Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Aleksandra Odoj-Jarek

Protokolant: Justyna Napiórkowska

w obecności Stanisława Świerdzy Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Rybniku

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2016 r.

sprawy:

R. G. (1) /G./

s. M. i I.

ur. (...) w R.

oskarżonego o przestępstwo z art. 284 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 31 maja 2016r. sygn. akt III K 9/15

I.zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnia oskarżonego R. G. (1) (G.) od popełnienia zarzucanego mu czynu z art.284§2 kk;

II.kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

SSO Aleksandra Odoj-Jarek

Sygn. akt V. 2 Ka 483/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Rybniku wyrokiem z dnia 31 maja 2016 r. sygn. akt III K 9/15 uznał oskarżonego R. G. (1) za winnego tego, że w okresie od 6 stycznia do 2 czerwca 2014 roku w bliżej nieokreślonym miejscu, dokonał przywłaszczenia, uprzednio powierzonej mu instalacji gazowej z samochodu m-ki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 1000 zł na szkodę A. T., czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 284 § 2 k.k. i za to na mocy art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 37a k.k. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 20 zł każda.

Na podstawie art. 46 § 1 k.k. Sąd zobowiązał oskarżonego do naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego A. T. kwoty 1000 złotych.

Na podstawie art. 627 k.p.k. Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące opłatę w kwocie 100 złotych i wydatki w kwocie 1195,40 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który zaskarżył przedmiotowy wyrok w całości na korzyść oskarżonego.

Skarżący wskazał na szereg błędów w ustaleniach faktycznych polegających na przyjęciu, że:

1.  oskarżony wypełnił znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 284 § 2 k.k. w postaci zamiaru bezpośredniego kierunkowego postąpienia z cudzą rzeczą tak jakby się było jej właścicielem ( animus rem sibi habendi) w sytuacji, w której zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym treść umowy sprzedaży pojazdu marki M. (...) o nr rej. (...) z dnia 6 stycznia 2014 r. wskazuje, iż w dacie zarzucanego oskarżonemu czynu to on, a nie pokrzywdzony, był właścicielem instalacji gazowej zamontowanej w ww. pojeździe, albowiem w treści umowy sprzedaży sprzedawca nie zastrzegł w sposób wyraźny, iż prawo własności instalacji gazowej nie przechodzi na kupującego, natomiast zgodnie z treścią art. 47 k.c. czy też art. 51 k.c. instalacja gazowa traktowana jako część składowa pojazdu bądź przynależność pojazdu objęta była treścią umowy sprzedaży;

2.  instalacja gazowa zamontowana w pojeździe marki M. (...) o nr rej. (...) została oskarżonemu powierzona w rozumieniu art. 284 § 2 k.k., podczas gdy pokrzywdzony w sposób skuteczny przeniósł prawo własności do tejże instalacji na oskarżonego;

3.  instalacja gazowa zamontowana w pojedzie marki M. (...) o nr rej. (...) i się w nim znajdująca w dacie sprzedaży podsądnemu, była tą instalacją wskazywaną przez pokrzywdzonego, a nie tą, jaką wskazał oskarżony i jaka znajdowała się w posiadaniu organów ścigania.

Obrońca zarzucił także naruszenie przepisów postępowania:

1.  z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k. poprzez zastąpienie swobodnej oceny dowodów dowolną oceną dowodów i uznanie przez Sąd I instancji, że wartość instalacji gazowej z samochodu M. (...) wynosiła w chwili zarzucanego czynu 1000 zł w sytuacji, w której nie zostały przeprowadzone żadne dowody w celu wykazania jej wartości, w szczególności podnieść należy, iż Sąd I instancji oparł się jedynie na zeznaniach nieposiadającego przymiotu biegłego sądowego świadka P. C., który z przedmiotową instalacją miał incydentalny kontakt w okresie znacząco odległym od daty przesłuchania w niniejszym postępowaniu;

2.  z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. poprzez zastąpienie swobodnej oceny dowodów dowolną oceną dowodów i uznanie przez Sąd I instancji, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie zachodzą niedające się usunąć wątpliwości, które należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego, podczas gdy w toku niniejszego postępowania w żaden sposób nie wykazano, aby w pojeździe, który oskarżony sprzedał firmie (...) s.r.o. z siedzibą w Czeskiej Republice zamontowana była instalacja gazowa należąca do pokrzywdzonego.

Obrońca wniósł o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, względnie o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego zasługiwała na uwzględnienie.

Wobec tego, że w realiach niniejszej sprawy nic nie wskazuje na to, aby zachodziła potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego, Sąd odwoławczy orzekł reformatoryjnie, uniewinniając oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. Z tego też względu Sąd odwoławczy nie będzie się odnosił do wszystkich zarzutów sformułowanych przez obrońcę, a jedynie przedstawi powody, jakie legły u podstaw uniewinnienia oskarżonego.

Wadliwość zaskarżonego wyroku wynika z błędnej interpretacji zgromadzonych dowodów, a także wniosków, które nie mają oparcia w materiale dowodowym.

W pierwszej kolejności odnieść się trzeba do przepisów prawa materialnego. Jest to o tyle istotne, że bez właściwego rozumienia przesłanek odpowiedzialności karnej nie można określić prawidłowo przedmiotu postępowania i dokonać ustaleń faktycznych w zakresie niezbędnym dla trafnego rozstrzygnięcia. W realiach niniejszej sprawy, zarówno oskarżyciel, jak i wyrokujący Sąd Rejonowy, dokonali błędnej subsumcji ustalonego stanu faktycznego. Wskazać należy, że odpowiedzialności za przestępstwo z art. 284 § 2 k.k. podlega ten, kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą. Po pierwsze interpretacja pojęcia „rzecz ruchoma" powinna się opierać w punkcie wyjścia na ustaleniach cywilistycznych, z uwzględnieniem treści art. 45 k.c. uzupełnionym o treść przepisów art. 115 § 9 k.k. oraz pozostałych regulacji poszerzających zakres znaczeniowy terminu „rzecz ruchoma" w obszarze prawa karnego (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 29 czerwca 2000 r., II AKa 80/00, Prok. i Pr.-wkł. 2001, nr 6, poz. 25). Po wtóre istnieje konieczność weryfikacji, czy przedmiot czynności wykonawczej przywłaszczenia nie przeszedł na własność potencjalnego sprawcy w związku przepisami regulującymi stosunki prawne w zakresie prawa cywilnego. W piśmiennictwie podkreśla się, że „nie może być mowy o przywłaszczeniu w takim wypadku, gdy z istoty danego stosunku prawnego wynika, że mienie wręczone pewnej osobie stało się jej własnością" (zob. I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter, Kodeks karny..., s. 618; L. Wilk (w:) Kodeks karny. Część szczególna..., red. M. Królikowski, R. Zawłocki, s. 623, nb 65 do art. 284; por. J. Bafia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny..., s. 260, t. 15 do art. 204). Identyczne stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie, w którym zdecydowanie dominuje pogląd, że „nie stanowi przedmiotu sprzeniewierzenia rzecz ruchoma, która została powierzona sprawcy w sytuacji, gdy treść umowy stanowiącej podstawę przekazania rzeczy lub okoliczności sprawy wskazują na przeniesienie własności tej rzeczy na sprawcę" (tak postanowienie SN z dnia 28 września 2005 r., V KK 9/05, LEX nr 164266; postanowienie SN z dnia 17 września 2008 r., III KK 131/08, OSNwSK 2008, nr 1, poz. 1860; wyrok SA w Katowicach z

dnia 1 sierpnia 2012 r., II AKa 264/12, LEX nr 1258294; wyrok SA w Łodzi z dnia 28 stycznia 2013 r., II AKa 293/12, LEX nr 1282760). W konsekwencji przyjmuje się, że „(...) jeśli treść umowy zawartej między sprawcą a pokrzywdzonym wiąże się z uzyskaniem przez sprawcę prawa własności do danej rzeczy, to dalsze postępowanie z rzeczą przez sprawcę nie może być traktowane jako sprzeniewierzenie (...). Siłą rzeczy niekiedy konieczne będzie odniesienie się do regulacji prawa cywilnego w celu ustalenia, czy prawo własności przeszło na sprawcę, czy też skutek taki nie nastąpił" (por. A. Marek, T. Oczkowski, Przywłaszczenie..., 2011, s. 105). Takiej właśnie analizy należało dokonać na gruncie rozpatrywanej sprawy, a to z uwagi na zawarcie przez oskarżonego i pokrzywdzonego umowy kupna-sprzedaży pojazdu, w którym zamontowana była rzeczona instalacja gazowa.

W tej materii Sąd Rejonowy wywiódł błędne wnioski ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wykraczając poza ramy swobodnej oceny dowodów, nadto dokonał błędnej oceny prawnej zachowania oskarżonego, co w konsekwencji doprowadziło do jego skazania. Wyrok został zatem wydany z obrazą przepisów postępowania, a to art. 7 kpk, która miała wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

I tak ze zgromadzonego materiału dowodowego w żadnej mierze nie wynika, by będąca przedmiotem zarzucanego przestępstwa instalacja gazowa, zamontowana w sprzedanym samochodzie, stanowiła cudzą, odrębną rzecz ruchomą. Przedmiotem umowy był pojazd marki M. (...) o wskazanym numerze rejestracyjnym i numerze nadwozia, który oskarżony nabył za określoną cenę. Cena ta zgodnie z §2 umowy dotyczyła całego zindywidualizowanego samochodu, z którym trwale złączona była instalacja gazowa. Oczywiście możliwym był jej demontaż, tym niemniej skutkowałby on istotną zmianą przedmiotu umowy. Znamiennym jest, że takiej instalacji gazowej nie można tak po prostu odłączyć od samochodu. Taka czynność wymaga specjalistycznej wiedzy, odpowiednich narzędzi i może być dokonana jedynie w trakcie specjalistycznej przeróbki pojazdu. Należy zatem przyjąć, że połączenie samochodowej instalacji gazowej z autem ma charakter fizyczny i trwały, służy więc trwałemu użytkowi, a nie przemijającemu. To, że instalacja gazowa przed jej zamontowaniem mogła stanowić odrębną rzecz ruchomą, nie zmienia faktu, że w chwili jej montażu w samochodzie utraciła taki charakter.

W ocenie Sądu Okręgowego przedmiotowa instalacja gazowa po jej zamontowaniu w samochodzie utraciła przymiot rzeczy ruchomej i stała się częścią składową całości w rozumieniu art. 47 § 2 k.c., który stanowi, że częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Natomiast art. 47 § 1 k.c. stwierdza, iż część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych . Tym samym sytuacja prawna rzeczy głównej rozciąga się na jej część składową i wszelkie postanowienia umowne inaczej kształtujące sytuację prawną części składowych są nieważne. Skoro zatem zamontowana w samochodzie instalacja gazowa była jego częścią składową i nie stanowiła odrębnej rzeczy ruchomej, to zgodnie z treścią art. 284 § 2 k.k. nie mogła ona stać się przedmiotem przywłaszczenia. Oskarżonemu, który legalnie nabył samochód wyposażony w instalację gazową, nie można zatem postawić zarzutu jej przywłaszczenia.

W umowie kupna – sprzedaży w §7 określającym inne postanowienia szczegółowe oskarżony, który nabył od pokrzywdzonego samochód wyposażony w instalację gazową, zobowiązał się jedynie do jej zwrotu. Niewywiązanie się ze zobowiązania wynikającego z umowy nie może automatycznie decydować o tym, iż doszło do popełnienia przestępstwa. Fakt, iż oskarżony po nabyciu samochodu nie zdemontował i nie przekazał pokrzywdzonemu instalacji gazowej, do czego zobowiązał się w umowie kupna – sprzedaży, oznacza jedynie, że nie wykonał on zaciągniętego przez siebie zobowiązania cywilnego. Zważyć należy, że rolą postępowania karnego nie jest zabezpieczanie lub dochodzenie roszczeń wynikających ze zobowiązań cywilnych, takie sprawy są przedmiotem postępowania cywilnego.

Dlatego też w ocenie Sądu odwoławczego oskarżony swoim zachowaniem polegającym na niezwróceniu instalacji gazowej zamontowanej w nabytym samochodzie nie wyczerpał znamion przestępstwa przywłaszczenia 284 § 2 k.k., a jedynie nie wywiązał się ze zobowiązania zaciągniętego w momencie zakupu samochodu.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał, iż zaskarżony wyrok należy zmienić i uniewinnić oskarżonego R. G. (2) od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 284 § 2 k.k.

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego, po myśli art. 632 pkt 2 kpk, kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.

SSO Aleksandra Odoj-Jarek