Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Górska

Protokolant sekr. sąd. Monika Karczmarska

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2017 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa I. K.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego i zapłatę kwoty 57.288,53 zł

I pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 6 września 2016 r. wydanego w sprawie VIII GC 193/16 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem referendarza sądowego z dnia 13 marca 2017 r.

w części co do kwoty 69.597,1 zł (sześćdziesięciu dziewięciu tysięcy pięciuset dziewięćdziesięciu siedmiu złotych dziesięciu groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2017 r. oraz co do kwoty 11.633,37 zł (jedenastu tysięcy sześciuset trzydziestu trzech złotych trzydziestu siedmiu groszy) tytułem kosztów procesu i 126 zł (stu dwudziestu sześciu złotych) tytułem kosztów postępowania klauzulowego;

II oddala powództwo o zapłatę;

III zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz powódki I. K. kwotę 5418 zł (pięciu tysięcy czterystu osiemnastu złotych) tytułem kosztów procesu

Sygn. akt VIII GC 112/17

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 24 marca 2017 r. powódka I. K. domagała się pozbawienia w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 6 września 2016 r., sygn. akt VIII GC 193/16, zasądzającego od powódki na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. kwotę 110.701,92 zł z ustawowymi odsetkami od 1 kwietnia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. oraz kosztami procesu wynoszącymi 11.633,37 zł, zaopatrzonego postanowieniem referendarza sądowego w Sądzie Okręgowym w Szczecinie z dnia 13 marca 2017 r. w klauzulę wykonalności, w którym nadto przyznano wierzycielowi koszty postępowania w wysokości 126 zł. Jednocześnie wniosła o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu.

W uzasadnieniu wyjaśniła, że na podstawie zaskarżonego wyroku pozwana (...) sp. z o.o. w P. wnioskiem egzekucyjnym z 22 marca 2017 r. zainicjowała przeciwko niej postępowanie egzekucyjne, które prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie M. M. (1) pod sygn. KM 510/17. Postępowanie to jest bezpodstawne, bowiem w piśmie z 23 listopada 2016 r. (doręczonym pozwanej 28 listopada 2016 r.) powódka złożyła pozwanej oświadczenie o potrąceniu zobowiązania wynikającego z tego tytułu wykonawczego z przysługującą jej wierzytelnością wynikającą z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt I C 901/15, zobowiązującego pozwaną do złożenia oświadczenia woli o zakupie od powódki maszyn za łączną kwotę 660.000 zł oraz zwrotu kosztów procesu. Pozwana zapłaciła jedynie część ciążącego na niej zobowiązania (koszty procesu), odmawiając zapłaty kwoty 660.000 zł. W tych okolicznościach powództwo oparto na przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniosła, że od wskazany przez powódkę wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt I C 901/15, zaskarżyła apelacją, którą oddalił Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r., sygn. akt I ACa 1145/15. Od wyroku pozwana wniosła skargę kasacyjną i z tego względu odmawiała spełnienia obowiązku wynikającego z powyższego orzeczenia. O odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy dowiedziała się dopiero 4 kwietnia 2017 r. Wyjaśniła również, że między stronami istniał spór co do tego, czy cena za zakup maszyn uwzględnia podatek od towarów i usług, czy nie. Po powzięciu wiedzy, że skarga kasacyjna nie została przyjęta do rozpoznania, pismem z 7 kwietnia 2017 r. pozwana złożyła powódce oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługujących jej na podstawie przedmiotowego tytułu wykonawczego z wierzytelnością powódki wynikającą z obowiązku pozwanej do uiszczenia ceny zakupu maszyn. Tego samego dnia przelała na rachunek bankowy powódki 455.122,24 zł oraz wycofała wniosek egzekucyjny w sprawie o sygn. KM 510/17.

Pismami procesowymi z dnia 28 kwietnia oraz 1 września 2017 r. powódka oświadczyła, że zmienia powództwo w ten sposób, że domaga się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w części – co do kwoty 69.597,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24 marca 2017 r. oraz 11.633,37 zł tytułem kosztów procesu oraz 126 zł tytułem kosztów postępowania o nadanie klauzuli wykonalności – oraz zasądzenia od pozwanej kwoty 57.288,53 zł (wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 maja 2017 r.) tytułem bezpodstawnie uzyskanej przez pozwaną korzyści kosztem powódki, na skutek przymusowego spełnienia świadczenia, którego podstawa odpadła.

Pozwana w piśmie procesowym z dnia 2 października 2017 r. wniosła o oddalenie powództwa zarówno w zakresie żądania pozbawienia wykonalności tytułu egzekucyjnego, jak i roszczenia o zapłatę.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z 6 września 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie (sygn. akt VIII GC 193/16) zasądził od powódki na rzecz pozwanej 110.701,92 zł z ustawowymi odsetkami od 1 kwietnia do 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r., a także koszty procesu w kwocie 11.633,37 zł. Postanowieniem z 13 marca 2017 r. wyrokowi nadano klauzulę wykonalności, przyznając pozwanej 126 zł tytułem postępowania o nadanie klauzuli wykonalności.

Dowód:

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 6 września 2016 r., sygn. akt VIII GC 193/16 (k. 9-10).

Strony pozostawały w sporze co do przedwstępnej umowy sprzedaży ciągnika (...) – nr rej. (...), ciągnika J. D. 8230 – nr rej. (...) oraz opryskiwacza L. zawartej 1 października 2012 r.

Pozwana w dniu 22 września 2014 r. złożyła przeciwko powódce pozew o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o sprzedaży trzech maszyn (ciągnika (...) – nr rej. (...) za cenę 130.000 zł, ciągnika J. D. 8230 – nr rej. (...) za cenę 450.000 zł oraz opryskiwacza L. za cenę 80.000 zł) za łączną cenę 660.000 zł. Wyrokiem z 9 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie (sygn. akt I C 1093/14) uwzględnił powództwo, zasądzając jednocześnie od powódki na rzecz pozwanej 33.000 zł tytułem kosztów procesu i 7.217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wyrok ten został jednak uchylony postanowieniem z 4 maja 2015 r. na skutek oświadczenia pozwanej z 17 kwietnia 2015 r. o cofnięciu pozwu.

Dowody:

-

pozew z dnia 22 września 2014 r. (k. 80-82);

-

odpowiedź na pozew z dnia 20 października 2014 r. (k. 83-86);

-

pismo z dnia 28 listopada 2014 r. (k. 87-89);

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 marca 2015 r., sygn. akt I C 1093/14, wraz z uzasadnieniem (k. 90-99);

-

pismo z dnia 17 kwietnia 2015 r. (k. 100);

-

postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 4 maja 2015 r., sygn. akt I C 1093/14 (k. 101).

Następnie, na skutek pozwu złożonego przez powódkę, wyrokiem z 30 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie (sygn. akt I C 901/15) zobowiązał pozwaną do złożenia oświadczenia woli, na podstawie którego zobowiązuje się wobec powódki do kupienia trzech maszyn (ciągnika (...) – nr rej. (...) za cenę 130.000 zł, ciągnika J. D. 8230 – nr rej. (...) za cenę 450.000 zł oraz opryskiwacza L. za cenę 80.000 zł) za łączną cenę 660.000 zł. Orzeczeniem tym zasądzono również od pozwanej na rzecz powódki 33.000 zł tytułem kosztów procesu oraz 7.217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie stało się prawomocne 23 czerwca 2016 r. na skutek oddalenia apelacji pozwanej przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z 23 czerwca 2016 r. (sygn. akt I ACa 1145/15).

Dnia 11 sierpnia 2016 r. pozwana wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 23 czerwca 2016 r. (sygn. akt I ACa 1145/15).

Dowody:

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt I C 901/15 (k. 20);

-

umowa przedwstępna z dnia 1 października 2012 r. (k. 24-25);

-

wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 czerwca 2016 r., sygn. akt I ACa 1145/15, wraz z uzasadnieniem (k. 53-62)

-

skarga kasacyjna z dnia 5 sierpnia 2016 r. wraz z potwierdzeniem nadania (k. 63-76).

Pismem z 24 czerwca 2016 r. pozwana poinformowała powódkę, że wstrzymuje się z zapłatą ceny sprzedaży maszyn do czasu przekazania przez powódkę dowodów rejestracyjnych maszyn, potwierdzenia ubezpieczenia maszyn oraz faktury VAT za te maszyny. Jednocześnie zwróciła się z prośbą o podanie numeru rachunku bankowego do uiszczenia zasądzonych kosztów procesu.

Pismem z 27 czerwca 2016 r. powódka natomiast wezwała pozwaną do zapłaty na podany w piśmie rachunek bankowy do 1 lipca 2016 r. łącznie kwoty 705.617 zł, w tym 660.000 zł tytułem ceny sprzedaży maszyn oraz 45.617 zł tytułem kosztów procesu (w sprawie w pierwszej instancji o sygn. akt I C 901/15 i apelacyjnej o sygn. akt I ACa 1145/15).

W odpowiedzi na pismo pozwanej z 24 czerwca 2016 r. powódka 28 czerwca 2016 r. przesłała pozwanej dokumenty rejestracyjne maszyn oraz wyjaśniła w piśmie, że zgodnie z umową to pozwana jest obowiązana do ubezpieczenia maszyn, a nadto, że nie jest płatnikiem podatku VAT.

Dowody:

-

pismo z dnia 27 czerwca 2016 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia (k. 21-22);

-

pismo z dnia 24 czerwca 2016 r. (k. 23);

-

pismo z dnia 28 czerwca 2016 r. wraz z potwierdzeniem nadania (k. 26-27)

Pozwana zwróciła powódce kwotę 45.617 zł tytułem kosztów procesu (w sprawie w pierwszej instancji o sygn. akt I C 901/15 i apelacyjnej o sygn. akt I ACa 1145/15).

Niesporne.

Pozwem z 15 lipca 2016 r. powódka domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 660.000 zł tytułem zapłaty ceny za sprzedane maszyny wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 24 czerwca 2016 r. Wyrokiem z 6 czerwca 2017 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie (sygn. akt I C 1733/16) umorzył postępowanie co do kwoty 241.204,88 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 8 kwietnia 2017 r., zasądził od pozwanej na rzecz powódki 101.202,19 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 8 kwietnia 2017 r., oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki 35.050,20 zł tytułem kosztów procesu.

Od powyższego wyroku pozwana wniosła 10 lipca 2017 r. apelację, która nie została jeszcze rozpoznana.

Dowody:

-

pozew z dnia 15 lipca 2016 r. (k. 105-108);

-

sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 2 grudnia 2016 r. (k. 109-114);

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 6 czerwca 2017 r., sygn. akt I C 1733/16, wraz z uzasadnieniem (k. 138-148);

-

apelacja z dnia 10 lipca 2017 r. (k. 149-157).

Dnia 28 listopada 2016 r. powódka złożyła pozwanej oświadczenie datowane na 23 listopada 2016 r., zgodnie z którym dokonała potrącenia wierzytelności pozwanej w kwocie 132.698,81 zł (110.701,92 zł tytułem należności głównej, 10.363,52 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od 1 kwietnia 2015 r. do 23 czerwca 2016 r., 11.633,37 zł tytułem kosztów procesu) wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 6 września 2016 r. (sygn. akt VIII GC 193/16) w następujący sposób:

-

co do kwoty 130.000 zł – z przysługującą jej wobec pozwanej wierzytelnością tytułem ceny (130.000 zł) ciągnika (...) – nr rej. (...), wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 października 2015 r. (sygn. akt I C 901/15) prawomocnego z dniem 23 czerwca 2016 r.,

-

co do pozostałej kwoty 2.698,81 zł – z przysługującą jej wobec pozwanej wierzytelnością tytułem ceny (80.000 zł) opryskiwacza L., wynikającą ze wskazanego wyżej wyroku.

W piśmie wskazała, że po dokonaniu potrącenia pozwana powinna zapłacić na jej rzecz łączną kwotę 527.301,19 zł, na którą składa się niepotrącona część ceny za opryskiwacz L. (77.301,19 zł) oraz cena za ciągnik J. D. 8230 – nr rej. (...) (450.000 zł). Jednocześnie wezwała pozwaną do zapłaty tej kwoty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 24 czerwca 2016 r.

W odpowiedzi na powyższe oświadczenie pozwana pismem z 2 grudnia 2016 r. poinformowała powódkę, że do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 23 czerwca 2016 r. (sygn. akt I ACa 1145/15) nie może uznać złożonego oświadczenia za skuteczne. Odpowiedź pozwanej powódka otrzymała 13 grudnia 2016 r.

Dowody:

-

oświadczenie z dnia 23 listopada 2016 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia (k. 16-18);

-

pismo z dnia 2 grudnia 2016 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia (k. 19, 102-104).

Postanowieniem z 13 marca 2017 r. wyrokowi Sądu Okręgowego w Szczecinie z 6 września 2016 r. (sygn. akt VIII GC 193/16) nadano klauzulę wykonalności, przyznając pozwanej 126 zł tytułem postępowania o nadanie klauzuli wykonalności. Dnia 22 marca 2017 r. pozwana złożyła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie M. M. (1) wniosek o wszczęcie przeciwko powódce egzekucji na podstawie powyższego tytułu wykonawczego. Sprawa na podstawie tego wniosku była prowadzona pod sygn. KM 510/17.

Dowody:

-

wniosek z dnia 22 marca 2017 r. (k. 11-12);

-

zawiadomienia w postępowaniu egzekucyjnym (k. 13-15).

Postanowieniem z 27 marca 2017 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt II CSK 668/16) odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 7.200 zł tytułem kosztów postępowania. Odpis postanowienia Sądu Najwyższego doręczono pełnomocnikowi pozwanej 3 kwietnia 2017 r.

Dowód:

-

postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2017 r., sygn. akt II CSK 668/16, wraz z uzasadnieniem (k. 77-79).

Dnia 7 kwietnia 2017 r. pozwana złożyła u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie M. M. (1) oświadczenie o cofnięciu wniosku egzekucyjnego w sprawie o sygn. KM 501/17. Postanowieniem z 19 kwietnia 2017 r. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone.

W toku postępowania egzekucyjnego pozwanej została przekazana wyegzekwowana od powódki kwota 57.288,53 zł.

Dowody:

-

zaświadczenie z dnia 19 kwietnia 2017 r. (k. 125);

-

postanowienie z dnia 19 kwietnia 2017 r. (k. 126).

Również 7 kwietnia 2017 r. pozwana przesłała powódce pismo (które awizowano 11 kwietnia, a wydano 24 kwietnia 2017 r.), w którym oświadczyła, że dokonuje potrącenia przysługującej jej wierzytelności z tytułu wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 6 września 2016 r. (sygn. akt VIII GC 193/16) w kwocie 81.460,97 zł (uwzględniając, że wierzytelność w kwocie 138.749,50 zł, w tym należność główna 110.701,92 zł, odsetki do 7 kwietnia 2017 r. w kwocie 16.414,21 zł oraz koszty procesu 11.633,37 zł, podlega obniżeniu o wyegzekwowaną kwotę 57.288,53 zł) z przysługującą powódce wierzytelnością tytułem sprzedaży maszyn w łącznej kwocie 536.583,37 zł (pozwana wskazała, że cena 660.000 zł musiała podlegać obniżeniu o równowartość podatku VAT w stawce 23%). Po dokonaniu potrącenia do zapłaty na rzecz powódki pozostawała, zdaniem pozwanej, kwota 455.122,24 zł.

Kwotę 455.122,24 zł pozwana uiściła na rzecz powódki 7 kwietnia 2017 r.

Dowody:

-

oświadczenie z dnia 7 kwietnia 2017 r. wraz z potwierdzeniem nadania (k. 115-117)

-

wydruk śledzenia przesyłek (k. 136-137).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w części.

Ostatecznie żądanie zgłoszone przez powódkę w niniejszej sprawie dotyczyło dwóch różnych roszczeń. Po pierwsze, powódka domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego (w części określonej w pismach procesowych z 28 kwietnia i 1 września 2017 r.). Takie żądanie należało zakwalifikować jako powództwo opozycyjne uregulowane w art. 840 k.p.c. Po wtóre, po ograniczeniu powództwa opozycyjnego domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 57.288,53 zł, powołując się na bezpodstawne uzyskanie tej kwoty przez pozwaną w postępowaniu egzekucyjnym. W tym zakresie roszczenie powódki należało uznać za roszczenie oparte na reżimie bezpodstawnego wzbogacenia uregulowanego w art. 405 i nast. k.c. Powódka w pismach procesowych wskazywała dla uzasadnienia roszczenia na bezprawne działanie strony pozwanej oraz fakt, że pozwana „otrzymała bezpodstawnie kosztem powódki, świadczenie, do którego jej tytuł wygasł, na skutek potrącenia” ( s. 4 pisma procesowego z 28 kwietnia 2017 r., k. 123v), jak również bezpodstawne uzyskanie korzyści przez pozwaną kosztem powódki na skutek przymusowego spełnienia świadczenia, którego podstawa odpadłą ( pismo z dnia 1 września 2017 r. k. 164). Podobnie, na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2017 r. powódka wskazała, że jej zdaniem pozwana wzbogaciła się o kwotę 57.288,53 zł i dlatego uzasadnione jest żądanie zwrotu. Wobec tak określonej podstawy faktycznej powództwa uzasadnione było dokonanie jego oceny w świetle art. 405 k.c.

Stan faktyczny niniejszej sprawy co do istotnych okoliczności nie był między stronami sporny. Co więcej, poszczególne okoliczności znajdowały bezpośrednie potwierdzenie w złożonych przez strony dokumentach (w tym orzeczeniach sądowych), których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, a nie zachodziła jakakolwiek podstawa do odmowy im wiarygodności. Wprawdzie pozwana w odpowiedzi na pozew oświadczyła, że zaprzecza wszystkim wyraźnie nieprzyznanym twierdzeniom powódki ( s. 2 odpowiedzi na pozew, k. 40), jednak należy podzielić pogląd Sądu Najwyższego, iż takie ogólnikowe zaprzeczenie jest niedopuszczalne (i nieskuteczne). Fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się pozwana nie zgadza, pozwana powinna wskazać. Jeśli ma to służyć obronie jej racji, powinna się ustosunkować do twierdzeń strony powodowej ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., sygn. akt III CSK 341/08, L. – wraz z powołanym tam orzecznictwem). Powyższe znajduje uzasadnienie w art. 3 k.p.c., zgodnie z którym strona ma obowiązek odnieść się do poszczególnych faktów przytaczanych przez stronę przeciwną, a jeżeli według jej wiedzy fakty te przedstawiają się odmiennie, ma obowiązek przedstawić swoją wersję dotyczącą tych faktów ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt I ACa 504/15, L. ). W zasadzie odpowiedź na pozew jednak nie negowała okoliczności przedstawionych przez stronę powodową, ale je uzupełniała.

Sąd oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie G. C. w charakterze strony pozwanej. Podkreślić trzeba, że dowód z przesłuchania stron ma charakter akcesoryjny. Zgodnie z art. 299 k.p.c. sąd może dopuścić dowód z przesłuchania stron, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostają niewyjaśnione fakty dla rozstrzygnięcia sprawy. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występowała. Stosownie do sformułowanego przez pozwaną wniosku dowód ten miał na celu wykazanie przyczyn uznania przez pozwaną nieskuteczności oświadczenia powódki o potrąceniu z 23 listopada 2016 r. oraz przyczyn wstrzymania się z zapłatą ceny za maszyny oraz złożenia oświadczenia o potrąceniu z 7 kwietnia 2017 r., a okoliczności te wynikały z pisma pozwanej z 2 grudnia 2016 r. – k. 19, 102-104 oraz przedmiotowego oświadczenia z 7 kwietnia 2017 r. – k. 115-117. Z kolei kwestia tego, czy pozwana miała możliwość odliczenia od ceny zakupu od powódki maszyn równowartości podatku VAT nie miała istotnego znaczenia dla sprawy, co zostanie wyjaśnione w dalszej części uzasadnienia przy omówieniu kwestii potrącenia wzajemnych wierzytelności stron.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należało stwierdzić, że żądanie powódki co do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności znajdowało uzasadnienie w przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Zdarzeniem, z którym powódka wiązała wygaśnięcie zobowiązania wynikającego z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 6 września 2016 r. (sygn. akt VIII GC 193/16) było oświadczenie o potrąceniu złożone przez nią pozwanej dnia 28 listopada 2016 r., gdy pozwanej została doręczona przesyłka pocztowa zawierająca oświadczenie powódki z 23 listopada 2016 r. Należy wskazać, że na skutek potrącenia potrącane względem siebie wierzytelności umarzają się do wysokości wierzytelności niższej, o czym stanowi art. 498 § 2 k.c.

Powódka do potrącenia z wierzytelności pozwanej wynikającej z zaskarżonego tytułu wykonawczego w łącznej wysokości 132.698,81 zł (110.701,92 zł tytułem należności głównej, 10.363,52 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od 1 kwietnia 2015 r. do 23 czerwca 2016 r., a także 11.633,37 zł tytułem kosztów procesu) przedstawiła wierzytelność wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 października 2015 r. (sygn. akt I C 901/15) prawomocnego z dniem 23 czerwca 2016 r. (na skutek oddalenia apelacji pozwanej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 23 czerwca 2016 r., sygn. akt I ACa 1145/15, na podstawie którego zobowiązano pozwaną do złożenia wobec powódki oświadczenia o zobowiązaniu się do zakupu m.in. ciągnika (...) – nr rej. (...) za cenę 130.000 zł oraz opryskiwacza L., za cenę 80.000 zł. W tym miejscu należy wskazać, że nietrafna była argumentacja strony pozwanej, że skuteczność złożonego przez powódkę oświadczenia o potrąceniu powinna być oceniania w kontekście skuteczności złożonej przez pozwaną skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie. Należy zaakcentować, że na skutek wydania wyroku oddalającego apelację pozwanej wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie, leżący u podstaw wierzytelności powódki, stał się prawomocny, co skutkowało m.in. związaniem pozwanej tym rozstrzygnięciem na mocy art. 365 § 1 k.p.c. Strona pozwana nie miała w konsekwencji jakichkolwiek podstaw prawnych, aby wstrzymywać się ze spełnieniem na rzecz powódki świadczenia do czasu orzeczenia w przedmiocie wniesionej skargi kasacyjnej, ani uzależniać od tego swojego stanowiska w przedmiocie złożonego przez powódkę oświadczenie o potrąceniu.

Podobnie, niezasadna była argumentacja pozwanej dotycząca przysługiwania powódce niższej, niż wynikająca z wyroku z dnia 30 października 2015 r., kwoty z uwagi na konieczność odjęcia podatku VAT. Podkreślenia wymaga, ze w związku z treścią art. 365 § 1 k.p.c., jakiekolwiek zmiany odnośnie statusu powódki jako płatnika podatku Vat pozostawały bez wpływu na wysokość przysługujących jej wierzytelności z tego tytułu. Przepis ten stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Skoro zatem kwestia wysokości ceny sprzedaży maszyn została prawomocnie rozstrzygnięta w wyroku, brak było podstaw do dokonywania w rozpatrywanej sprawie odmiennych ustaleń w tym zakresie, sprzecznych z treścią tego orzeczenia.

W tej sytuacji powództwo opozycyjne okazało się zasadne, należało zatem w punkcie I sentencji orzec o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego zgodnie ze zmodyfikowanym żądaniem powódki. W związku z wyegzekwowaniem i przekazaniem pozwanej kwoty 57.288,53 zł (obejmującej odsetki 16.183,71 zł do dnia 23 marca 2017 r.) prawidłowo powódka ograniczyła żądanie do kwoty 69.597,10 zł (stanowiącej różnicę pomiędzy pierwotną kwotą należności głównej 110.701,92 zł i przekazaną pozwanej kwotą 41.104,82 zł ) z odsetkami od 24 marca 2017 r. (dzień następny po dniu, do którego naliczono wyegzekwowane odsetki) oraz co do kosztów procesu i postępowania klauzulowego.

Jednocześnie należy wskazać, że powódka miała interes prawny w uzyskaniu takiego rozstrzygnięcia, bowiem mimo cofnięcia wniosku egzekucyjnego przez pozwaną kwestionowany tytuł wykonawczy nadal istnieje. Biorąc pod uwagę liczne spory dotyczące wzajemnych rozliczeń między stronami powódka może zatem mieć obawy, że pozwana uczyni w przyszłości z niego użytek.

Przechodząc do sformułowanego przez powódkę żądania zasądzenia od pozwanej kwoty 57.288,53 zł wraz z odsetkami należy wyjaśnić, że pozytywnymi przesłankami odpowiedzialności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (powództwa kondykcyjnego) są zgodnie z art. 405 k.c. wzbogacenie po stronie jednego podmiotu, zubożenie po stronie innego podmiotu, związek pomiędzy wzbogaceniem jednej i zubożeniem drugiej osoby oraz brak podstawy prawnej do wzbogacenia.

W niniejszej sprawie nie było sporu, że pozwana uzyskała w toku postępowania egzekucyjnego o sygn. KM 510/17. prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie M. M. (2). – kwotę 57.288,53 zł, co wynika również z zaświadczenia z 19 kwietnia 2017 r. ( k. 125). Okoliczności niniejszej sprawy nie pozwalają jednak na ocenę, że uzyskanie tej kwoty przez pozwaną odbyło się bez podstawy prawnej.

Gdy świadczenie zostaje spełnione w wykonaniu orzeczenia sądu, owo orzeczenie stanowi podstawę prawną świadczenia, a ten, kto je spełnił, nie może skutecznie twierdzić, że nie był do świadczenia zobowiązany, że zobowiązanie to w chwili świadczenia nie istniało (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2003 r. III CKN 1211/00, LEX nr 156476). W tym miejscu należy wskazać, że w kontekście istnienia orzeczenia sądowego przyjmuje się, że bezpodstawną korzyścią jest to, co wierzyciel uzyskał od dłużnika w toku postępowania egzekucyjnego, gdy komornik sądowy dokonał czynności egzekucyjnych wbrew treści tytułu wykonawczego ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 r., sygn. akt I CSK 58/16, L. ).

W niniejszej sprawie, w toku postępowania egzekucyjnego komornik sądowy dokonywał czynności egzekucyjnych w oparciu o tytuł wykonawczy, którego nie pozbawiono wówczas wykonalności ani nie uchylono w innym trybie. Co więcej, wyegzekwowanie kwoty 57.288,53 zł, jak wynika z zaświadczenia z dnia 19.04.2017 r. (k. 125) nastąpiło jeszcze przed zawieszeniem postępowania egzekucyjnego postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 31 marca 2017 r. Tym samym istniała podstawa prawna uzyskania korzyści przez pozwaną.

Z tego względu należało stwierdzić, że roszczenie powódki w zakresie żądania zapłaty tytułem bezpodstawnego wzbogacenia nie zasługiwało na uwzględnienie. W konsekwencji powództwo o zapłatę należało oddalić, co znalazło wyraz w punkcie II sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie III sentencji opiera się na przepisach art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. Z uwagi na wartość przedmiotu sporu powódka – uzyskując pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w żądanym zakresie wygrała w 62%. Na poniesione przez powódkę koszty procesu składały się: opłata od pozwu (6.642 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego (5.400 zł - § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych; Dz.U. poz. 1804) w łącznej kwocie 12.059 zł. Koszty pozwanej wynosiły z kolei 5.417 zł, a składały się z wynagrodzenia pełnomocnika procesowego (5.400 zł) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł). Łącznie koszty procesu wyniosły 17.476 zł, z których pozwana powinna zapłacić powódce 10.835 zł (62% wszystkich kosztów) pomniejszone o poniesione przez siebie koszty 5.417 zł, czyli 5.418 zł.

SSO Agnieszka Górska

13 listopada 2017 r.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

- (...)

- (...)

3.  (...)

(...)