IV CZ 102/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:31-03-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 102/15
POSTANOWIENIE
Dnia 16 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Władysław Pawlak
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z wniosku J. Ż.
przy uczestnictwie W. Ż., Ja. Ż., H. Ż. i A. S. o zniesienie współwłasności, dział
spadku i podział majątku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 marca 2016 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 16 września 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek
wnioskodawcy J. Ż. o zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej od postanowienia
tego Sądu z dnia 12 maja 2015 r., wydanego w sprawie o zniesienie
współwłasności, dział spadku i podział majątku wspólnego. Sąd Okręgowy uznał,
że wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż z przedstawionych przez
skarżącego dokumentów wynika, iż ograniczając wydatki mógł zgromadzić
niezbędne środki na uiszczenie opłaty od skargi w wysokości 1.000 zł, zwłaszcza,
że postępowanie toczy się od 2011 r.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 września 2015 r. Sąd odrzucił
skargę kasacyjną wnioskodawcy wobec bezskutecznego upływu tygodniowego
terminu do jej opłacenia.
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca, kwestionując prawidłowość
orzeczenia oddalającego wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej od skargi, wniósł
o przeprowadzenie jego kontroli przez Sąd Najwyższy oraz o jego zmianę przez
zwolnienie w całości od obowiązku uiszczenia opłaty, a w konsekwencji
o uchylenie postanowienia odrzucającego skargę i przyjęcie jej do rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Na postanowienie sądu drugiej instancji oddalające wniosek o zwolnienie od
opłaty od skargi kasacyjnej zażalenie wprawdzie nie przysługuje, jednak takie
orzeczenie może być przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego na podstawie art.
380 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c., w ramach rozpoznania zażalenia
na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną na skutek nieuiszczenia należnej
opłaty. Warunkiem takiej kontroli jest sformułowanie w zażaleniu wyraźnego
wniosku (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2004,
III CZ 71/04, niepubl., z dnia 3 marca 2005 r., II CZ 197/04, niepubl., z dnia 8 lipca
2005 r., II CZ 57/05, niepubl., z dnia 4 października 2006 r., I CZ 81/06, OSNC
2007, nr 2, poz. 36 i z dnia 21 sierpnia 2014 r., IV CZ 43/14, niepubl.). Pomimo
braku precyzji sformułowań, przyjęto, że zażalenie taki wniosek zawiera.
Zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych jest instytucją
o charakterze wyjątkowym. O braku możliwości uiszczenia ich w części lub
w całości, uzasadniającym zwolnienie, można mówić jedynie wówczas gdy
3
uczestnik (strona) nie ma realnego wpływu na swoją sytuację materialną
i rzeczywiście nie może ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania
koniecznego dla siebie i swojej rodziny. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że
osoba, która przygotowuje się do wystąpienia z wnioskiem w postępowaniu
nieprocesowym lub nosi się z zamiarem wniesienia powództwa musi mieć
świadomość wydatków związanych z planowanym przedsięwzięciem,
a w konsekwencji powinna się do niego odpowiednio przygotować, także pod
względem finansowym (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
14 października 1983 roku, l CZ 151/83, OSNC 1984, nr 5, poz. 82, z dnia
17 maja 2012 r., I CZ 55/12, niepubl. i z dnia 14 stycznia 2016 r., IV CZ 72/15,
niepubl.).
Skarżący, inicjując jako wnioskodawca postępowanie sądowe, miał
możliwość wcześniejszego przygotowania się do związanych z nim kosztów.
Zważywszy, że postępowanie trwało od 2011 r., wnioskodawca mógł sukcesywnie
gromadzić wymagane środki także w jego toku. Brak jest podstaw do
zakwestionowania stanowiska Sądu, że skarżący, obiektywnie rzecz biorąc,
pomimo osiągania niskich dochodów, miał możliwość przygotowania środków
potrzebnych do poniesienia na obecnym etapie postępowania kosztów opłaty
sądowej od skargi kasacyjnej. Opłata w wysokości 1000 zł jest relatywnie
niewysoka i nie przekracza miesięcznego dochodu wnioskodawcy. W zażaleniu
skarżący nie powołał argumentów mogących przekonać o tym, że nie był w stanie
bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny uiścić tej opłaty.
W konsekwencji, brak było podstaw do zakwestionowania postanowienia Sądu
Okręgowego oddalającego wniosek o zwolnienie wnioskodawcy od opłaty od skargi
kasacyjnej..
Nieuiszczenie opłaty stanowiło uzasadnioną przyczynę odrzucenia skargi.
Z tego względu zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c.
kc
POSTANOWIENIE
Dnia 16 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Władysław Pawlak
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z wniosku J. Ż.
przy uczestnictwie W. Ż., Ja. Ż., H. Ż. i A. S. o zniesienie współwłasności, dział
spadku i podział majątku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 marca 2016 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 16 września 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek
wnioskodawcy J. Ż. o zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej od postanowienia
tego Sądu z dnia 12 maja 2015 r., wydanego w sprawie o zniesienie
współwłasności, dział spadku i podział majątku wspólnego. Sąd Okręgowy uznał,
że wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż z przedstawionych przez
skarżącego dokumentów wynika, iż ograniczając wydatki mógł zgromadzić
niezbędne środki na uiszczenie opłaty od skargi w wysokości 1.000 zł, zwłaszcza,
że postępowanie toczy się od 2011 r.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 września 2015 r. Sąd odrzucił
skargę kasacyjną wnioskodawcy wobec bezskutecznego upływu tygodniowego
terminu do jej opłacenia.
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca, kwestionując prawidłowość
orzeczenia oddalającego wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej od skargi, wniósł
o przeprowadzenie jego kontroli przez Sąd Najwyższy oraz o jego zmianę przez
zwolnienie w całości od obowiązku uiszczenia opłaty, a w konsekwencji
o uchylenie postanowienia odrzucającego skargę i przyjęcie jej do rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Na postanowienie sądu drugiej instancji oddalające wniosek o zwolnienie od
opłaty od skargi kasacyjnej zażalenie wprawdzie nie przysługuje, jednak takie
orzeczenie może być przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego na podstawie art.
380 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c., w ramach rozpoznania zażalenia
na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną na skutek nieuiszczenia należnej
opłaty. Warunkiem takiej kontroli jest sformułowanie w zażaleniu wyraźnego
wniosku (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2004,
III CZ 71/04, niepubl., z dnia 3 marca 2005 r., II CZ 197/04, niepubl., z dnia 8 lipca
2005 r., II CZ 57/05, niepubl., z dnia 4 października 2006 r., I CZ 81/06, OSNC
2007, nr 2, poz. 36 i z dnia 21 sierpnia 2014 r., IV CZ 43/14, niepubl.). Pomimo
braku precyzji sformułowań, przyjęto, że zażalenie taki wniosek zawiera.
Zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych jest instytucją
o charakterze wyjątkowym. O braku możliwości uiszczenia ich w części lub
w całości, uzasadniającym zwolnienie, można mówić jedynie wówczas gdy
3
uczestnik (strona) nie ma realnego wpływu na swoją sytuację materialną
i rzeczywiście nie może ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania
koniecznego dla siebie i swojej rodziny. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że
osoba, która przygotowuje się do wystąpienia z wnioskiem w postępowaniu
nieprocesowym lub nosi się z zamiarem wniesienia powództwa musi mieć
świadomość wydatków związanych z planowanym przedsięwzięciem,
a w konsekwencji powinna się do niego odpowiednio przygotować, także pod
względem finansowym (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
14 października 1983 roku, l CZ 151/83, OSNC 1984, nr 5, poz. 82, z dnia
17 maja 2012 r., I CZ 55/12, niepubl. i z dnia 14 stycznia 2016 r., IV CZ 72/15,
niepubl.).
Skarżący, inicjując jako wnioskodawca postępowanie sądowe, miał
możliwość wcześniejszego przygotowania się do związanych z nim kosztów.
Zważywszy, że postępowanie trwało od 2011 r., wnioskodawca mógł sukcesywnie
gromadzić wymagane środki także w jego toku. Brak jest podstaw do
zakwestionowania stanowiska Sądu, że skarżący, obiektywnie rzecz biorąc,
pomimo osiągania niskich dochodów, miał możliwość przygotowania środków
potrzebnych do poniesienia na obecnym etapie postępowania kosztów opłaty
sądowej od skargi kasacyjnej. Opłata w wysokości 1000 zł jest relatywnie
niewysoka i nie przekracza miesięcznego dochodu wnioskodawcy. W zażaleniu
skarżący nie powołał argumentów mogących przekonać o tym, że nie był w stanie
bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny uiścić tej opłaty.
W konsekwencji, brak było podstaw do zakwestionowania postanowienia Sądu
Okręgowego oddalającego wniosek o zwolnienie wnioskodawcy od opłaty od skargi
kasacyjnej..
Nieuiszczenie opłaty stanowiło uzasadnioną przyczynę odrzucenia skargi.
Z tego względu zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c.
kc