Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 476/12
POSTANOWIENIE
Dnia 27 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 27 marca 2013r.,
sprawy R. S.
wobec którego warunkowo umorzono postępowanie za czyn zabroniony z art. 160
§ 3 k.k.,
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 17 maja 2012 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego z dnia 30 stycznia
2012 r.,
p o s t a n o w i ł
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2) obciążyć R. S. kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2012 r. Sąd Rejonowy umorzył warunkowo
postępowanie o czyn z art. 160 § 1 k.k. wobec R. S. Na skutek apelacji obrońcy
oskarżonego, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 17 maja 2012 r. zmienił wyrok Sądu I
instancji w ten sposób, że uznał, iż oskarżony działał nieumyślnie i przyjął
kwalifikację zarzucanego mu czynu w oparciu o art. 160 § 3 k.k. W pozostałym
zakresie wyrok został utrzymany w mocy.
Kasację od tego orzeczenia wniósł obrońca R. S., zarzucając:
1) rażącą obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zapadłego
orzeczenia tj. art. 439 § 1 pkt. 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt. 10 k.p.k. w zw. z art.
12 § 1 k.p.k. oraz w zw. z art. 405 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. oraz w zw. z art. 160 §
3 i 5 kk przez skazanie oskarżonego R. S. za przestępstwo z art. 160 § 3 kk w
2
sytuacji, gdy w trakcie postępowania przed Sądem I i II instancji nie doszło do
złożenia wniosku o ściganie tego przestępstwa, ponieważ wniosek taki złożył
pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, już po zamknięciu przewodu sądowego w
sprawie,
2) rażącą obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zapadłego
orzeczenia tj. art. 439 § 1 pkt. 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt. 6 k.p.k. w zw. z art. 12
§ 1 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. oraz w zw. z art. 101 § 1 kk pkt. 4 i art. 102 kk przez
warunkowe umorzenie postępowania w sprawie, w której nastąpiło przedawnienie
karalności, z uwagi na fakt, iż R. S. był oskarżony o wywołanie skutku - ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu oraz o umyślne narażenie na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a skazany
został za typ nieumyślny, którego termin przedawnienia karalności jest krótszy niż
zarzuconego mu typu umyślnego.
Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia i utrzymanego nim orzeczenia Sądu I instancji i przekazanie sprawy
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł o
uznanie jej za oczywiście bezzasadną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesiona kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym, co uzasadniało
jej rozpoznanie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Jeśli chodzi o zarzut nr 1, argumentacja przedstawiona przez skarżącego nie
jest trafna i opiera się na częściowo wybiórczym traktowaniu orzecznictwa
sądowego. W pierwszej kolejności wskazać należy, co słusznie sygnalizuje
Prokurator w swojej odpowiedzi, że całe postępowanie karne przeciwko R. S.
zostało wszczęte z urzędu, ze względu na założoną wówczas kwalifikację prawną
czynu (art. 160 §1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k.). Dopiero 7 września 2010 r. w
sprawie o sygnaturze II K 1…/08 Sąd I instancji uprzedził o możliwości zmiany
kwalifikacji na typy nieumyślne (tj. art. 160 § 3 k.k. i art. 156 § 2 k.k. w zw. z art. 156
§ 1 pkt. 2 k.k.). Taką też finalnie kwalifikację przyjęto (dopiero podczas kolejnego
rozpoznania sprawy w kwalifikacji prawnej pozostał jedynie art. 160 § 3 k.k.).
Rdzeniem argumentacji skarżącego jest to, że w jego opinii wniosek, o jakim mowa
w art. 12 § 1 k.p.k., złożyć można najpóźniej do końca przewodu sądowego w I
instancji (s. 4 kasacji). Tymczasem, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem
3
sądowym, wniosek taki może być złożony na każdym etapie postępowania (por
m.in. wyrok Sądu Najwyższego VI KZP 51/73, aprobująco w tej materii M. Cieślak i
Z. Doda, Przegląd orzecznictwa, Palestra 1976, z. 12, s. 46), także w postępowaniu
odwoławczym (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego VI KZP 43/68, OSNKW 1971,
nr 7-8, poz. 101; aprobująco w tej materii M. Cieślak i Z. Doda, Przegląd
orzecznictwa, WPP 1972, nr 2, s. 251). Jeżeli zaś wniosek z art. 12 § 1 k.p.k. nie
został złożony do rozpoczęcia przewodu sądowego lub okoliczności wskazujące na
możliwość prowadzenia postępowania o typ wnioskowy ujawnią się już w trakcie
postępowania, sąd zobligowany jest ustalić w tym zakresie wolę uprawnionego.
Oznacza to, że jeśli potrzeba złożenia wniosku ujawni się w toku
prowadzonego już postępowania (np. w związku ze zmianą kwalifikacji prawnej),
możliwe jest złożenie wniosku, o którym mowa w art. 12 § 1 k.p.k., co tym samym
konwaliduje wcześniejszy jego brak i dokonane wówczas czynności (tak m.in. T.
Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Zakamycze 2003,
komentarz do art. 12 k.p.k. teza nr 2). Sąd Najwyższy w niniejszym składzie uznaje,
że z uwagi na brak regulacji szczególnej związanej ze sposobem (formą)
przekazania wniosku o ściganie, dopuszczalne jest uczynienie tego przez
prawidłowo umocowanego pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, jeśli z innych
okoliczności nie wynika wprost w sposób obiektywny wola przeciwna jego
mandanta.
Warunkiem skuteczności złożenia przedmiotowego wniosku jest także, by
nastąpiło to przed upływem terminu przedawnienia karalności danego typu.
Tej kwestii dotyczy zarzut nr 2 kasacji, w którym jej autor wskazuje, że
nastąpiło przedawnienie karalności przestępstwa z art. 160 § 3 k.k. (typu
nieumyślnego). Z tym poglądem także nie można się zgodzić. Przepisy regulujące
bieg terminów przedawnienia mają charakter materialnoprawy.
Artykuł 101 § 1 k.k. wskazuje na terminy przedawnienia karalności
przestępstw, różnicując je ze względu na zagrożenie ustawowe. Determinuje on
zatem kwestie upływu terminu przedawnienia odnośnie przestępstwa rzeczywiście
popełnionego, tj. czynu realizującego znamiona konkretnego typu czynu
zabronionego, jakiego dopuścił się sprawca. W tej perspektywie nie jest
przesądzająca o konieczności umorzenia postępowania, ze względu na
przedawnienie, kwalifikacja przyjęta w akcie oskarżenia. Wiążąca w optyce art. 101
k.k. jest kwalifikacja zachowania sprawcy prawidłowo, ostatecznie i prawomocnie
4
ustalona przez sąd. W niniejszej sprawie zakwalifikowanie czynu R. S. z art. 160 §
3 k.k. nie było w kasacji obrońcy kwestionowane (ani jako rażące naruszenie prawa
procesowego, ani prawa materialnego). Także Sąd Najwyższy nie dopatrzył się w
niniejszej sprawie naruszenia prawa materialnego, które prowadziłaby do
konieczności uchylenia wyroku Sądu odwoławczego w zakresie przyjętej
kwalifikacji, bądź opisu czynu jako nieumyślnego. Zatem przepisy o przedawnieniu
należy w niniejszej sprawie odnieść do art. 160 § 3 k.k., jako przestępstwa
przypisanego skazanemu. Termin przedawnienia dla tej kategorii przestępstw
zgodnie z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. wynosi lat 5 i ulega przedłużeniu o kolejne 5 lat
przy spełnieniu warunków określonych w art. 102, co miało miejsce w niniejszej
sprawie.
Skutek w postaci narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego
uszkodzenia ciała pacjentki będący rezultatem zachowania nieumyślnego
przypisanego sprawcy nastąpił 18 września 2002 r. i od tego momentu należy liczyć
bieg terminów przedawnienia z uwzględnieniem art. 102 k.k. Wobec tego, uznać
należy, że wniosek o ściąganie przestępstwa z art. 160 § 3 k.k. został złożony
przed upływem okresu przedawnienia karalności czynu. Także prawomocny wyrok
w sprawie zapadł przed jego upływem.
Wobec powyższego należało orzec jak w sentencji.