Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 2 września 2009 r.
II UZP 6/09
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski,
Zbigniew Hajn (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 września 2009 r. w
sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowego „G." Spółki z o.o. z sie-
dzibą w G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. z
udziałem zainteresowanego Marka W. o ustalenie obowiązku ubezpieczenia, na
skutek zagadnienia prawnego przedstawionego postanowieniem Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku z dnia 2 czerwca 2009 r. [...]
„Czyim pracownikiem w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 paździer-
nika 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11 poz. 74)
jest osoba świadcząca pracę na podstawie umowy o dzieło zawartej z innym pod-
miotem niż pracodawca, jeżeli w ramach tej umowy była wykonywana praca na rzecz
pracodawcy z którym pozostawał w stosunku pracy: pracodawcy z którym łączy go
umowa o pracę, czy podmiotu z którym zawarła umowę o dzieło ?"
p o d j ą ł uchwałę:
Pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach
umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią , jest płatnikiem składek na ubezpie-
czenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (art. 8
ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-
nych, jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 4, poz. 74 ze zm.).
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione Sądowi Najwyższemu pytanie prawne powstało na tle nastę-
pującej sprawy. Organ rentowy w decyzji z 21 stycznia 2008 r. stwierdził, że zainte-
resowany Marek W. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym - emery-
2
talnemu, rentowym oraz chorobowemu i wypadkowemu - od 2 do 30 listopada 2005
r. oraz od 1 do 31 marca 2006 r. z tytułu zatrudnienia u płatnika PHU „G.” Spółki z o.o.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w
Gdyni wyrokiem z 28 października 2008 r. [...] zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddział w G. z 21 stycznia 2008 r. i ustalił, że Marek W. nie podlega
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu
i wypadkowemu) z tytułu zatrudnienia u płatnika PHU „G." Spółki z o.o. w okresie od
2 do 30 listopada 2005 r. oraz w okresie od 1 do 31 marca 2006 r. Sąd pierwszej in-
stancji ustalił, że odwołująca się „G.” Spółka z o.o. w listopadzie i grudniu 2005 r.
oraz w lutym i marcu 2006 r. wykonywała pracę na terenie firmy „Stocznia G. - Grupa
Stoczni G. Spółka Akcyjna" (powoływanej dalej jako „Stocznia”) i byał podwykonawcą
prac na jej rzecz. Odwołująca się ponosiła ryzyko ekonomiczne powodzenia inwesty-
cji oraz ewentualną odpowiedzialność w postaci kary umownej oraz wypłacała wyna-
grodzenie przyjmującym zamówienie, w tym zainteresowanemu po wykonaniu dzieła.
Spółka ta zawarła umowy cywilnoprawne z zainteresowanym Markiem W., pierwszą,
2 listopada 2005 r. na okres od 2 do 30 listopada 2005 r. oraz drugą, 1 marca 2006 r.
na okres od 1 do 31 marca 2006 r. W czasie wykonywania umowy o dzieło na rzecz
Spółki „G." zainteresowany był pracownikiem Stoczni. Dzieło zainteresowanego
polegało na nadzorze czynności innych pracowników, którzy wykonywali dzieło na
rzecz odwołującej się - montaż, spawanie, trasowanie i pomiary gniazd kontenero-
wych. Dzieło wykonywane było bez żadnego nadzoru, w dowolnych godzinach pracy
w soboty i niedziele, w ramach urlopów bezpłatnych i wypoczynkowych. Zaintereso-
wany winien był przygotować, tak zwaną „robotę", przygotować materiał oraz dopil-
nować, żeby praca została właściwie wykonana tak, aby można było ją oddać.
W ocenie Sądu pierwszej instancji zainteresowany nie wykonywał w ramach
umów o dzieło pracy na rzecz Stoczni, tj. podmiotu, z którym łączył go stosunek
pracy, lecz na rzecz odwołującej się. Sąd podkreślił, że w czasie wykonywania dzieła
zainteresowany korzystał z urlopu wypoczynkowego lub wykonywał je w soboty, nie-
dziele lub po godzinach pracy w Stoczni, nie wykonując tym samym czynności na
rzecz swojego pracodawcy. Sąd zaznaczył, że stosunek cywilnoprawny łączył zainte-
resowanego jedynie z wnioskodawcą - Spółką „G.”. Wyłączną odpowiedzialność za
właściwe wykonanie dzieła względem Stoczni ponosiła ta Spółka, a nie osoby, z któ-
rymi Spółka ta współpracowała na podstawie umów o dzieło. Wykonujący dzieło na
podstawie tych umów nie podlegali zwierzchnictwu innej osoby. Dlatego Sąd Okrę-
3
gowy nie podzielił poglądu organu rentowego, zgodnie z którym cechy stosunku łą-
czącego zainteresowanego i wnioskodawcę świadczyły o tym, że jest to stosunek
pracy. Dlatego Sąd pierwszej instancji stwierdził, że odwołująca się Spółka „G.” nie
wypłacała zainteresowanemu wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę tylko z tytułu
wykonanego dzieła, a tym samym zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubez-
pieczeń społecznych nie może on być uważany za pracownika odwołującej się. Bio-
rąc zaś pod uwagę fakt, że umowy o dzieło nie są co do zasady tytułami powodują-
cymi powstanie obowiązku objęcia ubezpieczeniami społecznymi Sąd Okręgowy
uznał, że organ rentowy niezasadnie w zaskarżonej decyzji przyjął, że w spornych
okresach zainteresowany podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu,
rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.
W apelacji od powyższego orzeczenia organ rentowy podniósł, że skoro zain-
teresowany będąc pracownikiem Stoczni G. SA wykonywał pracę na terenie Stoczni i
na jej rzecz, tylko za pośrednictwem Spółki, to winien być objęty obowiązkowym
ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, chorobowym oraz wypadkowym jako pra-
cownik tej spółki.
Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał, odmiennie niż Sąd pierwszej in-
stancji, że zainteresowany Marek W. w ramach zawartych z wnioskodawcą umów o
dzieło wykonywał pracę na rzecz swojego pracodawcy, tj. Stoczni. W ocenie Sądu
Apelacyjnego czynnikiem decydującym o tym, na rzecz jakiego podmiotu praca była
de facto wykonywana, jest finalny efekt tej pracy, a ściślej rzecz ujmując należy w
takiej sytuacji badać, który podmiot osiąga w ostatecznym rozrachunku korzyść z
wykonania umowy. Z treści umów o dzieło zawartych między wnioskodawcą a
zainteresowanym oraz umowy o dzieło z 10 października 2005 r. zawartej pomiędzy
Stocznią G. - pracodawcą zainteresowanego - a Spółką „G.", wynika konkluzja, że
praca świadczona przez zainteresowanego na podstawie tych umów o dzieło wyko-
nywana była na rzecz Stoczni, a jedynie za pośrednictwem odwołującej się. Ich po-
równanie wskazuje, że przedmioty obu umów o dzieło, tj. umowy z 10 października
2005 r. i umowy z 2 listopada 2005 r., zawartej między wnioskodawcą a zaintereso-
wanym, pokrywały się ze sobą, zaś finalnym odbiorcą dzieła była Stocznia. Dlatego
Marek W., wykonując dzieło na podstawie umów zawartych z wnioskodawcą 2 listo-
pada 2005 r. oraz 1 marca 2006 r. był pracownikiem w rozumieniu art. 8 ust. 2a
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym, na potrzeby ustawy
systemowej, za pracowników uważa się między innymi także osobę wykonującą
4
pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli umowę taką osoba ta zawarła z praco-
dawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub, jeżeli w ramach takiej umowy wy-
konuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Następnie
Sąd wskazał, że pracodawca, który zawiera z własnym pracownikiem umowę o
dzieło, ma obowiązek zgłosić go dodatkowo do ubezpieczeń społecznych i ubezpie-
czenia zdrowotnego w terminie 7 dni, a po zakończeniu umowy wyrejestrować w
terminie 7 dni. Umowa o dzieło zawarta z własnym pracownikiem podlega obowiąz-
kowo ubezpieczeniu społecznemu - tak jak umowa o pracę. Również obowiązkowo
podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli umowa o dzieło została zawarta nie z
własnym pracodawcą, ale w ramach takiej umowy wykonywana jest praca na rzecz
pracodawcy, z którym osoba wykonująca umowę o dzieło pozostaje w stosunku
pracy, to należy odprowadzać od niej składki na ubezpieczenie społeczne na takich
samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę. Powstaje jednak pytanie, czy
podmiotem właściwym do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i
zdrowotne za osobę świadczącą pracę na podstawie umowy o dzieło w powyższej
sytuacji jest pracodawca, czy też podmiot, z którym zawarła ona tę umowę. Wobec
tego Sąd Apelacyjny uznał za konieczne przedstawienie Sądowi Najwyższemu za-
gadnienia prawnego do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 § 1 k.p.c., podkreślając, że
powziął wątpliwość co do tego, kto jest płatnikiem składek za osobę świadczącą
pracę na podstawie umowy o dzieło zawartej z innym podmiotem niż pracodawca,
jeżeli w ramach tej umowy praca była de facto wykonywana na rzecz pracodawcy, z
którym pozostawał w stosunku pracy.
W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny przedstawił argumenty za stanowi-
skiem, że płatnikiem składek powinien być pracodawca osoby świadczącej na jego
rzecz pracę na podstawie umowy o dzieło zawartej z innym podmiotem. Sąd wska-
zał, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy systemo-
wej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wy-
padkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej
są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Definicję pracownika na potrzeby
przepisów ubezpieczeniowych zawiera art. 8 tej ustawy. Zgodnie z jego ustępem
pierwszym za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrze-
żeniem ust. 2 i 2a, przy czym w świetle ustępu 2a za pracownika uważa się także
wykonawcę dzieła, który w ramach zawartej umowy o dzieło świadczy pracę na rzecz
swojego pracodawcy. Stosownie do art. 13 pkt 1 ustawy, osoby te podlegają ubez-
5
pieczeniom społecznym w okresie od nawiązania stosunku pracy do ustania tego
stosunku. W myśl zaś art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, składki na ubezpieczenia
emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych będących pra-
cownikami obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do ZUS płatnicy składek.
Zgodnie natomiast z zawartą w art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej definicją legalną,
płatnikiem składek w stosunku do pracowników jest pracodawca. Wykładnia literalna
ustawy systemowej zdaje się zatem wskazywać, że płatnikiem składek za osobę
świadczącą pracę na podstawie umowy o dzieło zawartej z innym podmiotem niż
pracodawca, jeżeli w ramach tej umowy praca była wykonywana na rzecz pracodaw-
cy powinien być właśnie ten ostatni podmiot, a mianowicie pracodawca. Argumentem
na rzecz tej tezy są także przepisy art. 18 ust. 1 i 1a ustawy systemowej, z których
wynika, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pra-
cowników stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, w przypadku jednak
ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu, mię-
dzy innymi, umowy o dzieło. Skoro wiec płatnikiem składek na ubezpieczenie spo-
łeczne w stosunku do pracowników, w tym również tych pracowników, o których
mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, są pracodawcy, to z uwagi na fakt, że Ma-
rek W. w okresie wykonywania dzieła na podstawie zawartych z odwołującą się
umów z 2 listopada 2005 r. oraz 1 marca 2006 r. był pracownikiem Stoczni wydaje
się, że to właśnie ten podmiot powinien obliczyć, rozliczyć i przekazać do ZUS
składki za zainteresowanego. Uwzględniając przy tym fakt, że zainteresowany wyko-
nując dzieło świadczył jednocześnie pracę na rzecz Stoczni pracodawca ustalając
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy po-
winien zsumować wynagrodzenie z umowy o dzieło z wynagrodzeniem ze stosunku
pracy.
Następnie Sąd Apelacyjny rozważył drugi wariant, zgodnie z którym płatnikiem
składek za osobę świadczącą pracę na podstawie umowy o dzieło zawartej z innym
podmiotem niż pracodawca, jeżeli w ramach tej umowy praca była wykonywana na
rzecz pracodawcy, z którym pozostawał w stosunku pracy, jest podmiot, z którym
osoba taka zawarła umowę o dzieło. Za tym kierunkiem rozstrzygnięcia przedstawio-
nego zagadnienia prawnego przemawiają, zdaniem Sądu, uregulowania zawarte w
art. 16 oraz art. 17 ust. 2 ustawy systemowej. Zgodnie z jej art. 16 ust. 1 pkt 1 oraz
ust. 1 b, składki na ubezpieczenie emerytalne oraz rentowe pracowników finansują z
6
własnych środków ubezpieczeni i płatnicy składek. W myśl ust. 2 składki na ubezpie-
czenie chorobowe pracowników finansują natomiast z własnych środków sami ubez-
pieczeni. Z kolei stosownie do art. 17 ust. 2 ustawy systemowej, płatnicy składek ob-
liczają części składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finan-
sowane przez ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych prze-
kazują do Zakładu. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wykonanie powyższego obowiązku
przez pracodawcę, na rzecz którego świadczona jest praca przez wykonawcę dzieła,
w sytuacji gdy wykonawca ten otrzymał już wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło
od innego podmiotu jest utrudnione. Byłoby to możliwe jedynie w sytuacji, gdyby
temu podmiotowi przysługiwało roszczenie zwrotne względem pracownika o zapłatę
wyłożonych przez tego pracodawcę „z własnej kieszeni" kwot stanowiących równo-
wartość części składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe finanso-
wanych przez samego pracownika. O wiele dogodniejszym rozwiązaniem w takiej
sytuacji byłaby możliwość potrącania części składek na ubezpieczenie z wynagro-
dzenia z tytułu umowy o dzieło przez podmiot, z którym pracownik zawarł taką
umowę. Uwzględniając jednak treść art. 17 ust. 1 ustawy systemowej oznaczałoby
to, że to ten podmiot, nie zaś pracodawca, byłby płatnikiem składek w stosunku do
pracowników, o których wyżej mowa.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, równie uprawnione są oba stanowiska.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) za
pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na pod-
stawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do
której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo
umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w sto-
sunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy,
z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis ten rozszerza pojęcie pracownika dla
celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy
dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienio-
nych umów prawa cywilnego, przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą,
z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą, jest wykonywanie pracy na podstawie
7
jednej z tych umów przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednak-
że w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosun-
ku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że - będąc pracownikiem zwią-
zanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego
rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W
konsekwencji, nawet, gdy osoba ta (pracownik) zawarła umowę o dzieło z osobą
trzecią, to pracę w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (uzy-
skuje on rezultaty jej pracy). Można też wskazać, że art. 8 ust. 2a dotyczy z reguły
takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodaw-
cy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę w ramach stosunku pracy z
tym pracodawcą, z tym, że musiałby on wówczas przestrzegać przepisów o godzi-
nach nadliczbowych, powierzeniu pracownikowi do wykonywania pracy innej niż
umówiona (art. 42 § 4 k.p.) i innych ograniczeń i obciążeń wynikających z przepisów
prawa pracy.
Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a za pracow-
nika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, cho-
robowym i wypadkowym tak, jak pracownika (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12
ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W związku z tym osoba ta pod-
lega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń społecznych. Obowią-
zek ten obciąża płatnika składek (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych). Jest on także zobowiązany obliczać, rozliczać i przekazywać składki
co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 17 ust. 1 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych). Ponadto, płatnicy składek w stosunku do pracownika,
obliczają części składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe fi-
nansowane przez ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych
przekazują do Zakładu (art. 17 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Wobec tego powstaje zasadniczy i trafnie dostrzeżony przez Sąd Apelacyjny pro-
blem, kto jest płatnikiem składek w stosunku do osoby wykonującej pracę na rzecz
pracodawcy w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią.
Formułując pytanie zawarte w sentencji postanowienia, Sąd Apelacyjny pyta w
istocie rzeczy o to, czy płatnikiem składek w stosunku do osoby wykonującej pracę
na rzecz pracodawcy w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią jest praco-
dawca, czy ta osoba trzecia. Zważywszy, że w stosunku do pracownika płatnikiem
8
składek jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecz-
nych), a art. 8 ust. 2a rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ra-
mach umowy cywilnoprawnej, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swoje-
go pracodawcy, naturalne i zgodne z wykładnią literalną tego przepisu jest uznanie,
że także w zakresie tej sfery aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń
społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy. Za taką wykładnią przemawia
także art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, według którego, w
przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z
tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do
której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo
umowy o dzieło. Z przepisu tego wynika logicznie, że płatnikiem jest pracodawca, a
przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie „uwzględnia się” w podstawie wy-
miaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumo-
wać wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.
Wniosek powyższy nie budzi wątpliwości w przypadku pracownika, z którym sam
pracodawca zawarł umowę cywilnoprawną w sytuacji określonej w art. 8 ust. 2a. W
takim przypadku uznanie pracodawcy za płatnika składek jest oczywiste i zgodne z
ogólną zasadą wynikającą z ustawy systemowej, że płatnikiem składek jest podmiot,
będący stroną stosunku uzasadniającego objęcie obowiązkiem ubezpieczenia - pra-
codawca, zleceniodawca. Takie rozwiązanie wydaje się również uzasadnione w sy-
tuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trze-
cią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Przemawiają za
nim argumenty już wyżej podniesione, a ponadto to, że obowiązki płatnika powinny
obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest
faktycznie świadczona, i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obcią-
żeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy. Należy też wziąć pod
uwagę, że wskazanej w art. 18 ust. 1a operacji uwzględnienia w podstawie wymiaru
składek z tytułu stosunku pracy przychodu uzyskiwanego z tytułu umowy cywilno-
prawnej nie jest w stanie wykonać osoba trzecia, będąca zamawiającym (zlecają-
cym) w umowie cywilnoprawnej zawartej z pracownikiem. Teoretycznie może ona
nawet nie wiedzieć, że zleceniobiorca (przyjmujący zamówienie) jest pracownikiem
podmiotu, dla którego świadczy usługi (wykonuje dzieło) w ramach własnej umowy.
9
Wobec tego należy przyjąć, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego
rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej
umowy. Przeciwko takiemu rozstrzygnięciu rozważanego zagadnienia prawnego nie
przemawia wątpliwość podniesiona przez Sąd Apelacyjny, który wskazał, że skoro
zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy systemowej, płatnicy składek obliczają części składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez ubezpie-
czonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych przekazują do Zakładu, to
wykonanie tego obowiązku przez pracodawcę, na rzecz którego świadczona jest
praca przez wykonawcę dzieła, w sytuacji gdy wykonawca ten otrzymał już wynagro-
dzenie z tytułu umowy o dzieło od innego podmiotu jest wielce utrudnione. Wskazu-
jąc na tę wątpliwość, Sąd nie wziął pod uwagę, że stosownie do art. 18 ust. 1a
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przychód z tytułu umowy cywilnopraw-
nej jedynie „uwzględnia się” w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy.
Pracodawca może więc dokonać potrącenia ze środków pracownika uzyskanych u
niego.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy udzielił na pytanie Sądu Apelacyj-
nego odpowiedzi przedstawionej w sentencji uchwały.
========================================