowych w zakresie VAT, zaniżających kwotę podatku, który miał być odprowadzony fiskusowi, a następnie do wpłacania na rzecz Skarbu Państwa tej należności publicznoprawnej w znacząco zaniżonej wysokości. W nauce prawa w odniesieniu do takich poczynań wyrażono stanowczy pogląd (M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz pod red. A. Zolla, Tom III, Zakamycze 2006, teza 54 do art. 286), że „nie stanowi doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa zachowanie sprawcy polegające na obniżeniu (zaniżeniu) wysokości należnego do zapłaty podatku (VAT, podatku dochodowego lub innego rodzaju podatku, ustalanego w oparciu o procedurę samoobliczania) za dany okres rozliczeniowy. W takiej sytuacji, z uwagi na sposób ustalania wysokości zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy, które dokonywane jest samodzielnie przez podatnika bez udziału odpowiedniego organu podatkowego, uiszczenie należności podatkowej (zaliczki) w kwocie niższej niż należna stanowi samodzielną dyspozycję majątkową podatnika, bez jakiejkolwiek czynności ze strony organu podatkowego. Brak jest zatem konstytutywnego dla oszustwa elementu rozporządzenia mieniem, dokonywanego przez odpowiedni organ podatkowy”. Podobnie wypowiedział się P. Kardas w: Kodeks karny skarbowy. Komentarz, WKP 2012, teza 84 do art. 56, wskazując na niemożność przyjęcia zbiegu przepisów art. 56 § 1-3 k.k.s. z przepisem art. 286 § 1 k.k. Poglądy te jako przekonująco umotywowane zasługują na akceptację.

Rozpatrując odtworzony w tej sprawie stan faktyczny od strony podmiotów pokrzywdzonych należy stwierdzić, że zachowanie urzędników właściwych Urzędów Skarbowych było bierne i ograniczyło się do przyjęcia deklaracji podatkowych w zakresie VAT od firm oskarżonych, a następnie zarachowania kwot podatku uiszczanego zgodnie z deklaracjami. Sąd I instancji dopatrywał się rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa w tej sytuacji w zaniechaniu egzekwowania kwot podatku należnego w rzeczywistości Skarbowi Państwa. Jednakże żadne dowody nie wskazywały, aby właściwe Urzędy Skarbowe miały w tamtym czasie wiedzę, jaki w istocie podatek VAT powinny zgodnie z przepisami prawa odprowadzić na ich rachunek firmy (...)i (...) Trudno przyjąć, aby świadomie zaniechano egzekwowania czegoś, o czym się w ogóle nie wiedziało.

W doktrynie starano się dookreślić pojęcie „rozporządzenia mieniem” użyte w art. 286 k.k., a wcześniej w art. 205 k.k. z 1969 r. Przedstawiano katalogi czynności rozporządzających i konstatowano, że termin ten należy rozumieć szerzej, aniżeli odpowiadający czynnościom rozporządzającym w prawie cywilnym (patrz np.: Bafia, Mioduski, Siewierski – Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1987, T. II, str. 266, teza 23 do art. 205; A. Prejbisz: Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako znamię oszustwa, Prok. i Pr. 2005, Nr 10; L. Wilk w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. II, pod red. M. Królikowskiego i R. Zawłockiego, C.H. Beck 2013, teza 47 do art. 282 i teza 50 do art. 286; czy T. Oczkowski w: System prawa karnego, T. IX pod red. R. Zawłockiego – Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, C.H.Beck 2011, str. 138-143, wg którego niekorzystne rozporządzenie to niewątpliwie czynności prawne czy też czynności faktyczne, które są przejawem dyspozycji swoim lub cudzym mieniem na rzecz sprawcy, prowadzące do zmniejszenia substancji majątkowej pokrzywdzonego, w tym także rezygnacja ze swych uzasadnionych roszczeń, tj. zwolnienie z długu). Sąd Najwyższy również przedstawił, na kanwie orzeczenia dotyczącego tzw. oszustwa sądowego (wyrok z 29 sierpnia 2012 r., sygn. V KK 419/11, OSNKW 2012/12/133, czasami błędnie cytowany jako wyrok z 29 listopada 2012 r.), próbę zdefiniowania pojęcia rozporządzenia mieniem wskazując, że chodzi o każdą czynność zadysponowania mieniem, przewidzianą przez przepisy prawa, kształtującą określony stan prawny. Wszystkie sygnalizowane poglądy doktryny i orzecznictwa wskazują jednak, że aby doszło do rozporządzenia mieniem musi zaistnieć świadoma czynność, mogąca przybrać postać zaniechania, wywołująca zgodnie z przepisami prawa skutek w postaci zadysponowania własnym lub cudzym mieniem. W rozpatrywanej sprawie takiego rozporządzenia mieniem pozostające w biernej nieświadomości właściwe Urzędy Skarbowe nie dokonały.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swego orzeczenia powołał judykaty Sądu Najwyższego, w których dopuszczano lub rozważano idealny zbieg przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. z przestępstwem skarbowym. Jednakże trzeba zauważyć, że we wszystkich tych orzeczeniach (postanowienie z dnia 1 marca 2004 r., V KK 248/03, OSNKW 2004/5/51; wyrok z dnia 9 maja 2007 r., sygn. II KK 259/06, LEX nr 282271; wyrok z dnia 12 lipca 2007 r., sygn. IV KK 171/07, LEX nr 310235 i in.) chodziło o zgoła odmienną sytuację faktyczną, w której sprawcy osiągali lub dążyli do uzyskania bezpodstawnego zwrotu podatku VAT od organów reprezentujących Skarb Państwa, co kwalifikowane było lub mogło być w zbiegu z art. 76 § 1–3 k.k.s., a nie w idealnym zbiegu z art. 56 § 1-3 k.k.s. Właśnie ów zwrot podatku VAT stanowił niewątpliwie czynność będącą rozporządzeniem mieniem Skarbu Państwa, której brakuje w razie jedynie pomniejszania odprowadzanego podatku, jak to wystąpiło w sprawie niniejszej. Zatem powołane przez sąd meriti orzeczenia Sądu Najwyższego nie pozostają w sprzeczności ze stanowiskiem, iż w tej sprawie nie doszło do rozporządzenia mieniem przez właściwe Urzędy Skarbowe, co oznacza, że nie wszystkie znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. zostały zrealizowane przez oskarżonych A. C. (1)i J. R..

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w jego punktach 1 oraz 7 i wyeliminował z opisów przypisanych tam oskarżonym czynów działanie odpowiadające przestępstwu oszustwa oraz kwalifikację prawną z art. 286 § 1 k.k. (w przypadku A. C. (1)także z art. 18 § 3 k.k. w związku z art. 286 § 1 k.k.). W zmienionych opisach tych czynów pozostawiono elementy odpowiadające zrealizowanym ewidentnie przez oskarżonych znamionom występków z art. 271 § 3 k.k. i z art. 273 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k., w związku z art. 65 § 1 k.k. i w związku z art. 12 k.k. – w stosunku do A. C. (1)oraz z art. 273 k.k. w zw. z art. 12 k.k. – w odniesieniu do J. R.. Sąd Apelacyjny nie czynił przy tym żadnych innych, niekorzystnych dla oskarżonych ustaleń faktycznych ponad te, które legły u podstaw orzeczenia sądu I instancji.

Biorąc pod uwagę, że wyeliminowanie z czynów przypisanych oskarżonym w punktach 1 i 7 zaskarżonego wyroku przestępstw oszustwa w znaczącym stopniu obniżyło kryminalną zawartość opisanych tam przestępstw, sąd odwoławczy w sposób równie istotny – o połowę obniżył wysokość kar pozbawienia wolności wymierzonych za te czyny uznając, że tak złagodzone kary adekwatne są do stopnia społecznej szkodliwości rzeczonych występków, uwzględniają wszystkie czynniki, jakie należało mieć na względzie stosownie do przepisów art. 53 § 1 i 2 k.k. przy wymiarze karnej represji za te przestępstwa jednostkowe, a tak ukształtowane kary zrealizują wszelkie funkcje kary w tych przypadkach. Jednocześnie z uwagi na działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i uzyskanie takich korzyści kosztem Skarbu Państwa nie uznano za stosowne obniżania wymierzonych za te czyny kar grzywny.

Takie rozstrzygnięcia spowodowały konieczność wskazania na nowo, że na podstawie art. 8 § 2 k.k.s. wykonaniu podlegać będą kary orzeczone za przestępstwa z kodeksu karnego, a nie kary wymierzone za te same czyny w związku z wyczerpaniem jednocześnie znamion przestępstwa skarbowego z art. 56 § 2 k.k.s.

Zaszła również potrzeba wymierzenia nowych kar łącznych za jednostkowe przestępstwa z kodeksu karnego i w tym zakresie sąd odwoławczy zastosował wobec obu oskarżonych zasadę pełnej absorpcji z uwagi na ścisłą łączność temporalną i motywacyjną obu przestępstw popełnionych w ramach jednego procederu przestępczego.

Orzeczono także, podobnie jak w I instancji o warunkowym zawieszeniu wykonania kar łącznych pozbawienia wolności wobec obu oskarżonych na czteroletnie okresy próby, przyjmując zasadność pozytywnych prognoz kryminologicznych dotyczących przyszłego zachowania A. C. (1)i J. R., przy czym A. C. (1)oddano w okresie próby pod obligatoryjny dozór kuratora sądowego.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy, a o kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do przepisów art. 636 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k., przy czym wysokość opłaty, zasądzanej po raz pierwszy w drugiej instancji, określono zgodnie z przepisami art. 2 ust. 1 pkt 3), art. 3 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz 223, z późn. zm).