Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. domagał się orzeczenia nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym o obowiązku zapłaty przez pozwaną(...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwoty 18 520,14 zł z ustawowymi odsetkami oraz o kosztach postępowania. Uzasadniając żądanie powód podał, że 9 lutego 2012 r. upoważnieni przedstawiciele powoda przeprowadzili kontrolę instalacji elektrycznej w budynku przy ul. (...), podczas której stwierdzono, że pozwany korzystał bezumownie z energii elektrycznej poprzez podłączenie zasilania węzła cieplnego do złącza OK. 3x25, bez układu pomiarowego. Niewskazana w pozwie osoba miała również ustalić, że połączenie takie istniało od 1998 r. Po kontroli instalację podłączono do instalacji zalicznikowej w części należącej do pozwanego. Na podstawie protokołu oraz Taryfy energii elektrycznej zatwierdzonej decyzją Prezesa URE powód obciążył pozwanego opłatą za nielegalny pobór energii, sprawdzenie stanu technicznego układu pomiarowego i założenie nowych plomb.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 23 maja 2013 r., Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uwzględnił żądanie powoda i orzekł o kosztach procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana, która zaskarżyła nakaz w całości, domagała się oddalenia powództwa i zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana twierdziła, iż nielegalny pobór energii nie miał miejsca, w każdym zaś razie nie odpowiada za to pozwana, która nie wykonała „nielegalnego podłączenia”, nie jest też właścicielem czy posiadaczem węzła cieplnego w budynku. Węzeł ten należy do spółki (...). Pozwana nie odniosła korzyści z opisanego stanu rzeczy. Pozwana nie była inwestorem ani uczestnikiem procesu inwestycyjnego w ramach, którego powstał budynek. Pozwana kwestionowała też wysokość wyliczenia opłaty przez powódkę. W piśmie procesowym z 6 sierpnia 2013 r. pełnomocnik powoda odnosił się do zasady wyliczenia opłaty za nielegalny pobór energii. Na rozprawie pełnomocnik pozwanego argumentował również, że doszło do przełączenia zasilania (pod instalację zalicznikową licznika administracyjnego), aby zapewnić ogrzewanie mieszkańcom budynku, którym powód sprawuje zarząd, na podstawie aktu założycielskiego spółki (k. 72).

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 1 października 2013 r. oddalił powództwo w całości, orzekł także o kosztach postępowania zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, iż budynek przy ul. (...) w B. został wybudowany w 1998 r. przez osobę trzecią wraz z węzłem cieplnym, przy czym w piwnicy przygotowano miejsce dla licznika energii elektrycznej wykorzystywanej przez urządzenia węzła. W dniu 11 września 1998 r. pozwana zawarła z (...) umowę o dostarczanie energii elektrycznej do budynku położonego obecnie na ul. (...) w B. do celów administracji budynku. Pracownik poprzednika powoda założył tam licznik. Sporządzony w związku z tym dokument nie zawiera wzmianki dotyczącej sprawdzenia zgodności instalacji z warunkami przyłączenia do sieci.

Sąd pierwszej instancji ustalił także, iż miedzy stronami nie było sporne, iż 9 lutego 2012 r. upoważnieni przedstawiciele powoda przeprowadzili kontrolę instalacji w części budynku i stwierdzili, że dwie pompy Centralnego Ogrzewania w węźle cieplnym podłączone były przewodem do zabezpieczenia przedlicznikowego z pominięciem urządzenia pomiarowego. Brak było plomb na tym zabezpieczeniu oraz osłonie wyłącznika głównego. W piwnicy budynku nie było, natomiast licznika planowanego, dla urządzeń węzła, zamiast którego była tam „pusta” tablica. Po odłączeniu tego połączenia urządzenia węzła przestały działać.
Po odłączeniu przewodu mieszkania w bloku nie były ogrzewane. Z tego względu, na prośbę pracownika pozwanej podłączono węzeł do wewnętrznej instalacji licznika. Także w piśmie z 29 lutego 2012 r. pozwana, która sprawuje zarząd majątkiem Gminy, zwróciła się do powoda o umożliwienie zasilania węzła cieplnego energią „poprzez licznik administracyjny”. Powodem tego rodzaju prośby był wzgląd na ogrzewanie mieszkańców. Taki stan nie zmienił się do chwili kontroli prowadzonej przez powoda 4 kwietnia 2013 r.

W dniu 8 marca 2012 r. powód sporządził notę obciążeniową na kwotę 18382, 96 zł za nielegalny pobór energii elektrycznej, Powód wystawił także fakturę na kwotę 137, 18 zł za sprawdzenie układu pomiarowego. Pozwana odmówiła ich zapłaty wskazując, że pobierana energia elektryczna służyła do zasilania urządzeń węzła cieplnego dostawcy energii cieplnej, (...). Powód, który nie zakwestionował tego faktu odmówił anulowania noty z uwagi na okoliczność, że „nieopomiarowany pobór energii elektrycznej odbywał się z instalacji stanowiącej własność administratora”.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. 1997 r. Nr 54 poz. 348 ze zm), w razie nielegalnego pobierania energii z sieci przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobraną energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. Dodać należy, iż zdaniem Sądu Rejonowego dla przypisania sprawcy tego deliktu jego znamion, niezbędne jest ustalenie jego winy.

Ustalenia stanu faktycznego w ocenie Sądu pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie nie pozwalały tymczasem na wykluczenie, że urządzenia węzła cieplnego należą do innego przedsiębiorstwa (dostawcy energii cieplnej), co sugeruje, że to w jego interesie leżało podłączenie węzła do instalacji elektrycznej. Ponadto budynek, należy do osoby trzeciej i jest w posiadaniu innych jeszcze osób (lokatorów) za które pozwana nie ponosi odpowiedzialności wykonując tylko czynności zarządu nad majątkiem (...)(okoliczność powszechnie znana); do licznika administratora w piwnicy mogło mieć zatem według Sądu Rejonowego dostęp wiele osób, o czym wyraźnie mówią zeznania świadka Ż.. Powód nie przedstawił w ocenie Sądu, natomiast żadnych twierdzeń lub dowodów odnośnie zabezpieczenia piwnicy przed dostępem osób, które mogłyby dokonać owego podłączenia, zwłaszcza zaś nawet nie próbował dowodzić, że tylko pozwana miała tam dostęp. Okoliczność, że na prośbę pozwanej podłączono pompy węzła cieplnego do licznika pozwanej świadczy z kolei tylko o tym, że pozwana starała się o zapewnienie ogrzewania lokatorom, które pracownicy powódki odłączyli wraz z „nielegalnym” podłączeniem w lutym 2012 r. Gołosłowne było też stwierdzenie, że opisane połączenie zostało wykonane dwanaście lat temu, skoro nie wiadomo niczego ani o chwili wykonania połączenia ani o momencie uruchomienia odbiorników energii w węźle cieplnym. W konsekwencji zdaniem Sądu nie sposób było przyjąć , że nielegalnego pobierania energii dopuścił się organ pozwanej spółki lub osoba działająca w jego interesie, dlatego również, że powód nie wykazał, żadnych okoliczności odnośnie stanu świadomości osób wchodzących np. w skład organów spółki.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k. p. c. i 99 k. p. c

Apelacje od przedmiotowego orzeczenia złożył powód zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił ;

-naruszenie przepisów prawa materialnego-przepisu art. 57 ust. 1 Prawo energetyczne, poprzez przyjęcie, że opłatą za nielegalny pobór energii elektrycznej można obciążyć właściciela urządzeń, które były podłączone do sieci w sposób nielegalny, a nie podmiotu który faktycznie korzystał z nielegalnego przyłącza oraz przez przyjęcie, że dla obciążenia podmiotu korzystającego z energii elektrycznej w sposób nielegalny opłatą z tego tytułu, konieczne jest wykazanie zawinionego działania tej osoby,

-naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i pominiecie dowodu w postaci protokołu kontroli nr (...) z dnia 4 kwietnia 2013 r.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 18.520,14 zł. z ustawowymi odsetkami od kwoty 18.382,96 zł od dnia 23.03.2012 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 137,18 zł. od dnia 24.03.2012 r. do dnia zapłaty.

Apelujący wniósł także o zasadzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie. Podtrzymała w całości swoje stanowisko w sprawie stwierdzając, iż to powoda obciążał ciężar udowodnienia i wykazania legitymacji biernej pozwanej i temu obowiązkowi powód nie sprostał.

Pozwana wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania za II instancję w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Apelacja pozwanego podlegała oddaleniu.

W myśl art. 382 k.p.c., sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z unormowania tego wynika, że sąd drugiej instancji jako sąd apelacyjny nie ogranicza się do kontroli zaskarżonego wyroku, lecz rozpoznaje sprawę merytorycznie, to znaczy samoistnie ocenia zebrany w niej materiał. Analiza orzecznictwa Sądu Najwyższego nie pozostawia wątpliwości co do tego, że sąd drugiej instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania. Oznacza to, że sąd drugiej instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji dowodów (zob.: uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC z 1999 r., Nr 7-8, poz. 124; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., II CKN 615/00, nie publ., LEX nr 55097; por. też uzasadnienie postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., I CKN 529/98, OSNC z 1999 r., Nr 4, poz. 74).

W pierwszej kolejności zważyć należy, iż ustalenie nielegalnego pobierania energii-w rozumieniu art. 3 pkt. 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r.-Prawo energetyczne – nie wymaga badania sprawcy winy tego czynu.( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2003 r. I CKN 252/01 , OSNC 2004/7-8/110).Jest to zatem odpowiedzialność na zasadzie ryzyka a nie na zasadzie winy i w tym zakresie błędne były rozważenia Sądu pierwszej instancji.

Przepis art. 57 ust. 1 pkt.1 Prawa energetycznego stanowi, iż w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne może pobierać od odbiorcy, a w przypadku gdy pobór paliw lub energii nastąpił bez zawarcia umowy może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających paliwa lub energię opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba, że nielegalne pobieranie paliw wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności.

Cytowany przepis wyraźnie zatem wskazuje kto ma legitymacje bierną do występowania w niniejszym sporze.

Tymczasem jak trafnie ustalił Sąd Rejonowy pozwana jest jedynie administratorem budynku przy ul (...) w B., nie jest ani właścicielem ani posiadaczem węzła. Pozwana również nie jest właścicielem ani posiadaczem lokali na potrzeby których (...) utrzymuje węzeł cieplny.

W tym stanie rzeczy w ocenie Sadu Odwoławczego w żaden sposób nie można wywieść aby pozwana była osobą nielegalnie pobierającą energię.

Apelujący wywodził, iż o fakcie nielegalnego poboru energii przez pozwaną stanowi fakt, że po kontroli zasilanie zostało przepięte do instalacji za licznikiem stanowiącym podstawę rozliczeń z pozwaną.

W ocenie Sądu Odwoławczego na co słusznie w uzasadnieniu wyroku wskazał także Sąd Rejonowy okoliczność ta była spowodowana obawą pozostawienia mieszkańców budynku przy ul. (...) w B. w okresie zimowym bez ogrzewania. Poza tym okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż rodzi ona ewentualne skutki na przyszłość i nie może być uzasadnieniem dla przypisania odpowiedzialności pozwanej za zdarzenia sprzed tej daty.

Niezasadny jest także zarzut obrazy art. 233 k.p.c. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, który Sąd Okręgowy podziela, iż dla skuteczności zarzutu naruszenia tego przepisu konieczne jest wykazanie, że Sąd pierwszej instancji uchybił podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów, tj. zasadom logicznego myślenia, doświadczenia życiowego, właściwego kojarzenia faktów lub też nie uwzględnił całokształtu zebranego materiału dowodowego bądź przeprowadził dowody z naruszeniem przepisów procedury cywilnej (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05,Lex nr 172176 i z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, Lex nr 174185). Sąd drugiej instancji takich naruszeń nie stwierdził. W szczególności zaznaczyć trzeba, iż Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód z protokołu kontroli nr (...) z dnia 04.04.2013 r. vide protokół rozprawy z dnia 24 września 2013 r.( k 72 akt) . W ocenie Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji prawidłowo zatem ustalił stan faktyczny sprawy - w oparciu o wszechstronną analizę materiału dowodowego, nie naruszającą zasady swobodnej oceny dowodów z art. 233 § 1 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe wywody, pomimo częściowo błędnego uzasadnienia Sądu pierwszej instancji wyrok odpowiada prawu i winien się ostać a apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c., w tym o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym na podstawie § 2 w zw. z § 6 pkt 5 w zw. § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz.U. z 2013 r., poz. 461 j.t.).