Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania Z. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 17 kwietnia 2019 r. sygn.: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy Z. Z. prawo do emerytury pomostowej od dnia 18 marca 2019 roku;

Sygn. akt V U 848/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 kwietnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. Z. prawa do emerytury pomostowej, z uwagi na to, że przed dniem 1 stycznia 1999 roku nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy emerytalnej oraz po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 21 maja 2019 roku Z. Z. wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej, po zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych następujących okresów zatrudnienia:

- od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w K. gdzie wykonywał prace wymienione w dziale V poz. 15;

- od 4 stycznia 1988 roku do 3 listopada 1990 roku w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w N. jako pracownik transportu oraz operator wózka (...) tj. gdzie wykonywał prace wymienione w dziale VIII poz. 1;

- od 29 listopada 1990 roku do 30 września 1994 roku w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w N. jako operator spycharki – tj. gdzie wykonywał prace wymienione w dziale V poz. 3;

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. Z. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

W dniu 18 marca 2019 roku wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie emerytury pomostowej. Wnioskodawca nie pozostaje w stosunku pracy. Ostatni stosunek pracy ustał z dniem 12 grudnia 2018 roku.

(dowód: wniosek – k. 1- 4 akt emerytalnych, świadectwo pracy z 12 grudnia 2018 roku – k. 28 akt emerytalnych)

Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (okoliczność bezsporna).

Wnioskodawca udowodnił staż pracy w wymiarze 31 lat, 9 miesięcy i 16 dni, w tym 28 lat, 8 miesięcy i 19 dni okresów składkowych oraz 3 lata i 27 dni okresów nieskładkowych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia.

(dowód: decyzja– k. 32 akt emerytalnych)

Z. Z. w okresie od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) N. w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład zajmował się produkcją prefabrykatów budowlanych z betonu kruszywowego.

Wnioskodawca początkowo tj. od 1 marca 1978 roku do 23 kwietnia 1980 roku pracował jako pracownik transportu. W tym okresie zajmował się załadowywaniem wagonów oraz samochodów ciężarowych betonowymi półfabrykatami betonowymi wyprodukowanymi przez zakład tj. rury, przepusty, płyty chodnikowe, krawężniki. Załadunek odbywał się ręcznie lub przy użyciu haka, który wnioskodawca podpinał pod transportowany produkt. Najcięższe produkty były transportowane przy użyciu wózka widłowego. Skarżący takiego wózka nie obsługiwał, bo nie miał jeszcze takich kwalifikacji. Skarżący pracował wyłącznie przy ręcznym załadunku.

W okresie od 24 kwietnia 1980 roku do 5 lipca 1982 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Do pracy wrócił 14 lipca 1982 roku na to samo stanowisko pracownika transportu, jego obowiązki do końca zatrudnienia tj. do 30 czerwca 1984 roku nie uległy zmianie.

Gdy nie było prac załadunkowych wnioskodawca pracował na hali produkcyjnej jako betoniarz przy produkcji półfabrykatów betonowych (rur).

Pracodawca w dniu 30 września 1994 roku wystawił Z. Z. świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że Z. Z. w okresie od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku betoniarza prefabrykacji, wymienione w dziale V poz. 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: świadectwo – k. 18 akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 8.06.2005 roku – k. 35 akt, świadectwo pracy z 29.06.1984 roku – k. 36 akt, umowa o pracę z 1.03.1978r. – k. 38 akt, umowa o pracę z 14 lipca 1982 roku – k. 37 akt, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28, zeznania F. W. – k. 72-73 akt, zeznania świadka M. Z. – k. 73-74 akt, zeznania świadka T. Z.- k. 74 akt)

W okresie od 1 sierpnia 1984 roku do 4 lutego 1986 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy jako maszynista spycharki w (...) S.A w C..

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 13.07.2009 roku – k. 45 akt rentowych, świadectwo pracy z 4.02.1986 roku – k. 43 akt rentowych)

W okresie od 5 maja 1986 roku do 31 grudnia 1987 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) P. jako drwal motorniczy w pełnym wymiarze czasu pracy. Zajmował się wówczas wycinaniem starych drzew w piłą motorową.

(dowód: świadectwo pracy z 31.12.1987 roku – k. 49 akt rentowych, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28)

W okresie od 4 stycznia 1988 roku do 3 listopada 1990 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w N. jako operator wózka widłowego (...).

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało w tym okresie przewożenie prefabrykatów budowlanych wózkiem widłowym po hali produkcyjnej, magazynie i placu.

Pracodawca w dniu 30 września 1994 roku wystawił Z. Z. świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że Z. Z. w okresie od 4 stycznia 1988 roku do 3 listopada 1990 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku robotnika transportowego wymienione w dziale VIII poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: świadectwo – k. 19 akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 30.06.2005 roku – k. 34 akt, świadectwo z 3.11.1990 – k. 40 akt, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28, , zeznania F. W. – k. 72-73 akt, zeznania świadka M. Z. – k. 73-74 akt, zeznania świadka T. Z.- k. 74 akt)

W okresie od 29 listopada 1990 roku do 30 września 1994 roku w wnioskodawca pracował na podstawie umowy o prace w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w N. jako operator spycharki.

Do obowiązków wnioskodawcy jako operatora spycharki należało podpychanie żwiru pod węzeł betoniarski.

Pracodawca w dniu 30 września 1994 roku wystawił Z. Z. świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że Z. Z. w okresie od 29 listopada 1990 roku do 30 września 1994 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku maszynisty spycharki, wymienione w dziale V poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: świadectwo pracy – k. 20 akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 30.06.2005 roku – k. 34 akt, świadectwo pracy z 30.09.1994 roku – k. 39 akt, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28, , zeznania F. W. – k. 72-73 akt, zeznania świadka M. Z. – k. 73-74 akt, zeznania świadka T. Z.- k. 74 akt)

W okresie od 1 stycznia 1995 roku do 31 grudnia 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze pracy w Spółce cywilnej (...) w W. gmina P. jako drwal motorniczy. Zajmował się wówczas wycinaniem drzew piłą motorową.

(dowód: świadectwo pracy z 31 grudnia 1996 roku – k. 61 akt rentowych, zeznania świadka D. W. – protokół rozprawy z 8 stycznia 2020 roku – od minuty 2:09 do minuty 5:50, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28)

W okresie od 1 stycznia 1997 roku do 31 grudnia 2000 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze pracy przez R. L. prowadzącego (...) w K. jako drwal motorniczy. Zajmował się wycinaniem drzew piłą motorową.

(dowód: świadectwo pracy z 31 grudnia 2000 roku – k. 21 akt emerytalnych, zeznania świadka D. W. – protokół rozprawy z 8 stycznia 2020 roku – od minuty 2:09 do minuty 5:50, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28)

Od 2 stycznia 2001 roku wnioskodawca został przeniesiony na mocy porozumienia stron między zakładami do Przedsiębiorstwa Produkcyjno- Handlowo-Usługowe (...) w P. prowadzonego przez R. D.. Tam wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze pracy przez prowadzącego jako pilarz od 2 stycznia 2001 roku 30 listopada 2003 roku. Zajmował się wycinaniem drzew piłą motorową.

(dowód: świadectwo pracy z 30 listopada 2003 roku – k. 21 akt emerytalnych, zeznania świadka D. W. – protokół rozprawy z 8 stycznia 2020 roku – od minuty 2:09 do minuty 5:50, świadectwo pracy z 31 grudnia 2000 roku – k. 21 akt emerytalnych, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28)

W okresie od 1 grudnia 2003 roku do 31 grudnia 2004 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze pracy przez S. P. prowadzącego Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowo-Usługowe (...) w S. jako pracownik leśny - pilarz. Zajmował się wycinaniem drzew piłą motorową.

(dowód: świadectwo pracy z 05 stycznia 2005 roku – k. 23 akt emerytalnych, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28)

W okresie od 1 stycznia 2005 roku do 31 grudnia 2010 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze pracy w Przedsiębiorstwie Produkcyjno- Handlowo-Usługowym (...) w P. jako pilarz- drwal. Od dnia 11 stycznia 2009 roku do 5 stycznia 2010 roku wnioskodawca pobierał świadczenie rehabilitacyjne.

(dowód: świadectwo pracy z 31 grudnia 2010 roku – k. 24 akt emerytalnych, zeznania świadka D. W. – protokół rozprawy z 8 stycznia 2020 roku – od minuty 2:09 do minuty 5:50, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z 3 września 2019 roku od minuty 5:11 do minuty 28)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 965 z późn. zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany ( tak: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

Wnioskodawca spełnił przesłanki z art. 4 pkt 1, 3, 4 i 7 ustawy, gdyż urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku, na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową ukończył 60 lat, legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze przekraczającym 25 lat i nie pozostawał w stosunku pracy.

Spór dotyczył posiadania przez ubezpieczonego szczególnego stażu pracy, gdyż ZUS odmówił uznania za taki jakiegokolwiek okresu zatrudnienia i to zarówno w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jak i art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Stało się tak, mimo że ubezpieczony dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach za okresy od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku, za okres od 4 stycznia 1988 roku do 3 listopada 1990 roku oraz od 29 listopada 1990 roku do 30 września 1994 roku. Organ rentowy zakwestionował prawidłowość wystawionych świadectw. W takiej sytuacji na wnioskodawcy w myśl art. 6 k.c. spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach.

W pierwszym spornym okresie od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku skarżący – za wyjątkiem okres służby wojskowej - pracował co do zasady jako pracownik transportowy, zajmując się załadunkiem wagonów i samochodów ciężarowych półfabrykatami betonowymi produkowanymi przez pracodawcę Przedsiębiorstwo (...) N.. Załadunek ciężkich rzeczy następował przy użyciu wózka widłowego, a lżejsze były załadowywane ręcznie. W okresach natomiast, gdy w zakładzie nie było prac załadunkowych wnioskodawca pracował jako betoniarz przy produkcji betonu kruszywowego.

Wnioskodawca - jak wynika z jego zarówno zeznań jak i zeznań świadków: F. W., M. Z. oraz T. Z. – w charakterze betoniarza pracował tylko wówczas, gdy nie wykonywał prac transportowych. Nie pracował zatem stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze betoniarza wykonując prace wymienione w dziale V pkt 15 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku tj. prac przy produkcji betonu kruszywowego, jak zaświadczył pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych. A tylko stałe wykonywanie pracy zaliczonej do prac w warunkach szczególnych uprawnia uznanie jej za pracę w warunkach szczególnych uprawniającą do przyznania emerytury pomostowej. Nie mniej w spornym okresie oprócz prac przy produkcji betonu kruszywowego wymienionej w wykazie A dziale V pkt 15 wnioskodawca wykonywał w większości prace załadunkowe. Ustawodawca do prac w warunkach szczególnych zalicza ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie w wykazie A dziale VIII ( w transporcie i łączności) pkt 1.

Wykaz A dział VIII poz. 1, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43), wymienia jako prace w warunkach szczególnych dwa rodzaje prac: 1) wszelkie ciężkie prace załadunkowe, wyładunkowe i przeładunkowe; 2) każdą stałą pracę przy załadunku, wyładunku i przeładunku materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących (tak: wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 12 kwietnia 2016 r.,I UK 137/15).

Prace załadunkowe i wyładunkowe są pracami w warunkach szczególnych bez względu na to, co jest przedmiotem załadunku i wyładunku, o ile prace te są „ciężkie”, co należy rozumieć jako załadunek i wyładunek rzeczy o znacznej wadze. Z kolei czynnikiem wyróżniającym „przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących” jest ściśle określony przez ustawodawcę rodzaj przeładowywanych rzeczy. Stała praca przy załadunku, wyładunku, czy przeładunku materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących nie musi być ciężka, aby była znacznie szkodliwa dla zdrowia i w znacznym stopniu uciążliwa. Natomiast prace załadunkowe i wyładunkowe (i przeładunkowe) można uznać za prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, gdy są ciężkie.

W spornym okresie wnioskodawca pracował przy załadunku wagonów i samochodów ciężarowych półfabrykatami betonowymi tj. rury, płyty chodnikowe, krawężniki, które były ciężkimi produktami. Wnioskodawca jak wynika z zeznań M. Z. w pierwszym okresie zatrudnienia w Prefabecie od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku nie miał jeszcze uprawnień do obsługi wózka widłowego, więc prace wykonywał wyłącznie ręcznie lub przy użyciu specjalnego haka, który był zaczepiany do transportowanego półfabrykatu. Dlatego ich stanowisko było nazywane potocznie „hakowym”. Ręczne wykonywanie prac transportowych (przerzucanie rur i przepustów z betonu) potwierdził także świadek T. Z.. Świadek zeznał, że praca była ciężka i urazowa, z uwagi na gabaryty i ciężar przenoszonych ręcznie przedmiotów. Świadek F. W. także zeznał, że wnioskodawca na początku pracował jako pracownik transportowy, a dopiero później jeździł wózkiem widłowym, a następnie spychem.

Ręczne prace załadunkowe i wyładunkowe z uwagi na gabaryty i ciężar przenoszonych towarów (betonowe rury, przepusty, płyty chodnikowe, krawężniki) należy niewątpliwie zaliczyć do ciężkich prac załadunkowych, które mieszczą się w pojęciu prac wymienionych w wykazie A dział VIII pkt 1 zał. do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku.

Ponieważ również prace wnioskodawcy w charakterze betoniarza przy produkcji betonu kruszywowego, które wykonywał w spornym okresie, gdy nie było prac załadunkowych, ustawodawca zalicza do prac w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A dziale V pkt 15, należy uznać, że w spornym okresie skarżący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A. Każda bowiem z wykonywanych przez niego prac była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (wykaz A dział VIII pkt 1 oraz dział V pkt 15).

Ponieważ w trakcie spornego okresu zatrudnienia, w którym wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach odbywał on zasadniczą służbę wojskową, również ten okres pracy podlega zaliczeniu do szczególnego stażu pracy na podstawie art. 120 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, który zastąpił art. 108 tej ustawy.

W myśl art. 120 ustęp 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Sąd podziela w tym zakresie stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu w z dnia 13 czerwca 2019 r. II UK 256/18, zgodnie z którym czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury pomostowej, z tym jednak zastrzeżeniem, iż dla kwalifikacji okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby.

W tym kontekście aktualna jest uchwała powiększonego składu Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13 (OSNP 2014 nr 3, poz. 42), z aprobującą glosą K. A., OSP 2014 nr 12, poz. 110), że traktowanie czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej jako okresu pracy w szczególnych warunkach (I kategorii zatrudnienia) wynika z językowej wykładni przepisów dotyczących powszechnego obowiązku obrony, które z zakończeniem tej służby wiążą skutek w postaci jej wliczenia do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem przed powołaniem do służby wojskowej oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Oznacza to, że czas odbywania zasadniczej służby wojskowej w okresie obowiązywania kolejno art. 108 ust. 1, art. 120 ust. 1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1459 ze zm.) zalicza się - na warunkach wynikających z tych przepisów - do emerytury w niższym wieku emerytalnym ( art. 184 ustawy emerytalnej). Uchwała dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13 odnosi się wprawdzie do prawa do emerytury w wieku obniżonym w rozumieniu ustawy emerytalnej, jednak znajduje zastosowanie również w odniesieniu do prawa do emerytury pomostowej.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że pomimo kolejnych, licznych zmian redakcyjnych ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony, w dalszym ciągu obowiązywało „wliczanie” okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 maja 2016 r., II UK 275/15, z dnia 3 sierpnia 2016 r., I UK 283/15, z dnia 19 maja 2016 r., II UK 275/15). Zostało ono usunięte dopiero z dniem 21 października 2005 r.

Skoro zatem wnioskodawca przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej, jak i po jej odbyciu pracował w warunkach szczególnych, a do pracy wrócił 14 lipca 1982 roku tj. w ciągu 30 dni od zakończenia służby wojskowej, to także okres służby wojskowej od 24 kwietnia 1980 roku do 5 lipca 1982 roku, podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca nie wykonywał natomiast pracy w warunkach szczególnych w drugim spornym okresie od 4 stycznia 1988 roku do 3 listopada 1990 roku w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w N., pomimo legitymowania się świadectwem pracy w warunkach szczególnych. W tym okresie bowiem jak wynika z zeznań wnioskodawcy i świadków: F. W., M. Z. oraz T. Z. oraz świadectwa pracy skarżący pracował jako operator wózka widłowego (...). Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało w tym okresie przewożenie prefabrykatów budowlanych wózkiem widłowym po hali produkcyjnej, magazynie i placu. Pracodawca w świadectwie pracy zaliczył te prace do prac wymienionych w wykazie A dziale VIII pkt. 1. Jak Sąd wyjaśnił prace transportowe tylko wówczas będą pracami załadunkowymi lub wyładunkowymi wymienionymi w dziele VIII pkt 1 jeżeli będą to prace ciężkie. Przewożenie ciężkich produktów wózkiem widłowym nie mieści się w pojęciu takich prac, nie są to bowiem prace obciążające dla zdrowia pracownika, tak jak to ma miejsce w przypadku ciężkich prac załadunkowych lub wyładunkowych wykonywanych ręcznie. Stanowisko operatora wózka widłowego nie jest też pracą na stanowisku maszynistów ciężkich maszyn budowalnych, gdyż wózek widłowy do takich maszyn się nie zalicza. Tym samym praca wykonywania przez skarżącego w charakterze operatora wózka widłowego nie podlega zaliczeniu do szczególnego stażu pracy.

Pracę na stanowisku maszynistów ciężkich maszyn budowalnych wymienioną w dziale V poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku skarżący wykonywał w okresie od 29 listopada 1990 roku do 30 września 1994 roku, pracując w Przedsiębiorstwie (...) Zakład (...) w N. jako operator spycharki. Spycharka jest ciężką maszyną budowlaną. Wnioskodawca w spornym okresie – jak zeznali świadkowie: F. W., M. Z. oraz T. Z.- obsługiwał spycharkę (podpychał żwir pod betoniarkę) , pracując w przemyśle materiałów budowlanych tj. przy produkcji betonu kruszywowego. Podczas tej pracy był narażony na duży hałas i zapylenie. Praca taka była pracą w warunkach szczególnych, co potwierdza wystawione w dniu 30 września 1994 roku świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych i była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Reasumując skarżący wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienioną w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w okresie:

- od 1 marca 1978 roku do 30 czerwca 1984 roku – praca wymieniona w wykazie A dziale VIII pkt 1 oraz w dziale V pkt 15;

- od 29 listopada 1990 roku do 30 września 1994 roku – praca wymieniona w wykazie A dziale V pkt 3;

Praca ta nie jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1, do ustawy.

W takiej sytuacji istota sporu w sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych w tych okresach zatrudnienia, gdy pracował jako drwal-pilarz. Zajmował się bowiem wówczas, co wynika z zeznań wnioskodawcy i świadka D. W.- wyrębem drzew w lesie przy użyciu piły łańcuchowej oraz okrzesaniem drewna. D. W. pracował z wnioskodawcą od 1996 roku do 2010 roku w tym samym charakterze, miał ten sam zakres obowiązków, dysponował zatem bezpośrednią i szczegółowa wiedzą co do codziennych stałych obowiązków wnioskodawcy.

W okresie od 1995 roku do 2010 roku wnioskodawca wykonywał prace:

- drwala od 1 stycznia 1995 roku do 31 grudnia 1996 roku w Spółce cywilnej (...) w W. gmina P.;

- drwala od 1 stycznia 1997 roku do 31 grudnia 2000 roku u R. L. prowadzącego (...) w K. ;

- pilarza od 2 stycznia 2001 roku do 30 listopada 2003 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno- Handlowo-Usługowym (...) w P. prowadzonym przez R. D..

- pilarza od 1 grudnia 2003 roku do 31 grudnia 2004 roku u S. P. prowadzącego Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowo-Usługowe (...) w S. ;

- pilarza- drwala od 1 stycznia 2005 roku do 10 stycznia 2009 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno- Handlowo-Usługowym (...) w P. jako. Od dnia 11 stycznia 2009 roku do 5 stycznia 2010 roku wnioskodawca pobierał świadczenie rehabilitacyjne.

Prace drwala wnioskodawca wykonywał także przed 1995 rokiem, a mianowicie od 5 maja 1986 roku do 31 grudnia 1987 roku będąc zatrudniony w (...) P., co potwierdza świadectwo pracy z 31.12.1987 roku – k. 49 akt rentowych. Wnioskodawca zeznał, że w tym okresie jako drwal motorniczy pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i zajmował się wycinaniem starych drzew w piłą motorową.

Ustawodawca do pracy w warunkach szczególnych zgodnie z załącznikiem 1 poz. 34 ustawy o emeryturach pomostowych zalicza prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową. Warunkiem zaliczenia tych prac do prac w szczególnych warunkach jest wykonywanie ich stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, ze wnioskodawca wykonywał takie właśnie prace w okresie od 1986 do 1987 roku oraz od 1995 roku do 2010 roku, a zatem także po 31 grudnia 2008 roku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Skarżący po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał zatem prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Powyższe pozwala zaliczyć do szczególnego stażu pracy, także prace wykonywane przez wnioskodawcę przed 1 stycznia 1999 roku, które nie zaliczają się do prac w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a jedynie w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Należy przypomnieć, że prace drwali wykonywane przed 1 stycznia 1999 roku ustawodawca zalicza także do prac w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako prace wymienione w wykazie A Dziale VI pkt 1. Tak samo jak prace przy zrywce i wywózce drewna z lasu – wykaz A dział VI pkt 2.

Po zaliczeniu spornych okresów do pracy w warunkach szczególnych wnioskodawca legitymuje się stażem pracy przekraczającym okres 15 lat.

Biorąc pod uwagę, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki, od których zależy prawo do emerytury pomostowej, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.