Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 32/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie (...). z dnia 7 listopada 2022 roku w sprawie II K 19/22.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza art. 5 § 2 kpk poprzez jego niezastosowanie i rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego niedających się usunąć wątpliwości dotyczących możliwości kierowania pojazd A. (...) o nr rej. (...) w dniu w dniu 8 lipca 2021 r. ok. godz. 12.00 w miejscowości P. (...), przy ul. (...) przez inną osobę, której oskarżony użyczył pojazd.

Obraza art. 7 kpk w zw. z art 410 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, polegającą na:

- uznaniu ujawnionych w toku postępowania oraz złożonych przed sądem wyjaśnień oskarżonego za niewiarygodne, w przedmiocie ustalenia osoby kierującej pojazdem A. (...) o Br rej. (...) w dniu w dniu 8 lipca 2021 r. ok. godz. 12;00 w miejscowości P. przy ul. (...), a także ustalenia danych osobowych kierującego pojazd A.;

- przyjęcie, że zeznania świadków M. D. i P. N. przemawiają za sprawstwem oskarżonego, podczas gdy świadkowie nie wskazali w sposób jednoznaczny, kto poruszał się pojazdem marki A. tym samym nie potrafili jednoznacznie wskazać sprawcy wypadku drogowego, a tym samym sprawcy ewentualnego czynu z art 178a kk;

- nadanie opinii biegłego dotyczącej śladów biologicznych pozostawionej w samochodzie A. nr rej. (...) nadrzędnego miejsca przy ocenie dowodów zgromadzonych w sprawie z. pominięciem innych dowodów zebranych w sprawie.

Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na niewłaściwym ustaleniu, że oskarżony kierował pojazd A. (...) o nr rej. (...) w dniu w dniu 8 lipca 2021 r. ok. godz. 12;00 w miejscowości P. (...), przy ul. (...), będąc w stanie nietrzeźwości w sytuacji gdy istnieją obiektywne okoliczności, iż to nie on prowadził w/w samochód w w/w miejscu i czasie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty te zostaną rozpoznane łącznie, co pozwoli uniknąć powtarzania tych samych analiz i ocen.

Analizując całokształt zebranych w sprawie dowodów należy uznać, że sąd rejonowy zebrał je w sposób wystarczający do merytorycznego rozstrzygnięcia i nalżycie ocenił, co pozwoliło mu na wyprowadzenie prawidłowych ustaleń faktycznych co do sprawstwa oskarżonego. Sąd ten ustosunkował się do wszystkich istotnych dowodów w sprawie, mając w polu widzenia określone między nimi rozbieżności i stanowisku swemu dał wyraz w zasługującym na aprobatę uzasadnieniu. Konfrontując ustalenia faktyczne z przeprowadzonymi na rozprawie głównej dowodami trzeba stwierdzić, iż dokonana przez sąd rejonowy rekonstrukcja zdarzeń i okoliczności popełnienia przypisanego oskarżonemu przestępstwa nie wykazuje błędu i jest zgodna z przeprowadzonymi dowodami, którym sąd ten dał wiarę i się na nich oparł.

Sąd odwoławczy zauważa, iż przedmiotowa sprawa ma charakter poszlakowy. Oskarżony konsekwentnie negował swoje sprawstwo, a brak jest wiarygodnych dowodów bezpośrednio je determinujących.

Fakt, że w sprawie nie występują dowody bezpośrednio wskazujące na sprawstwo oskarżonego, nie przekreśla jeszcze możliwości przypisania mu popełnienia zarzucanego czynu i pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej. W takiej sytuacji bowiem pełnowartościowy dowód sprawstwa mogą stanowić tzw. dowody pośrednie (poszlaki). Warunkiem wówczas niezbędnym jest jednak, aby poszlaki te, rozumiane jako udowodnione fakty uboczne, z jednej strony prowadziły w drodze logicznego rozumowania do ustalenia w sposób niewątpliwy owego sprawstwa, a jednocześnie pozwalały na wykluczenie innej wersji zdarzenia.

Całokształt materiału dowodowego pozwalać musi zatem na stwierdzenie, że inna interpretacja przyjętych faktów ubocznych - poszlak, nie jest możliwa. Sąd rejonowy ustalił fakty stanowiące poszlaki; po ich analizie we wzajemnym powiązaniu prawidłowo przyjął, iż dają one podstawę do poczynienia dalszych ustaleń co do faktu głównego, tj. popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu czynu i swoje stanowisko prawidłowo uzasadnił oraz wykazał, że całokształt materiału dowodowego wyłącza inną interpretację przyjętych faktów; w konsekwencji odrzucił wersję lansowaną przez oskarżonego, jako nieprawdopodobną, nieracjonalną, pozostającą w sprzeczności z zasadami życiowego doświadczenia i logiki.

W kontekście ustaleń sądu I instancji i zarzutów apelacji, sąd odwoławczy musi jednak dodatkowo podnieść, iż:

- z zeznań P. N. wynika jednoznacznie, iż kierujący A. w dniu 8 lipca 2021 roku najechał na tył jego samochodu, w wyniku czego zjechał on swoim pojazdem do rowu; dalej sprawca kolizji przyspieszając minął go i odjechał. Samochód A. w wyniku tego zderzenia „zgubił” przednią tablicę rejestracyjną. Na tej podstawie zindywidualizowano właściciela A.. Ujawniony tego dnia pojazdu na terenie posesji oskarżonego nie miał przedniej tablicy rejestracyjnej oraz przód pojazdu był uszkodzony ( protokół oględzin k 11-12 ). Sam oskarżony przyznał, iż w czasie gdy zaistniała w/w kolizja jego pojazd był w trasie. Dowody te jednoznacznie wskazują, iż to pojazd oskarżonego uczestniczył w przedmiotowej kolizji;

- oskarżony wskazuje, że A. kierował mężczyzna, który z dwoma innymi znajomymi przyjechał tego dnia na jego posesję około godziny 10. 30 i zabrał jego samochód, aby coś załatwić. Twierdzenia oskarżonego w toku postępowania są niespójne, nielogiczne, sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Spontanicznie podniósł on, że 8 lipca 2022 roku przyjechało do niego trzech znajomych, ale gdy przesłuchujący próbował skonkretyzować tego domniemanego kierowcę oświadczył, że nie wie jak się on nazywał, nie zna go ( potrafił wymienić imię tylko jednego z tych mężczyzn (...) ). Ostatecznie okazało się, że znał uprzednio tylko jednego z nich. Oskarżony nie podał żadnych szczegółów umożliwiających jakąkolwiek identyfikację tych osób, co jest nieracjonalne. W jego interesie procesowym było przedstawienie danych, skąd zna tych mężczyzn albo niektórych z nich, aby umożliwić ustalenie „rzeczywistego” sprawcy i uwolnić się od oskarżenia. Skoro była to znajomość bardzo okazjonalna i nie ze wszystkimi z tych osób, to nie powinien użyczać obcemu mężczyźnie samochodu, nie sprawdzają nawet czy ma prawo jazdy i czy jest trzeźwy. Z jego twierdzeń wynika, że nie mógł być zaangażowany emocjonalnie w chronienie tych osób. Przekazał swój samochód jednemu z tych mężczyzn pod byle pretekstem, chociaż mógł on jechać N., którym ci osobnicy przyjechali. Podawał rozbieżnie powody jego wyjazdu ( „pojechał coś naprawić”, „miał jechać do sklepu” ). Oskarżony odebrał od niego mocno uszkodzone A. ( według deklaracji nieznajomego po uderzeniu w drzewo ) i nie ustalił danych personalnych tego kierowcy w celu dochodzenia naprawienia od niego szkody; co więcej nie znał żadnego z tych mężczyzn w sposób umożliwiający dotarcie do któregokolwiek z nich i miał tego świadomość.

Taki brak dbałości oskarżonego o własne sprawy jest nie do przyjęcia i podważa całkowicie jego linię obrony. Wersja oskarżonego sprawia wrażenie nieprzemyślanej, fikcyjnej linii obrony, dla której nie wymyślił nawet punktów stycznych z rzeczywistością, aby ją uprawdopodobnić. Sąd odwoławczy ocenił ją jako nie zasługującą na wiarę;

- oskarżony podawał rozbieżne okoliczności ilości spożytego w tym dniu alkoholu: dwukrotnie podczas badania stanu nietrzeźwości – 0,4-1l około godziny 8. 00 ( k 5, k 7 ), zeznając w postępowaniu przygotowanym podał, że po godzinie 10. 30 do około 12.00 wypił 200 miligramów wódki żołądkowej gorzkiej ( k 29 ). Potwierdził te okoliczności na rozprawie ( k 153 odw. ). Wyniki badań stanu trzeźwości oskarżonego oscylowały od 0, 98 mg/l ( 13. 23 ), 1, 00 mg/l ( 13.43 ) ( k 5 ) do 0, 93 mg/l ( 15. 16 ) oraz 0, 81 mg/l ( 16. 26 ) ( k 7 ). Kolizja miała miejsce około godziny 12.00 w P. Odległość z P. do miejsca zamieszkania oskarżonego wynosi 7, 5 kilometra. Ustalając zawartość alkoholu we krwi sprawcy w chwili wypadku, należy uwzględniać, że po spożyciu alkoholu można wyróżnić następujące fazy: wchłaniania, w czasie której stężenie alkoholu we krwi narasta, gdyż wchłanianie następuje szybciej niż spalanie, równowagi, eliminacji, kiedy stężenie alkoholu we krwi maleje na skutek spalania i częściowego wydalania. Według B. Popielskiego ( Medycyna i Prawo, PZWL, 1968 ) trzy małe kieliszki wódki 40 % dają poziom 0, 5 promila alkoholu we krwi. Liczba wypitych kieliszków odpowiada liczbie godzin potrzebnych do pełnej eliminacji alkoholu. Okres równowagi pomiędzy wchłanianiem a wydalaniem ( tak zwana faza wyrównania stężeń ) trwa do 20 minut. Podane przez oskarżonego okoliczności dotyczących czasu spożywania alkoholu, jego rodzaju i ilości, w żadnej z wersji nie znajdują odzwierciedlania w wynikach badań, co dodatkowo podważa jego wyjaśniania. Nie można wykluczyć, iż spożywał on alkohol również w czasie jazdy samochodem, a na pewno dużo większe ilości - niż deklarował - przed kolizją. Wypicie 200 miligramów wódki pomiędzy 10.30 a 12.00 nie doprowadziłoby u niego do tak wysokiego stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu. Natomiast w przypadku spożycia alkoholu o 8.00 inny byłby rozkład czasowy fazy wchłaniania, równowagi i wydalania alkoholu z organizmu, niż wynikający z przeprowadzonych badań;

- sposób spowodowania kolizji może wskazywać, że kierowca miał ograniczone zdolności psychofizyczne ( brak należytej percepcji, obserwowania przedpola jazdy i zdolności niezwłocznego reagowania na sytuację na drodze ), a ucieczka z jej miejsca - na obawę przed odpowiedzialnością karną zaostrzoną stanem nietrzeźwości sprawcy;

- ślady zabezpieczone wewnątrz pojazdu i możliwe do zidentyfikowania należały wyłącznie do S. S.. Nie ujawniono innych śladów biologicznych w wystarczającej ilości, aby nadawały się do badan identyfikacyjnych ( k 94-106 ). Intensywne użytkowanie samochodu przez obcą osobę powinno jednak skutkować pozostawieniem przez nią śladów biologicznych na kierownicy, dźwigni zmiany biegów, poduszce powietrznej kierowcy. Jednocześnie na poduszkach powietrznych ( które wystrzeliły w trakcie kolizji ) w zabezpieczonych próbkach stwierdzono DNA zgodne z profilem S. S., co prowadzi do wniosku, iż musiał on mieć kontakt z tymi poduszkami po ich wypełnieniu, czyli po kolizji.

Apelacja kwestionuje stanowisko sądu zwłaszcza z pozycji wyjaśnień oskarżonego oraz własnych subiektywnych ocen wymowy przeprowadzonych na rozprawie dowodów, przy wybiórczym i subiektywnym ujęciu ich zakresu, charakteru i treści.

Nie można w niniejszej sprawie zarzucać, że niektóre dowody nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych, jeśli sąd je rozważył i ocenił na płaszczyźnie art. 7 kpk jako niewiarygodne. Odrzucenie przez sąd pewnych dowodów w końcowej ocenie, przy jednoczesnym uwzględnieniu innych dowodów, stanowi przecież uprawnienie sądu. Kontrola instancyjna oceny dowodów nie obejmuje sfery przekonania sędziowskiego, jaka wiąże się z bezpośredniością przesłuchania, sprowadza się natomiast do sprawdzenia, czy ocena ta nie wykazuje błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodu, pominięcia pewnych dowodów) lub logicznej (błędności rozumowania i wnioskowania) albo czy nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy, a takich błędów sąd merytoryczny uniknął. Poczynione przez sąd ustalenia faktyczne znajdują odpowiednie oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, który został poddany analizie, respektującej wymogi art. 4 kpk, art. 5 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk; ocena ta została dodatkowo uzupełniona przez sąd odwoławczy. Argumentów sądu co do dokonanej oceny dowodów – pominąć się nie da, ponieważ jest racjonalna i zakotwiczona w zasadach doświadczenia życiowego.

Podniesione wyżej okoliczności, a także inne wskazane w motywach zaskarżonego wyroku dały jednak sądowi merytorycznemu podstawę do poczynienia ustaleń faktycznych odnośnie sprawstwa S. S. za przypisane mu przestępstwo.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mii czynu; ewentualnie o zmianę wyroku poprzez orzeczenie oskarżonemu kary ograniczenia wolności przy zastosowaniu art. 37a § 1 kk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wyrok podlega zmianie przez wydanie orzeczenia reformatoryjnego w II instancji przez zaostrzenie orzeczonego wobec sprawcy zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Brak jest podstaw do korekty zaskarżonego wyroku w pozostałych zakresach w ramach apelacji obrońcy. Argumenty wywiedzione w apelacji nie doprowadziły sądu odwoławczego:

- do przyjęcia stanowiska o braku sprawstwa oskarżonego, bowiem nie pozwala na to krytyczna ocena kluczowych w sprawie dowodów:

- do złagodzenia zastosowanej wobec sprawcy reakcji karnej.

3.2.

Rażąca niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności w wymiarze 6 miesięcy, bez uwzględnienia możliwości zastosowania w niniejszej sprawie normy z art. 37a § 1 kk i orzeczenia kary ograniczenia wolności, jako kary adekwatnej co do czynu i naruszeń, a nadto bez uwzględnienia okoliczności popełnionego czynu, postawy sprawcy po popełnieniu przestępstwa i w toku postępowania, podczas gdy prawidłowa ocena okoliczności pozwala na orzeczenie kary łagodniejszej gatunkowo, w szczególności, że orzeczona kara pozbawienia wolności uniemożliwi oskarżonemu opiekę nad ciężko chorą żoną.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zmiana wysokości orzeczonej kary ( reakcji karnej ) mogłaby w wyniku postępowania odwoławczego nastąpić jedynie wówczas, gdyby ta kara ( w tym przypadku też zakaz prowadzenia pojazdów, świadczenie pieniężne ) jawiła się jako „rażąco niewspółmierna”. Rażąca niewspółmierność zachodzić może wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności mających zasadniczy wpływ na jej wymiar można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej a wymierzoną w I instancji.

Sąd odwoławczy uznał, iż taka sytuacja w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do kary pozbawienia wolności nie zachodziła.

W tym kontekście należy uwzględnić, iż:

- oskarżony był uprzednio karany, w tym z art. 178a § 1 kk. W większej perspektywie czasu okazał jednak powtarzającą się tendencję, iż ma on skłonność do lekceważenia porządku prawnego. Wcześniejsze reakcje karne, o charakterze wolnościowym nie odniosły wobec niego pożądanych efektów w postaci utrwalenia jego postawy w kierunku przestrzegania porządku prawnego; dane te wskazują, iż w/w nie wyciągnął wniosków z uprzednich skazań;

- jego stan nietrzeźwości wynosił około czterokrotności dolnego ustawowego progu nietrzeźwości ( art. 115 § 16 kk ) i prowadził do znacznego upośledzenia zdolności psychofizycznych;

- oskarżony poruszał się pojazdem mechanicznym około godziny 12.00, kiedy natężenie ruchu jest duże, w obszarze zurbanizowanym;

- doprowadził do spowodowania kolizji drogowej i uciekł z miejsca zdarzenia.

Okoliczności popełnienia przypisanego mu czynu wskazują na znaczny stopień jego społecznej szkodliwości.

Przestępstwo z art. 178a § 4 kk jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Dodatkowo z art. 69 § 4 kk wynika, że wobec sprawcy takiego przestępstwa sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Ponadto warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności może nastąpić, jeżeli kara ta nie przekracza roku, a sprawca nie był skazany na karę pozbawienia wolności ( art. 69 § 1 kk ). Warunek uprzedniej niekaralności na karę pozbawienia wolności nie jest wobec oskarżonego spełniony. Odpada więc możliwość zastosowania wobec niego środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Jego sylwetka i waga przedmiotowego czynu, uprzednia karalność sprzeciwiają się zastosowaniu instytucji mogących prowadzić do złagodzenia mu rodzaju orzeczonej kary.

Wymierzenie przez sąd rejonowy w zaskarżonym wyroku wobec oskarżonego kary 6 miesięcy pozbawienia wolności nie można uznać za rażąco surową reakcję karną; w sprawie bowiem przeważają zdecydowanie okoliczności obciążające, które jednoznacznie przeciwstawiają się łagodnemu uksztaltowaniu tej kary.

Sąd okręgowy uznał, iż taka sankcja jest adekwatna, uwzględnia okoliczności popełnienia tego czynu, uprzednią karalność sprawcy i razem z innymi rozstrzygnięciami zawartymi w wyroku tworzy należną sprawcy reakcję karną pozwalającą na osiągnięcie wobec niego celów w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. Prawidłowa reakcja karna nie może służyć premiowaniu skazanych przez ograniczenie ich odpowiedzialności karnej lecz rzeczywistemu oddaniu zawartości kryminalnej czynu, jakiego się dopuścili. Złagodzenie tej kary ( ukształtowanej w wymiarze zbliżonym do dolnego progu ustawowego ) prowadziłoby do bezpodstawnego i niezrozumiałego w danych realiach pobłażliwego traktowania sprawcy i nie osiągałoby zakładanych celów w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. Oskarżony musi zdawać sobie sprawę, iż za każde kolejne przestępstwo, zwłaszcza przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji grozi mu odpowiednio wysoka reakcja karna, a w realiach jego uprzedniej karalności nie może już liczyć na pobłażliwość. Może on ubiegać się o wykonanie tej kary w drodze dozoru elektronicznego, starać się ewentualnie o odroczenie jej wykonania, aby zorganizować dla żony opiekę, gdy będzie przebywać w zakładzie karnym. Odwoływanie się w tych realiach do stanu zdrowia żony, jako jedynej okoliczności łagodzącej nie może odnieść zamierzonego przez skarżącego efektu, gdyż dalsze pobłażanie sprawcy nie skoryguje jego postaw w kierunku przestrzegania społecznie pożądanych norm zachownia; podejmując decyzję o popełnieniu tego przestępstwa sprawca nie uwzględniał pogorszenia sytuacji żony, gdy zostanie zatrzymany.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mii czynu; ewentualnie o zmianę wyroku poprzez orzeczenie oskarżonemu kary ograniczenia wolności przy zastosowaniu art. 37a § 1 kk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wyrok podlega zmianie przez wydanie orzeczenia reformatoryjnego w II instancji przez zaostrzenie orzeczonego wobec sprawcy zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Brak jest podstaw do korekty zaskarżonego wyroku w pozostałych zakresach w ramach apelacji obrońcy. Argumenty wywiedzione w apelacji nie doprowadziły sądu odwoławczego:

- do przyjęcia stanowiska o braku sprawstwa oskarżonego, bowiem nie pozwala na to krytyczna ocena kluczowych w sprawie dowodów:

- do złagodzenia zastosowanej wobec sprawcy reakcji karnej.

3.3.

Obraza przepisu prawa materialnego, a to art. 42 § 3 kk polegającą na niezasadnym odstąpieniu na podstawie tego przepisu od orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, w sytuacji gdy nie zaistniał wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami w rozumieniu powyższego przepisu, a tym samym orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio było obligatoryjne.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Brzmienie art. 42 § 3 kk jest jednoznaczne i statuuje po stronie sądu orzekającego obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia m.in. przestępstwa z art. 178a § 4 kk, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Nie ulega żadnej wadliwości, że ten przepis ma charakter obligatoryjny, a tylko w wyjątkowym wypadku – uzasadnionym szczególnymi okolicznościami – pozwala na odstąpienie od orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów.

Sąd odwoławczy uznał, iż w sprawie zachodzi jednak wymieniony w art. 42 § 3 kk wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Uwzględnił przy tym, iż:

- oskarżony za czyn z art. 178a § 1 kk był skazany w 2011 roku. Upłynął więc znaczny czas, w którym nie popełnił tego rodzaju czynu. Skazanie to nie uległo zatarciu, z uwagi na następne skazania za innego rodzaju czyny;

- oskarżony opiekuje się ciężko chorą żoną,

- orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych dożywotnio wyklucza go cywilizacyjne w zasadzie do końca życia. Ma on 60 lat. Mógłby on ubiegać się o uznanie takiego środka za wykonany dopiero po upływie 15 lat jego wykonywania. Mieszka na wsi. Zawirowania komunikacyjne dotkną innych członków jego rodziny. Do tego dochodzą trwałe problemy związane z wykonywaniem przez oskarżonego pracy i z wymaganą przy tym mobilnością.

Art. 42 § 3 kk wprowadza swego rodzaju „wentyl bezpieczeństwa”, tj. ekstraordynaryjne „zejście” przez sąd z rygoru obligatoryjnego, obostrzonego ukształtowania środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów przewidzianego w przepisie art. 42 § 3 kk (dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych). Ponieważ wszystkie łagodniejsze sposoby orzekania zakazu prowadzenia pojazdów zostały wskazane w jednostkach redakcyjnych art. 42 kk poprzedzających przepis § 3 (tj. w § 1, 1a i 2), to w rachubę wchodzi wybór właściwego poziomu regresji i selekcji łagodniejszego reżimu orzekania w przedmiocie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych właśnie wśród tych przepisów. Skoro sąd - stwierdzając istnienie „wyjątkowego wypadku, uzasadnionego szczególnymi okolicznościami” może odstąpić do obowiązku stosowania reżimu orzekania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, określonego w art. 42 § 3 kk, to jedynym możliwym do zaakceptowania stanowiskiem jest uznanie, że orzekanie tego środka w takim układzie przebiega na zasadach określonych w przepisie normującym bezpośrednio łagodniejszy wariant (stopień) obligatoryjnego orzekania zakazu prowadzenia pojazdów poprzedzający w hierarchii wpisanej w strukturę art. 42 kk, tj. winno w takiej sytuacji następować w oparciu o wyznaczniki orzekania środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów wskazane w treści przepisu art. 42 § 2 kk. Skoro w razie „zejścia” przez sąd ze stosowania zaostrzonego sposobu orzekania w związku ze zmaterializowaniem się wyjątkowego wypadku, uzasadnionego szczególnymi okolicznościami, wzorcem normatywnym dla orzekania środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów jest przepis art. 42 § 2 kk, zaś w art. 42 § 2 kk przewidziano obligatoryjność w zakresie czasowego wymiaru tego środka (następuje ono „na okres nie krótszy niż 3 lata”), a pozostawiono sądowi wolną rękę jedynie w zakresie wyboru zakresu przedmiotowego orzekanego środka (orzeczenie środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju), to oznacza to tym samym, że w przypadku ustalenia zmaterializowania się istnienia okoliczności, o których mowa w art. 42 § 3 kk, niedopuszczalne jest orzeczenie tego środka w innym wymiarze czasowym niż od 3 do 15 lat ( por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 12 maja 2021 r. V KK 79/20, Legalis ).

Przepisy art. 42 § 1 i § 2 kk przewidują orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, nie wskazując jednocześnie kryterium podziału rodzajowego, toteż w doktrynie wskazuje się na różne klasyfikacje pojazdów. Dokonuje się podziałów według: strefy ruchu (lądowe, wodne, powietrzne), napędu (mechaniczne, niemechaniczne), przeznaczenia (samochody osobowe, ciężarowe, ciągniki rolnicze, autobusy), ładowności itd. Określając zakaz, sąd może odwołać się do któregokolwiek z podziałów (zob. R.A. Stefański, Zakres przedmiotowy, s. 143 oraz. K. Łucarz, Zakaz prowadzenia pojazdów, 2017, s. 285–286) (Art. 42 KK red. Grześkowiak 2019, wyd. 6/Szeleszczuk, Legalis ).

Sąd okręgowy uznał, orzeczony przez sąd I instancji zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 5 lat jest łagodny w stopniu rażącym ( z powodu w/w okoliczności obciążających ) i adekwatnym w tej sprawie będzie orzeczony wobec sprawcy na podstawie art. 42 § 3 kk w zw. z art. 42 § 2 kk taki środek karny na okres 10 lat, uwzględniający zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym.

To z zachowania sprawcy wynika wniosek, że lekceważy on zasady ostrożności i bezpieczeństwo innych uczestników ruchu, przez co stwarza zagrożenie w komunikacji ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - II Wydział Karny z dnia 26 lipca 2012 r.II AKa 250/12, Legalis ), jako potencjalny kierowca wszystkich pojazdów. Instytucja ta ma na celu eliminowanie z ruchu drogowego sprawców takich przestępstw, których okoliczności popełnienia wskazują, że prowadzenie przez nich pojazdu zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Okres tego środka orzeczony w instancji odwoławczej jest odpowiednio długi i dolegliwy dla sprawcy ( ale nie nadmiernie restrykcyjny ); jednocześnie motywować będzie oskarżonego do przestrzegania porządku prawnego przez możliwość zastosowania instytucji przewidzianej w art. 118a kkw już po 5 latach wykonywania zakazu.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego na podstawie art. 42 § 3 kk zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio - w miejsce orzeczonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat; utrzymanie wyroku w mocy w pozostałym zakresie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd okręgowy uznał, że wystarczająco realizującym cele w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej, będzie orzeczony wobec sprawcy środek karny na podstawie art. 42 § 3 kk w zw. z art. 42 § 2 kk na okres 10 lat, uwzględniający zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. W sprawie okoliczności obciążające zdecydowanie przemawiały za surowszym ukształtowaniem tego zakazu, jednak – z powodów wskazanych wyżej – sąd odwoławczy nie zdecydował się orzec go dożywotnio.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wina

Sprawstwo

Kara 6 miesięcy pozbawienia wolności

Zaliczenie na poczet kary pozbawienia wolności okresu zatrzymania sprawcy

Zaliczenie na poczet zakazu prowadzenia pojazdów okresu zatrzymania prawa jazdy

Świadczenie pieniężne w kwocie 10000 złotych

Wydatki za postępowanie przed sądem I instancji w kwocie 3123, 25 złotych

Opłata w kwocie 120 złotych

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak jest podstaw faktycznych i prawnych do korekty zaskarżonego wyroku we wskazanych zakresach.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Podwyższenie okresu zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych z 5 do 10 lat i przyjęcie art. 43 § 3 kk w zw. z art. 42 § 2 kk za podstawę prawną orzeczenia tego środka karnego.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody te zostały wskazane wyżej.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Sąd odwoławczy z uwagi na trudną sytuację rodzinną i materialną oskarżonego, w tym obciążenia finansowe wynikające już z zaskarżonego wyroku, zwolnił go od opłaty za drugą instancję i wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym ( art. 624 § 1 kpk ).

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zakaz prowadzenia pojazdów

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina

Kara

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana