Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 13 maja 2010 r.
III SZP 2/10
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 maja 2010 r. sprawy z
odwołania Telekomunikacji Polskiej SA w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu
Komunikacji Elektronicznej z udziałem AZ „S.” SA w K. w przedmiocie określenia wa-
runków udostępnienia danych abonentów, na skutek zagadnienia prawnego przeka-
zanego postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 listopada 2009
r. [...]
„Czy przewidziane w art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo tele-
komunikacyjne ( Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm. ) uprawnienie dla przedsiębiorców
telekomunikacyjnych, polegające na możliwości żądania od dostawcy publicznie do-
stępnych usług telefonicznych, udostępnienia niezbędnych danych do prowadzenia
spisu abonentów oraz świadczenia usługi informacji o numerach telefonicznych uza-
leżnione jest od spełnienia przez wnioskodawcę, w momencie zgłoszenia takiego
żądania, wymogu prowadzenia spisu abonentów lub świadczenia usługi informacji o
numerach telefonicznych ?”
p o d j ą ł uchwałę:
Przedsiębiorca telekomunikacyjny w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z
dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.)
może żądać udostępnienia danych niezbędnych do świadczenia usługi infor-
macji o numerach telefonicznych na podstawie art. 67 ust. 1 tej ustawy.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 30 listopada 2009 r. [...]
przedłożył do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu następujące zagadnienie
2
prawne: „czy przewidziane w art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo tele-
komunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) uprawnienie dla przedsiębiorców
telekomunikacyjnych, polegające na możliwości żądania od dostawcy publicznie do-
stępnych usług telefonicznych, udostępnienia niezbędnych danych do prowadzenia
spisu abonentów oraz świadczenia usługi informacji o numerach telefonicznych uza-
leżnione jest od spełnienia przez wnioskodawcę, w momencie zgłoszenia takiego
żądania, wymogu prowadzenia spisu abonentów lub świadczenia usługi informacji o
numerach telefonicznych ?”. Zagadnienie to powstało w następujących okoliczno-
ściach faktycznych. Pismem z dnia 15 maja 2007 r. AZ S. SA (dalej jako zaintereso-
wany) złożyła do Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes Urzędu) wnio-
sek o wydanie decyzji administracyjnej określającej warunki współpracy w zakresie
udostępniania zainteresowanemu przez Telekomunikację Polską SA (dalej jako po-
wódka) danych niezbędnych do świadczenia przez zainteresowanego usługi infor-
macji o numerach telefonicznych. W toku negocjacji zainteresowany i powódka poro-
zumieli się co do wszystkich punktów umowy z wyjątkiem opłat, jakie zainteresowany
miał ponosić na rzecz powódki z tytułu udostępniania danych. Prezes Urzędu decy-
zją z dnia 10 stycznia 2008 r. określił warunki udostępniania przez powódkę zainte-
resowanemu danych abonentów celem świadczenia przez zainteresowanego usługi
biura numerów.
Powódka zaskarżyła powyższą decyzję odwołaniem, zarzucając naruszenie
art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr
171, poz. 1800 ze zm., dalej jako ustawa) w związku z art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a., wo-
bec błędnego uznania, że zainteresowany jest podmiotem, który może ubiegać się o
udostępnienie danych na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy, mimo że nie świadczył za-
równo przed wszczęciem postępowania administracyjnego, jak i w jego toku żadnej z
usług wymienionych w tym przepisie. Zdaniem powódki do skutecznego wystąpienia
z żądaniem udostępniania danych abonentów nie wystarcza fakt, że zainteresowany
ma status przedsiębiorcy telekomunikacyjnego.
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wy-
rokiem z dnia 19 stycznia 2009 r. uchylił decyzję Prezesa Urzędu, podzielając argu-
mentację powódki. Według Sądu Okręgowego zastosowane w art. 67 ust. 1 ustawy
imiesłowy „prowadzący” oraz „świadczący” oznaczają stan w chwili złożenia wniosku
o udostępnienie danych. Przyjęcie odmiennego stanowiska naruszałoby nakaz
ochrony informacji objętych tajemnicą telekomunikacyjną, gdyż informacje nią chro-
3
nione trafiałyby do przedsiębiorców niezajmujących się działalnością, dla wykony-
wania której są udostępniane. Doprowadziło to Sąd Okręgowy do konkluzji, że zain-
teresowany nie może skutecznie żądać od powódki udostępniania danych jej abo-
nentów, niezbędnych do świadczenia usługi biura numerów.
Prezes Urzędu zaskarżył powyższy wyrok apelacją, zarzucając Sądowi Okrę-
gowemu obrazę prawa materialnego i błędną wykładnię art. 67 ust. 1 i 2 ustawy w
związku z art. 25 ust. 2 i 3 oraz art. 5 dyrektywy 2002/22 Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i praw użytkowników od-
noszących się do sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa o usłudze po-
wszechnej, Dz.Urz. WE z 2002 r., L 108/51, dalej jako dyrektywa 2002/22), przez
przyjęcie, że przepis ten pozwala ubiegać się o udostępnienie danych wyłącznie tym
przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, którzy już w chwili złożenia wniosku prowadzą
spisy abonentów i świadczą usługi informacji o numerach telefonicznych; naruszenie
art. 67 ust. 1 ustawy w związku z art. 6 k.c., poprzez przyjęcie, że obowiązek udo-
stępniania danych nie powstał, gdy przepis ten stanowi, iż dla udostępniania danych
niezbędne jest złożenie wniosku w celu świadczenia publicznie dostępnych usług
biura numerów i spisu abonentów, a ponadto naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., art. 47912
§ 1 k.p.c., art. 47914
§ 2 k.p.c. i art. 47964
k.p.c.
Powódka w odpowiedzi na apelację Prezesa Urzędu wniosła o jej oddalenie
wskazując, że przepis art. 67 ust. 1 ustawy dotyczy stosunków między jednostkami
(przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi), zatem w niniejszej sprawie nie można sto-
sować bezpośrednio przepisów dyrektywy 2002/22. Według powódki niedopuszczal-
na jest prounijna wykładnia przepisu art. 67 ust. 1 ustawy, jako contra legem. Po-
nadto, dyrektywa 2002/22 dotyczy świadczenia usług powszechnych, a zaintereso-
wany nie został wyznaczony do świadczenia takich usług. Zdaniem powódki przepis
art. 67 ust. 1 ustawy jest jasny, nie ma potrzeby sięgania do innych metod wykładni,
by ustalić jego znaczenie, zaś użycie słów „świadczący” i „prowadzący” nie pozosta-
wia wątpliwości co do przesłanek, które muszą być spełnione, aby przedsiębiorca
telekomunikacyjny mógł wystąpić z żądaniem udostępnienia mu stosownych danych.
Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny powziął wątpliwości co do znaczenia
użytych w art. 67 ust. 1 ustawy określeń „prowadzący” (spis abonentów) i „świadczą-
cy” („usługę informacyjną”) w stosunku do przedsiębiorców telekomunikacyjnych do-
magających się od dostawcy publicznie dostępnych usług telefonicznych przekaza-
nia im danych o abonentach i o numerach telefonicznych wszystkich abonentów.
4
Zdaniem Sądu Apelacyjnego wykładnia językowa art. 67 ust. 1 ustawy prowadzi do
wniosku, że chodzi o stan, w którym określony przedsiębiorca telekomunikacyjny
wykonuje już działalność obejmującą prowadzenie spisu abonentów lub świadczenie
usług informacji i numerach telefonicznych. Gdyby ustawodawca chciał przyznać ta-
kie prawo innym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, zredagowałby przepis ina-
czej. Sąd Apelacyjny stwierdził, że nie może dokonać prowspólnotowej wykładni
przepisów prawa krajowego, ponieważ nie zostały spełnione niezbędne ku temu wa-
runki, jak precyzyjny i bezwarunkowy charakter normy dyrektywy 2002/22 oraz brak
sprzeczności wniosków wyprowadzonych z wykładni prowspólnotowej z dyspozycją
konkretnego przepisu ustawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pytanie prawne Sądu Apelacyjnego dotyczy zakresu podmiotowego obowiąz-
ku udostępnienia danych niezbędnych do prowadzenia spisu abonentów oraz świad-
czenia usługi informacji o numerach telefonicznych (dalej jako usługa biura nume-
rów), podczas gdy z uzasadnienia postanowienia z 30 listopada 2009 r. wynika jed-
noznacznie, że postępowanie w niniejszej sprawie dotyczy dostępu do danych nie-
zbędnych tylko do świadczenia usługi biura numerów, a nie do prowadzenia spisu
abonentów. Dlatego Sąd Najwyższy udziela odpowiedzi tylko w zakresie odnoszą-
cym się do kwestii związanych z udostępnianiem danych niezbędnych do świadcze-
nia usługi biura numerów.
Przepis art. 67 ust. 1 ustawy jest niejednoznaczny i może być interpretowany
dwojako. Z jednej strony, jak wynika to z treści pytania prawnego i jego uzasadnie-
nia, zdaniem Sądu Apelacyjnego z żądaniem o którym mowa w tym przepisie, może
wystąpić każdy przedsiębiorca telekomunikacyjny świadczący wymienione w nim
usługi, a wątpliwości dotyczą tylko kwestii, czy art. 67 ust. 1 ustawy obejmuje także
przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, który przygotowuje się do świadczenia takich
usług. Takie rozumienie art. 67 ust. 1 ustawy zakłada, że jest on adresowany do
każdego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w rozumieniu art. 4 pkt 48 ustawy,
świadczącego usługę biura numerów. Z drugiej strony, wykładnia językowa i syste-
mowa tego przepisu prowadzi do konkluzji, że uprawnienie do żądania od dostawcy
publicznie dostępnych usług telefonicznych udostępnienia niezbędnych danych do
świadczenia usługi informacji o numerach telefonicznych przysługuje wyłącznie ta-
5
kiemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, który zobowiązany jest do świadczenia
takiej usługi na podstawie art. 66, 81 ust. 3 pkt 4 w związku z art. 81 ust. 1 lub art.
103 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Za drugim ze wskazanych powyżej wariantów
interpretacyjnych przemawiają następujące argumenty.
Po pierwsze, przepisy ustawy kilkakrotnie odnoszą się do świadczenia usługi
biura numerów (art. 66 ust. 1 i 2, art. 81 ust. 3 oraz art. 103 ustawy). Przepis art. 66
ust. 2 ustawy nakłada na przedsiębiorców telekomunikacyjnych mających status do-
stawców publicznie dostępnych usług telefonicznych (zarówno telefonii stacjonarnej,
jak i telefonii innego rodzaju) obowiązek świadczenia swoim abonentom (i tylko
swoim abonentom) usługi informacji o numerach telefonicznych (biuro numerów).
Usługa ta musi obejmować co najmniej abonentów takiego dostawcy. Zgodnie z art.
81 ust. 3 pkt 4 ustawy, w skład usługi powszechnej wchodzi usługa polegająca na
udzielaniu informacji o numerach telefonicznych. Przepis ten traktuje jako usługę po-
wszechną udzielanie przez przedsiębiorcę wyznaczonego do świadczenia usługi po-
wszechnej informacji o numerach własnych abonentów. Wreszcie, art. 103 ust. 1
ustawy odnosi się do wymienionej w art. 67 ust. 1 usługi ogólnokrajowego spisu abo-
nentów oraz usługi informacji o numerach obejmującej wszystkich abonentów pu-
blicznych sieci telefonicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej („ogólnokrajo-
wa informacja o numerach telefonicznych”). Usługi takie świadczy przedsiębiorca
wyznaczony uprzednio do świadczenia usługi powszechnej, którego Prezes Urzędu
dodatkowo wyznaczył na podstawie art. 103 ust. 2 ustawy do świadczenia usługi
ogólnokrajowego biura numerów, ze względu na obsługę największej liczby łączy
abonenckich na terytorium Rzeczpospolitej. Z powołanych powyżej przepisów wyni-
ka, że usługę biura numerów w rozumieniu ustawy Prawo telekomunikacyjne świad-
czą: 1) wszyscy przedsiębiorcy telekomunikacyjni będący dostawcami publicznie do-
stępnych usług telefonicznych (o swoich abonentach, dla swoich abonentów); 2)
wszyscy przedsiębiorcy wyznaczeni do świadczenia usługi powszechnej (o swoich
abonentach) oraz 3) przedsiębiorca wyznaczony do świadczenia usługi ogólnokrajo-
wego biura numerów (o abonentach wszystkich dostawców usług, dla wszystkich
zainteresowanych, nie tylko będących abonentami). Ponadto, zawsze świadczenie
usługi biura numerów, bez względu na jej zakres, wiąże się z wykonaniem obowiąz-
ku wynikającego z ustawy albo z odpowiedniej decyzji Prezesa Urzędu. Ustawa nie
przewiduje możliwości świadczenia przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego usługi
6
biura numerów, poza wykonywaniem obowiązku wynikającego z wyżej wymienio-
nych przepisów.
Po drugie, w art. 67 ust. 1 ustawy jest mowa o obowiązku udostępnienia nie-
zbędnych danych przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu świadczącemu usługę „in-
formacji o numerach obejmującej wszystkich abonentów publicznych sieci telefonicz-
nych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. O świadczeniu tego rodzaju usługi
przepisy ustawy - poza art. 67 - wspominają tylko raz - w art. 103, gdy mowa o wy-
znaczeniu przedsiębiorcy mającego obowiązek świadczenia tej usługi. Z przepisu art.
67 ust. 1 w związku z art. 103 ustawy wynika, że „usługę informacji o numerach
obejmującej wszystkich abonentów publicznych sieci telefonicznych” w rozumieniu
ustawy świadczy tylko przedsiębiorca wyznaczony do tego przez Prezesa Urzędu.
Świadczenie usługi ogólnokrajowego biura numerów przez innego przedsiębiorcę nie
jest świadczeniem usługi, o której mowa w art. 67 ust. 1 ustawy.
Po trzecie, nieracjonalne jest zróżnicowanie uprawnień przedsiębiorców tele-
komunikacyjnych oraz innych przedsiębiorców. Gdyby przyjąć rozszerzającą wykład-
nię art. 67 ust. 1 ustawy, przedsiębiorca telekomunikacyjny niemający obowiązku
świadczenia usługi biura numerów na podstawie art. 66, 81 ust. 3 pkt 4, bądź art. 103
ustawy, mógłby żądać w trybie przewidzianym w art. 67 ust. 1 ustawy udostępniania
stosownych danych, natomiast przedsiębiorcy niebędącemu przedsiębiorcą teleko-
munikacyjnym, świadczącemu usługę biura numerów, takie prawo nie przysługiwa-
łoby. Brak racjonalnych powodów dla uprzywilejowania - względem przedsiębiorców
nietelekomunikacyjnych - przedsiębiorców telekomunikacyjnych innych, niż objęci
zakresem zastosowania art. 66, art. 81 ust. 3 pkt 4, bądź art. 103 ustawy w zakresie
dostępu do danych niezbędnych do świadczenia usługi biura numerów. Uprzywilejo-
wanie niektórych przedsiębiorców telekomunikacyjnych tłumaczą natomiast względy
ekonomiczne - skoro niektórzy przedsiębiorcy telekomunikacyjni mają obowiązek
świadczenia określonych usług w odniesieniu do swoich abonentów lub o swoich
abonentach, racjonalne jest stworzenie im możliwości poszerzenia profilu świadczo-
nych usług i wyjścia poza minimalny, obowiązujący ich zakres usługi biura numerów.
Świadczenie usługi biura numerów, obejmującej dodatkowo dane abonentów innych
dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych, odbywa się przy wykorzy-
staniu infrastruktury techniczno-organizacyjnej stworzonej do wykonania innego
obowiązku ustawowego, a jedynym dodatkowym kosztem jest koszt pozyskania da-
nych o abonentach innych dostawców usług.
7
Ze względu na unijny charakter niniejszej sprawy, wynikający z implementacji
dyrektywy 2002/22 przez przepisy ustawy, rozstrzygnięcie kwestii, która z przedsta-
wionych powyżej interpretacji art. 67 ust. 1 ustawy jest właściwa, wymaga ustalenia
obowiązującego w tym zakresie standardu unijnego. Zdaniem Sądu Najwyższego w
obecnym składzie, brak przeszkód do udzielenia odpowiedzi na zagadnienie prawne
dotyczące przepisów prawa polskiego wdrażających prawo unijne (zob. uchwała
Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 r., I PZP 4/08, OSNP 2009 nr 13-14, poz.
165). Nie ulega wątpliwości, że w przypadku przedstawienia pytania prawnego doty-
czącego wykładni przepisów prawa unijnego, Sąd Najwyższy powinien odmówić
udzielenia odpowiedzi, ponieważ to Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do inter-
pretacji traktatów i prawa pochodnego. Jednakże w przypadku, gdy sąd odwoławczy
wnosi o dokonanie interpretacji przepisów prawa polskiego, Sąd Najwyższy udziela-
jąc odpowiedzi z uwzględnieniem przepisów prawa unijnego, nie wkracza w kompe-
tencje Trybunału Sprawiedliwości, jeżeli bierze pod uwagę dotychczasowy dorobek
prawa unijnego i wskazuje sądowi odwoławczemu, w jaki sposób należy rozumieć
lub stosować przepis prawa krajowego, przekładając standard unijny na praktykę
krajową. Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie przyjmuje bowiem, że tego ro-
dzaju kwestie jak możliwość dokonania prounijnej wykładni przepisu prawa krajowe-
go, należą do sądów krajowych. W okolicznościach niniejszej sprawy to do sądów
polskich należy ustalenie, czy przepis art. 67 ust. 1 ustawy może być interpretowany
w sposób zgodny z prawem unijnym oraz jak ewentualna niemożność wykładni pro-
unijnej wpłynie na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy z odwołania od decyzji Prezesa
Urzędu. Bariery dla udzielenia odpowiedzi na pytanie prawnego Sądu Apelacyjnego
w niniejszej sprawie nie stanowi również ewentualna konieczność skierowania do
Trybunału Sprawiedliwości pytania prejudycjalnego, gdyby Sąd Najwyższy powziął
wątpliwości co do wykładni prawa unijnego. Co prawda, w polskiej wersji językowej
art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej mowa jest o niezbędności orze-
czenia prejudycjalnego Trybunału Sprawiedliwości do wydania „wyroku” przez sąd
krajowy, jednakże pojęcie „wyroku” ma charakter autonomiczny, unijny. Interpreto-
wane jest ono w ten sposób, że obejmuje wszelkiego rodzaju orzeczenia wydawane
przez sądy krajowe, nawet gdy nie rozstrzygają one konkretnej sprawy cywilnej, kar-
nej lub administracyjnej (zob. wyrok TS z 30 listopada 2000 r., w sprawie C-195/98
Osterreichischer Gewerkschaftsbund przeciwko Republik Osterreich, Zb. Orz. 2000,
s. I-10497, pkt 21-32, w którym TS dopuścił pytanie prejudycjalne austriackiego Sądu
8
Najwyższego w sprawie z wniosku związku zawodowego o rozstrzygnięcie kwestii
zgodności prawa krajowego z prawem unijnym w zakresie zaliczania stażu pracy w
innym państwie członkowskim do okresu zatrudnienia uwzględnianego przy ustalaniu
kategorii zaszeregowania nauczycieli i asystentów oraz wyrok TS z 9 października
2008 r. w sprawie C-239/07 Sabautskas i in., Zb. Orz. 2008, s. I-7523, w którym TS
udzielił odpowiedzi na pytanie litewskiego Trybunału Konstytucyjnego przedłożone w
toku rozpoznawania wniosku parlamentarzystów o zbadanie zgodności ustawy z
konstytucją Litwy). Istotne jest jedynie, czy odpowiedź Trybunału Sprawiedliwości
jest potrzebna sądowi krajowemu do wydania orzeczenia, bez względu na to, jakie
charakter ma to orzeczenie, czy podejmowane jest celem rozstrzygnięcia sprawy co
do istoty, czy tylko kwestii wpadkowej lub wstępnej. Ewentualne pytanie prejudycjal-
ne przedkładane w związku z wątpliwościami co do wykładni prawa unijnego, po-
wstałymi w toku rozpoznawania przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego przed-
stawionego przez sąd drugiej instancji, nie byłoby pytaniem hipotetycznym, gdyż
dotyczyłoby przepisów, które znajdują zastosowanie w konkretnej sprawie o ustalo-
nych okolicznościach faktycznych.
Dlatego ustalając właściwy sposób rozumienia art. 67 ust. 1 ustawy należy
sięgnąć do art. 25 dyrektywy 2002/22, dotyczącego „Usługi biura numerów i spisu
abonentów”. Przepis art. 25 dyrektywy 2002/22 w zakresie istotnym dla rozstrzygnię-
cia niniejszego zagadnienia prawnego nie był interpretowany przez Trybunał Spra-
wiedliwości, który wypowiedział się jedynie w przedmiocie zasad kształtowania opłat
z tytułu udostępnianie danych dla celów świadczenia usługi biura numerów i udo-
stępniania spisu abonentów w świetle art. 6 ust. 3 dyrektywy 98/10/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 1998 r. w sprawie zastosowania zasady
otwartej sieci (ONP) w telefonii głosowej oraz powszechnych usług telekomunikacyj-
nych w środowisku konkurencyjnym (Dz.U. z 1998 r., L 101/24), która została zastą-
piona dyrektywą 2002/22 (wyrok TS z 25 listopada 2004 r., w sprawie C-109/03 KPN
Telecom BV przeciwko Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit, Zb.Orz.
2004, s. I-11273). Zdaniem Sądu Najwyższego nie ma jednak potrzeby kierowania
do TS pytania prejudycjalnego w sprawie zakresu podmiotowego obowiązku udo-
stępniania danych abonentów dla celów publikacji spisu abonentów lub świadczenia
usługi biura numerów, z uwagi na możliwość odwołania się do doktryny acte claire.
Przepis art. 25 dyrektywy 2002/22 stanowi, że państwa członkowskie mają
obowiązek zapewnić, aby wszystkie przedsiębiorstwa, które przypisują numery tele-
9
foniczne abonentom, spełniały „wszystkie, w granicach rozsądku, wymagania udo-
stępnienia dla celów świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spi-
sów abonentów ważnych informacji”. Z treści preambuły dyrektywy 2002/22 (akapit
35 - zapewnienie usług biura numerów oraz spisów abonentów już jest otwarte dla
konkurencji) oraz brzmienia przepisu art. 25 dyrektywy 2002/22 wynika ponadto, że
państwa członkowskie mają obowiązek wprowadzenie do krajowych systemów
prawnych takich unormowań, które zapewnią możliwość świadczenia usługi biura
numerów lub wydawania spisów abonentów nie tylko przedsiębiorcom telekomunika-
cyjnym, ale wszystkim podmiotom świadczącym lub zamierzającym świadczyć takie
usługi.
Wykładnia językowa przepisu art. 25 dyrektywy 2002/22 nie nasuwa również
wątpliwości co do tego, że ze stosownym wnioskiem mogą wystąpić nie tylko pod-
mioty, które już świadczą stosowne usługi, ale także podmioty, które przygotowują
się do ich świadczenia. Wskazuje na to sformułowanie „dla celów świadczenia”, z
którego wynika, że chodzi nie tylko o podmioty działające już na rynku takich usług,
ale także te, które dopiero na ten rynek wchodzą. Przedsiębiorstwo niebędące
przedsiębiorstwem przypisującym numery telefoniczne abonentom nie ma możliwo-
ści uruchomienia usługi lub rozpoczęcia publikacji spisu abonentów bez uprzedniego
uzyskania stosownych danych (formacji) od przedsiębiorstwa, które takie numery
nadaje.
Skoro art. 25 dyrektywy 2002/22 nakazuje państwom członkowskim wprowa-
dzenie unormowań zobowiązujących operatorów publicznie dostępnych usług telefo-
nicznych do uwzględniania wniosków wszystkich innych przedsiębiorców (także
przedsiębiorców niebędących przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi) o udostępnie-
nie stosownych danych, to przepis art. 67 ustawy rozumiany w ten sposób, że naka-
zuje on udostępnić stosowne dane tylko takim przedsiębiorcom telekomunikacyjnym,
którzy na mocy ustawy albo decyzji Prezesa Urzędu zobligowani są do świadczenia
usługi biura numerów, jest sprzeczny z prawem unijnym. Sprzeczność art. 67 ust. 1
ustawy z art. 25 dyrektywy 2002/22 wymaga podjęcia próby jej usunięcia w drodze
prounijnej wykładni (wyrok TSUE z dnia 19 stycznia 2010 r. w sprawie C-555/07
Seda Kücükdeveci p. Swedex GmbH & Co. KG, pkt 48).
W tym zakresie Sąd Najwyższy nie podziela zapatrywań Sądu Apelacyjnego o
niemożności prounijnej wykładni przepisu, ze względu na brak bezpośredniej sku-
teczności art. 25 dyrektywy 2002/22. Nie można również zaakceptować wypowiada-
10
nego w sprawie poglądu, zgodnie z którym prounijna wykładnia art. 67 ust. 1 ustawy
prowadziłaby do nałożenia na powódkę obowiązku, którego nie przewiduje prawo
krajowe. Z przepisu art. 67 ust. 1 wynika jednoznacznie obowiązek udostępniania
przez powódkę konkretnych danych na określonych warunkach, zaś prounijna wy-
kładnia precyzuje jedynie zakres podmiotowy tego obowiązku. Akceptacja argumen-
tacji powódki przedstawionej w tym zakresie w pismach procesowych oznaczałaby,
że wykładnia prounijna możliwa jest jedynie na niekorzyść państwa członkowskiego,
co stoi w sprzeczności z dotychczasowym orzecznictwem TS w kwestii stosowania
takiej wykładni w sporach między jednostkami. U podstaw obowiązku prounijnej wy-
kładni leży bowiem potrzeba zapewnienia skuteczności prawu unijnemu a nie
ochrona interesów jednostek. Prounijna wykładnia art. 67 ust. 1 ustawy w niniejszej
sprawie polega na przyjęciu, że pod pojęciem „innego przedsiębiorcy telekomunika-
cyjnego prowadzącego spis abonentów lub świadczącego usługę informacji o nume-
rach telefonicznych” należy rozumieć także przedsiębiorcę telekomunikacyjnego w
rozumieniu art. 4 pkt 48 ustawy, który nie mając obowiązku świadczenia takiej usługi
lub prowadzenia spisu abonentów, świadczy takie usługi. Przepisu art. 67 ust. 1
ustawy nie można natomiast wyłożyć prounijnie w ten sposób, że prawo żądania
udostępniania danych niezbędnych do świadczenia usługi biura numerów lub opra-
cowania spisu abonentów będzie przysługiwało także przedsiębiorcom niebędącym
przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi. Taka wykładnia przepisu art. 67 ust. 1
ustawy, aczkolwiek zapewniająca pełną zgodność z art. 25 dyrektywy 2002/22, by-
łaby contra legem. Mając jednak na względzie, że z ustaleń poczynionych przez Sąd
Apelacyjny wynika, iż przedsiębiorca wnioskujący o wydanie zaskarżonej decyzji
Prezesa Urzędu ma status przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, nie ma przeszkód,
by dokonać prounijnej wykładni we wskazany powyżej sposób, gdyż taka wykładnia
jest wystarczająca do zapewnienia zgodności art. 67 ust. 1 ustawy z art. 25 dyrek-
tywy 2002/22 w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy.
Do udzielenia odpowiedzi zgodnej z prawem unijnym niezbędne jest dokona-
nie wykładni art. 67 ust. 1 ustawy w taki sposób, by zakresem zastosowania tego
przepisu objąć także przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy przygotowują się
do świadczenia usługi biura numerów. W tym celu należy zignorować rezultaty wy-
kładni językowej art. 67 ust. 1 ustawy, gdyż prowadzi ona do nieracjonalnych rezul-
tatów z następujących powodów: do momentu rozpoczęcia świadczenia usługi biura
numerów przedsiębiorca telekomunikacyjny nie może domagać się udostępnienia
11
danych o abonentach innych operatorów, ale do przyznania - w oparciu o wykładnię
prounijną - przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu prawa do żądania udostępnienia
danych abonentów w zakresie przewidzianym w art. 67 ust. 1 ustawy wystarczające
jest, by najpierw udostępnił on usługę biura numerów, bez względu na to o jakiej licz-
bie numerów udzielana byłaby informacja oraz informacje o jakiego rodzaju nume-
rach (abonentów prywatnych, czy komercyjnych) byłyby udostępniane za pośred-
nictwem tej usługi. Zatem do objęcia przedsiębiorcy zakresem podmiotowym art. 67
ust. 1 ustawy wystarczałoby udzielanie informacji o numerach przedsiębiorców pozy-
skanych z katalogów teleadresowych lub stron internetowych. Wykładnia art. 67 ust.
1 ustawy ograniczona tylko do reguł językowych nie uwzględnia również zasad funk-
cjonowania przedsiębiorców na rynku. Oczekiwanie uprzedniego uruchomienia okre-
ślonej działalności w ograniczonej skali tylko po to, by nabyć prawo do wystąpienia z
żądaniem udzielenia informacji pozwalających na świadczenie usługi o pełnym za-
kresie, jest nie do pogodzenia z racjonalnością ekonomiczną.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji
postanowienia.
========================================