Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 576/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania E. W. – S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o prawo do emerytury nauczycielskiej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 marca 2013 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 3 kwietnia 2012 r.,
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 2 września 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
odmówił ubezpieczonej E. W.-S. (ur. 11 maja 1956 r.) prawa do emerytury
nauczycielskiej wywodząc, że nie udowodniła wymaganego stażu pracy. W
2
odwołaniu ubezpieczona domagała się zmiany decyzji i przyznania jej prawa do
emerytury podnosząc, że z dniem 31 sierpnia 2008 r. rozwiązała stosunek pracy.
Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2011 r., po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd
Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie. Sąd ustalił,
że organ rentowy uznał za udowodnione 28 lat, 4 miesiące okresów składkowych
oraz 4 lata, 6 miesięcy i 12 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 32 lata, 10
miesięcy i 12 dni, w tym za udowodnione uznał 7 lat, 7 miesięcy i 24 dni pracy
nauczycielskiej. Nie zaliczył ubezpieczonej do pracy nauczycielskiej, między innymi
okresów pracy: - od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1990 r. oraz od 1 września
1991 r. do 31 sierpnia 2002 r. w Stowarzyszeniu Społecznych Ognisk
Artystycznych w […], Społecznym Ognisku Muzycznym w R. na stanowisku
nauczyciela gry na pianinie i umuzykalnienia oraz od 1 września 2002 r. do 15
września 2005 r. w Stowarzyszeniu Edukacji Artystyczno-Oświatowej w K.,
Społecznym Ognisku Muzycznym w R. na stanowisku nauczyciela gry na
fortepianie, ponieważ ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. dokonano zmiany zakresu
podmiotowego Karty Nauczyciela i wyłączono nauczycieli zatrudnionych w
organizacjach społecznych. 1 września 2008 r. ubezpieczona rozwiązała stosunek
pracy. W oparciu o akta Sądu Okręgowego ze sprawy o sygn. VIII U 1338/06, na
podstawie pisma Kuratorium Oświaty z 5 września 2006 r. Sąd Okręgowy ustalił, że
pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w Stowarzyszeniu Społecznych Ognisk
Artystycznych są nauczycielami w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 1972 r.
Karta praw i obowiązków nauczyciela oraz ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. Nr 97, poz. 674 z 2006 r. ze zm.). W piśmie
wskazano, że na podstawie analizy statutu oraz pozostałej dokumentacji
Stowarzyszenia można stwierdzić, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk
Artystycznych […] było placówką kształcenia artystycznego, a zatrudnieni w niej
nauczyciele podlegali ww. ustawom. Powołując jako podstawę prawną
rozstrzygnięcia art. 88 Karty Nauczyciela, Sąd Okręgowy wywiódł, że zgodnie z
obowiązującym do 5 kwietnia 2000 r. brzmieniem art. 1 pkt 6 Karty Nauczyciela, jej
postanowieniom podlegali także nauczyciele zatrudnieni w placówkach kształcenia
artystycznego dzieci i młodzieży, placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
prowadzonych przez spółdzielnie, instytucje i organizacje społeczne, które
3
działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na
podstawie statutu. Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych w […]
niewątpliwie prowadziło statutową działalność oświatowo-wychowawczą i
kształcenie artystyczne. Jednakże stan prawny wskazany powyżej został zmieniony
z dniem 6 kwietnia 2000 r., tj. dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego 2000
r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 19, poz. 239). Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej ustawy: „Nauczyciele,
wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w dniu wejścia w życie
ustawy w: 1. przedszkolach publicznych i szkołach publicznych prowadzonych
przez osoby fizyczne oraz osoby prawne nie będące jednostkami samorządu
terytorialnego, 2. placówkach kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży,
placówkach opiekuńczo - wychowawczych i resocjalizacyjnych, prowadzonych
przez spółdzielnie, instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-
wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu, 3.
organizacjach społecznych na stanowiskach wymagających kwalifikacji
pedagogicznych zachowują do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy
dotychczasowe uprawnienia określone ustawą, o ile ustawa, o której mowa w art. 1
takie uprawnienia przewiduje". Zatem, zdaniem Sądu pierwszej instancji,
nowelizacja ta zmodyfikowała zakres podmiotowy ustawy, wyłączając spod jej
działania nauczycieli zatrudnionych w wymienionych placówkach. Nauczyciele ci na
mocy przejściowego art. 6 ust. 1 wymienionej ustawy z dnia 18 lutego 2000 r.
zachowali jednak swoje dotychczasowe uprawnienia aż do czasu rozwiązania lub
wygaśnięcia ich stosunku pracy - jeśli dane uprawnienia przewidziane były w
znowelizowanej Karcie. Stosunek pracy ubezpieczonej w Społecznym Ognisku
Muzycznym w R. w ramach Stowarzyszenia Społecznych Ognisk Artystycznych
ustał w 2002 r., a w ramach Stowarzyszenia Edukacji Artystyczno-Oświatowej w K.
w 2005 r. Zdaniem Sądu Okręgowego z pisma Kuratorium Oświaty z dnia 5
września 2006 r. nie wynika, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych
działało w oparciu o art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b i art. 91b ust. 2 pkt 4 ustawy Karta
Nauczyciela, gdyż statut jedynie ogólnie odwołuje się do postanowień szeregu
ustaw, w tym ustawy Karta Nauczyciela. Z pisma nie wynika, że pracownicy
pedagogiczni zatrudnieni w Stowarzyszeniu są nauczycielami w rozumieniu Karty
4
Nauczyciela, tj. że są zatrudnieni w niepublicznych placówkach oświatowych w
rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b tej ustawy. W piśmie wskazano jedynie, że na
podstawie analizy statutu oraz pozostałej dokumentacji Stowarzyszenia można
stwierdzić, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych było placówką
kształcenia artystycznego. Sąd Okręgowy stwierdził, że brak było podstaw aby
przyjąć, że ubezpieczona w spornych okresach była nauczycielem zatrudnionym w
jakiejkolwiek z placówek wymienionych obecnie w art. 1 ust. 2 pkt 2 Karty
Nauczyciela. Skoro ubezpieczona nie wykazała co najmniej 20 lat pracy
nauczycielskiej wymaganej przepisem art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, to nie
nabyła uprawnień do emerytury nauczycielskiej.
Wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną Sąd Apelacyjny,
po rozpoznaniu apelacji ubezpieczonej zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą
go decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do
emerytury nauczycielskiej poczynając od dnia 1 września 2008 r. i orzekł o
kosztach postępowania. Sąd wskazał, że spór w sprawie dotyczył prawa
ubezpieczonej do emerytury na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela. Do jego istoty
należało rozstrzygnięcie, czy ubezpieczona wykazała spełnienie ustawowego
warunku 20 lat pracy nauczycielskiej. Powołany przepis przewiduje możliwość
przejścia nauczycieli na emeryturę niezależnie od wieku, a jedynie po wykazaniu
wymaganego okresu zatrudnienia, w tym w szczególności pracy na stanowisku
nauczyciela. Podstawę prawną przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku
emerytalnego nauczycieli mających trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat
pracy w szczególnym charakterze stanowi art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela według
stanu prawnego obowiązującego w chwili złożenia wniosku. Krąg uprawnionych do
tej emerytury, zwanej "emeryturą nauczycielską", określony został w powołanym
przepisie w związku z art. 86 Karty, zaliczającym nauczycieli do pracowników
zatrudnionych w szczególnym charakterze, przy zastosowaniu art. 3 pkt 1 w zw. z
art. 1 ust. 1 Karty Nauczyciela. Kwestią istotną, wymagającą rozstrzygnięcia w
niniejszej sprawie, było ustalenie czy ubezpieczona w spornych okresach
pracowała w instytucji, która spełnia znamiona niepublicznej placówki oświatowej.
Sąd pierwszej instancji uznał, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk
Artystycznych […] oraz Stowarzyszenie Edukacji Artystyczno-Oświatowej w […] nie
5
mają przymiotu „placówki oświatowej" w rozumieniu przepisów art. 1 ust. 2 pkt 2 lit.
b Karty Nauczyciela, a w konsekwencji w spornym okresie ubezpieczona nie była
nauczycielką w rozumieniu Karty Nauczyciela. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w
dacie złożenia przez ubezpieczoną wniosku o przyznanie emerytury, obowiązujący
art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b Karty Nauczyciela wskazywał, że Karcie Nauczyciela
podlegają również osoby zatrudnione w niepublicznych placówkach, o których
mowa w ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Zgodnie z odesłaniem tego przepisu do art. 1 ust. 1
pkt 1 Karty Nauczyciela, za niepubliczną placówkę należy uznać taką, która działa
na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst:
Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.). Stosownie do art. 2 tej ustawy, w
brzmieniu z 6 sierpnia 2008 r., pkt 3b stanowił, że „system oświaty obejmuje
placówki artystyczne - ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań
i uzdolnień artystycznych”. W myśl art. 3 pkt 3 tej ustawy za „placówkę” należy
uznać, między innymi jednostkę artystyczną z art. 2 pkt 3b. Ponadto art. 5 tej
ustawy stanowi, że placówka może być publiczna lub niepubliczna. Zatem zgodnie
z art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b Karty Nauczyciela, nauczyciele pracujący w niepublicznej
placówce o profilu artystycznym, która działa według zasad ustawy o systemie
oświaty są objęci zakresem Karty Nauczyciela. W konsekwencji trzeba też uznać,
że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych oraz Stowarzyszenie
Edukacji Artystyczno-Oświatowej spełniło warunki do bycia placówką oświatową w
rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b Karty Nauczyciela. Fakt objęcia ubezpieczonej
Kartą Nauczyciela potwierdza powołane pismo Kuratorium Oświaty z dnia 5
września 2006 r. W konsekwencji staż pracy w tej placówce podlega zaliczeniu do
okresów wskazanych w art. 88 Karty Nauczyciela. Sąd odwoławczy dodał, że
istotnie do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego 2000 r., zgodnie z art. 1
ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela, nauczyciele szkół niepublicznych byli objęci ustawą
jedynie w zakresie, w jakim ustalały to przepisy szczególne ustawy. Dokonana
nowelizacja ustawy Karta Nauczyciela zmieniła dotychczasowe brzmienie przepisu
w ten sposób, że zgodnie z nowym art. 1 ust. 2 lit. b Karta Nauczyciela objęła
wszystkich nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach niepublicznych, placówkach
niepublicznych oraz szkołach niepublicznych. Tym samym, ustawa z dnia 18 lutego
2000 r. rozszerzyła zakres stosowania Karty Nauczyciela. Z dniem wejścia w życie
6
tej ustawy wprawdzie został wykreślony art. 1 ust. 1 pkt 6 Karty Nauczyciela, który
do dnia wejścia w życie tej ustawy stanowił, że ustawa obejmuje nauczycieli
zatrudnionych w „placówkach kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży”, ale
nowe brzmienie art. 1 Karty Nauczyciela nie wyłączyło tych osób spod zakresu
obowiązywania Karty Nauczyciela a zmieniło jedynie sposób redakcji tego przepisu.
Nauczyciele zatrudnieni w tych instytucjach zostali poddani regulacji albo nowego
art. 1 ust. 1, albo ust. 2 Karty Nauczyciela. Placówki niepubliczne - zgodnie z
ustawą o systemie oświaty - obejmują także placówki artystyczne prowadzone
przez stowarzyszenia, w tym, między innymi Stowarzyszenie Społecznych Ognisk
Artystycznych […].
W skardze kasacyjnej organ rentowy zaskarżył w całości wyrok Sądu
Apelacyjnego. Skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego przez jego błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie: (-) art. 88 ust. 2a w związku z ust. 1 Karty
Nauczyciela w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 2006 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 z późn.
zm.), przez błędne przyjęcie, że ubezpieczona spełniła warunki do przyznania
uprawnień emerytalnych a w szczególności, że posiada ona wymagany, co
najmniej 20 letni okres pracy w szczególnym charakterze; (-) art. 1 ust. 2 pkt 2b
Karty Nauczyciela w związku z art. 82, art. 3 pkt 3 oraz art. 2 pkt 3b o systemie
oświaty i przyjęcie, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych jak i
Stowarzyszenie Edukacji Artystyczno-Oświatowej są niepublicznymi placówkami
działającymi na podstawie ustawy o systemie oświaty oraz, przez (-)
niezastosowanie art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej z dnia 18 lutego 2000 r.
W uzasadnieniu podstaw skargi organ rentowy wskazał, że nie ma podstaw
do przyjęcia, że praca świadczona przez ubezpieczoną na rzecz Stowarzyszenia
Społecznych Ognisk Artystycznych jak i Stowarzyszenia Edukacji Artystyczno-
Oświatowej stanowiła pracę nauczycielską, mimo, że niewątpliwie polegała na
nauczaniu. Wymienione stowarzyszenia nie miały bowiem statusu niepublicznych
placówek działających w oparciu o ustawę o systemie oświaty. Zgodnie z art. 1
Karty Nauczyciela ustawie podlegają nauczyciele zatrudnieni również w
niepublicznych placówkach. Przy czym zgodnie z ustawą o systemie oświaty przez
placówkę należy rozumieć jednostki organizacyjne wymienione w art. 2 w/w
7
ustawy, między innymi w pkt 3-5, czyli także placówki artystyczne - ogniska
artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych. Aby
można było uznać dane ognisko artystyczne za niepubliczną placówkę w
rozumieniu ustawy o systemie oświaty niezbędne jest uprzednie uzyskanie przez
osobę fizyczną lub prawną, zamierzającą prowadzić taką placówkę wpisu do
ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązaną do
prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół i placówek (art. 82 ustawy o
systemie oświaty). Tym samym Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych
jak i Stowarzyszenie Edukacji Artystyczno-Oświatowej nie spełnia przesłanek do
uznania ich za niepubliczne placówki działające na podstawie ustawy o systemie
oświaty. Tym samym praca świadczona na ich rzecz nie ma charakteru pracy
nauczycielskiej i nie można zaliczyć jej na poczet stażu pracy w szczególnym
charakterze. Jedyną możliwość uwzględnienia spornego okresu zatrudnienia
ubezpieczonej w Stowarzyszeniu Społecznym Ognisk Artystycznych jak i
Stowarzyszeniu Edukacji Artystyczno-Oświatowej dawał ubezpieczonej, zgodnie z
obowiązującym do dnia 5 kwietnia 2000 r. brzmieniem, art. 1 pkt 6 ustawy Karty
Nauczyciela, stosownie do którego jej postanowieniom podlegali także nauczyciele
zatrudnieni w placówkach kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży, placówkach
opiekuńczo-wychowawczych, prowadzonych przez spółdzielnie, instytucje i
organizacje społeczne, które działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie
artystyczne prowadzą na podstawie statutu. Stowarzyszenia zatrudniające
ubezpieczoną niewątpliwie prowadziły statutową działalność oświatowo-
wychowawczą i kształcenie artystyczne. Jednakże stan prawny wskazany powyżej
został zmieniony z dniem 6 kwietnia 2000 r., tj. z dniem wejścia w życie ustawy
zmieniającej z 18 lutego 2000 r. W wyniku tej nowelizacji wyłączono spod regulacji
ustawy o systemie oświaty nauczycieli zatrudnionych w wyżej wymienionych
placówkach. Zachowali oni swoje dotychczasowe uprawnienia do czasu
rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, jeśli dane uprawnienia przewidziane
były w znowelizowanej Karcie. Stosunek pracy ubezpieczonej w Społecznym
Ognisku Muzycznym w ramach Stowarzyszenia Społecznych Ognisk Artystycznych
ustał w 2002 r., a w ramach Stowarzyszenia Edukacji Artystyczno-Oświatowej w
2005 r. Brak jest podstaw do zaliczenia spornych okresów do stażu pracy w
8
warunkach szczególnych. Brak jest podstaw do twierdzenia, że nowelizacja z 2000
r. rozszerzyła stosowanie ustawy tak, że objęła wszystkich podlegających tej
ustawie w brzmieniu do 5 kwietnia 2000 r. Objęła ona, bowiem jedynie
pracowników publicznych i niepublicznych placówek działających na podstawie
ustawy o systemie oświaty, pozostawiając poza regulacją Karty Nauczyciela osoby
zatrudnione w placówkach kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży,
placówkach opiekuńczo-wychowawczych, prowadzonych przez spółdzielnie,
instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-wychowawczą i
kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania
ubezpieczonej, a ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania. Ponadto wniósł o zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz
organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z obowiązującymi
przepisami prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach podstaw kasacyjnych, a
ponieważ skarżący nie zarzucił naruszenia przepisów postępowania Sąd
Najwyższy jest związany podstawą faktyczną zaskarżonego wyroku przy ocenie
naruszenia prawa materialnego (art. 39813
§ 1 k.p.c.). W szczególności dotyczy to
ustalenia, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych oraz
Stowarzyszenie Edukacji Artystyczno-Oświatowej spełniały warunki do bycia
placówką oświatową w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.),
dokonanego przez Sąd na podstawie pisma Kuratorium Oświaty z dnia 5 września
2006 r. Przedstawiony dopiero w skardze kasacyjnej zarzut, że placówki te nie
spełniały tych warunków, ze względu na brak wymaganego przez art. 82 ustawy z
dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 2572 ze zm.) wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu
terytorialnego, jest sprzeczny ze wskazanym wyżej ustaleniem Sądu Okręgowego i,
9
jako opierający się na powołaniu nowego faktu, niedopuszczalny (art. 39813
§ 2
k.p.c.). Wobec tego nie może on być skuteczny.
Niezasadne są także zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego.
Istota sporu sprowadza się do rozbieżności w ocenie dopuszczalności uznania
okresu pracy ubezpieczonej w charakterze nauczycielki od 1 września 1979 r. do
15 września 2005 r. w Społecznym Ognisku Muzycznym, prowadzonym kolejno
przez Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych oraz Stowarzyszenie
Edukacji Artystyczno-Oświatowej, za okres pracy w charakterze nauczycielki
podlegającej przepisom Karty Nauczyciela. Nie jest sporne w sprawie, że co do
zasady, placówki tego typu, jak wyżej wskazana, mieszczą się w pojęciu
niepublicznych placówek w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b Karty Nauczyciela w
brzmieniu obowiązującym od 6 kwietnia 2000 r., ustalonym ustawą z dnia 18 lutego
2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych
ustaw, Dz.U. z 2000 r. Nr 19, poz. 239 ze zm. (powoływaną dalej, jako: ustawa
zmieniająca z 2000 r.), które - w związku z art. 3 pkt 3 i art. 2 ust. 3b i art. 5 ust. 1
ustawy o systemie oświaty - obejmuje także niepubliczne placówki artystyczne
umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych. Do tej grupy
nauczycieli przepisy Karty Nauczyciela mają zastosowanie w zakresie wskazanym
tą ustawą (art. 1 ust. 2 Karty Nauczyciela in initio). Jak wynika z art. 91b ust. 2 pkt 3
Karty Nauczyciela do nauczycieli zatrudnionych w takich placówkach w wymiarze
co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, ma zastosowanie art. 88 Karty
Nauczyciela, dający im prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek, po
spełnieniu wskazanych w nim warunków. Nie jest też sporne, co przyznaje organ
rentowy w uzasadnieniu skargi, że do 5 kwietnia 2000 r., placówki wskazanego
wyżej typu były placówkami zatrudniającymi nauczycieli podlegających Karcie
Nauczyciela, jako placówki kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży,
prowadzone przez instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-
wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu - art. 1 ust.
1 pkt 6 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wprowadzoną
ustawą zmieniającą z 2000 r. W tym czasie nauczyciele zatrudnieni w rozważanych
placówkach podlegali Karcie Nauczyciela w pełnym zakresie, a więc miał do nich
także zastosowanie art. 88 tej ustawy. Pomimo to, w ocenie skarżącego organu
10
rentowego, powódka nie mogła skorzystać z prawa do emerytury ustanowionego w
art. 88 Karty Nauczyciela, ponieważ placówka, w której była zatrudniona nie miała
wpisu do ewidencji, wymaganego przez art. 82 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, a
poza tym, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy zmieniającej z 2000 r. wyłączył spod działania
Karty nauczycieli zatrudnionych w rozważanych placówkach („placówkach
kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży /…/, które działalność oświatowo-
wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu”).
Twierdzenia te są nietrafne. Nietrafność pierwszego z nich wynika stąd, że opiera
się ono na negowaniu przyjętych w sprawie ustaleń faktycznych. Kwestia ta została
już wyżej wyjaśniona. Bliższego rozważenia wymaga natomiast drugie z opisanych
wyżej twierdzeń skarżącego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z
2000 r., nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w
dniu wejścia w życie ustawy w placówkach kształcenia artystycznego dzieci i
młodzieży (…), które działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie
artystyczne prowadzą na podstawie statutu, zachowują do dnia rozwiązania lub
wygaśnięcia stosunku pracy dotychczasowe uprawnienia określone Kartą
Nauczyciela, o ile ustawa ta takie uprawnienia przewiduje. W celu wyjaśnienia
treści cytowanego przepisu należy, po pierwsze, wziąć pod uwagę, że jak
wcześniej zaznaczono, do 5 kwietnia 2000 r. nauczyciele w placówkach
rozważanego typu podlegali Karcie Nauczyciela w pełnym zakresie. Po drugie, że
jak trafnie wywiódł Sąd Apelacyjny, i co znajduje potwierdzenie w
przeprowadzonym wyżej wywodzie dotyczącym statusu nauczycieli zatrudnionych
w rozważanym typie placówek po 5 kwietnia 2000 r., art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b Karty
Nauczyciela obejmuje nauczycieli zatrudnionych w omawianych placówkach i
podlegają oni Karcie w zakresie określonym tą ustawą. Wynika to jednoznacznie z
wykładni językowej i zestawienia tego przepisu z art. 3 pkt 3, w związku z art. 2 ust.
3b i w związku z art. 5 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Wobec tego zmianę
wprowadzoną przez art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2000 r. należy
rozumieć w ten sposób, że nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie ustawy
zmieniającej z 2000 r. w niepublicznych placówkach artystycznych umożliwiających
rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych, określanych do 5 kwietnia 2000
r., jako placówki kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży, prowadzone przez
11
instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-wychowawczą i
kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu, zachowują po 5 kwietnia
2000 r. - na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2000 r. – prawa i
obowiązki określone Kartą Nauczyciela, z tym, że do dnia rozwiązania lub
wygaśnięcia stosunku pracy przysługują im one w dotychczasowym (pełnym)
zakresie, o ile Karta nadal je przewiduje, a po tym dniu w zakresie określonym tą
ustawą tj. ustalonym w art. 91b ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela. Oznacza to, że
mogą oni skorzystać z prawa do emerytury z art. 88 Karty Nauczyciela, ponieważ
prawo to zachowują także na podstawie przepisów obowiązujących po 5 kwietnia
2000 r.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy, na podstawie 39814
k.p.c., orzekł jak w
sentencji.