V CZ 132/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 132/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa N. K.
przeciwko S. Centrum Medycznemu Spółce z o.o. w S.
i P. W.
przy udziale interwenienta ubocznego Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji
Allianz Polska S. A. w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia pozwanego S. Centrum Medycznego
Spółki z o.o. na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie II wyroku Sądu
Okręgowego w W.
z dnia 21 marca 2012 r., .
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę
w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odstąpił od obciążenia
powódki kosztami postępowania apelacyjnego z powołaniem na art. 102 k.p.c.
W zażaleniu S. Centrum Medyczne Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością zarzuciła zaskarżonemu postanowieniu wadliwe zastosowanie
art. 102 k.p.c. i przyjęcie, że sprawa stanowi szczególnie uzasadniony przypadek,
usprawiedliwiający odstąpienie od obciążenia jej kosztami postępowania
apelacyjnego, art. 102 u.k.s.c. przez błędne uznanie, że powódka nie jest w stanie
ponieść kosztów procesu, art. 98 k.p.c. przez jego niezastosowanie oraz art. 328 §
2 w związku z art. 233 § 2 k.p.c. przez niewskazanie podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia o kosztach procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie było uzasadnione. Orzekanie o kosztach procesu oparte zostało
na podstawowej zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.)
oraz uzupełniających ją zasad kompensaty, słuszności i zawinienia (art. 100 do
1041
i art. 110 k.p.c.). Przyjęcie za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania jednej z zasad uzupełniających powinno być połączone z ustaleniem,
że okoliczności sprawy przemawiają za odstąpieniem od zasady ogólnej.
W odniesieniu do zasady słuszności w art. 102 k.p.c. określone zostały przesłanki,
których zaistnienie warunkuje możliwość obciążenia strony przegrywającej jedynie
częścią kosztów albo nieobciążania jej w ogóle tymi kosztami. Obejmują one
wystąpienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, które powodują,
że zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet
w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz
zasadami współżycia społecznego. Zalicza się do tych „wypadków” okoliczności
związane z przebiegiem postępowania, jak charakter dochodzonego roszczenia,
jego znaczenie dla strony, przedawnienie roszczenia, subiektywne przekonanie
o zasadności roszczenia wsparte na obiektywnych podstawach, które jednak
doznaje osłabienia w postępowaniu apelacyjnym. Do okoliczności leżących poza
procesem należy sytuacja majątkowa i życiowa strony. Zwolnienie strony od
3
kosztów sądowych nie stanowi samodzielnie o występowaniu szczególnie
uzasadnionego wypadku, ale może być przyczynkiem do rozważenia, czy taki
wypadek zachodzi. Do sądu należy ocena, czy takie wypadki nastąpiły
w konkretnej sprawie, która powinna być dokonana w oparciu o całokształt jej
okoliczności (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 sierpnia 2011 r.,
II CZ 51/11, niepubl.; z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11, niepubl.; z dnia
4 kwietnia 2012 r., II PZ 6/12, niepubl.). Kontrola instancyjna tak
przeprowadzonego wartościowania może prowadzić do podważenia go jedynie
wtedy, gdy będzie rażąco niesprawiedliwa; ocena istnienia przesłanek objętych art.
102 k.p.c. ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu sądu,
kształtowanym własnym przekonaniem. Nie oznacza to jednak dowolności
w decydowaniu o zasadzie orzekania o kosztach i przesłankach zastosowania
jednej z nich. Sąd jest zobowiązany do przytoczenia w uzasadnieniu orzeczenia
podstaw dokonanej oceny oraz jej wyniku, w sposób umożliwiający odtworzenie
przyjętych założeń i wartościowań. Brak takiej motywacji czyni zasadnym zarzut
naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c. Zaskarżone
postanowienie nie zawiera uzasadnienia przyczyn zastosowania zasady słuszności,
a tym samym uniemożliwia dokonanie kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie,
na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., i sprawę w tym
zakresie przekazał Sądowi drugiej instancji do ponownego rozstrzygnięcia.
Stosownie do art. 108 § 2 w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
k.p.c. temu Sądowi
pozostawione zostało orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego.
es
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa N. K.
przeciwko S. Centrum Medycznemu Spółce z o.o. w S.
i P. W.
przy udziale interwenienta ubocznego Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji
Allianz Polska S. A. w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia pozwanego S. Centrum Medycznego
Spółki z o.o. na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie II wyroku Sądu
Okręgowego w W.
z dnia 21 marca 2012 r., .
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę
w tym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odstąpił od obciążenia
powódki kosztami postępowania apelacyjnego z powołaniem na art. 102 k.p.c.
W zażaleniu S. Centrum Medyczne Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością zarzuciła zaskarżonemu postanowieniu wadliwe zastosowanie
art. 102 k.p.c. i przyjęcie, że sprawa stanowi szczególnie uzasadniony przypadek,
usprawiedliwiający odstąpienie od obciążenia jej kosztami postępowania
apelacyjnego, art. 102 u.k.s.c. przez błędne uznanie, że powódka nie jest w stanie
ponieść kosztów procesu, art. 98 k.p.c. przez jego niezastosowanie oraz art. 328 §
2 w związku z art. 233 § 2 k.p.c. przez niewskazanie podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia o kosztach procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie było uzasadnione. Orzekanie o kosztach procesu oparte zostało
na podstawowej zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.)
oraz uzupełniających ją zasad kompensaty, słuszności i zawinienia (art. 100 do
1041
i art. 110 k.p.c.). Przyjęcie za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania jednej z zasad uzupełniających powinno być połączone z ustaleniem,
że okoliczności sprawy przemawiają za odstąpieniem od zasady ogólnej.
W odniesieniu do zasady słuszności w art. 102 k.p.c. określone zostały przesłanki,
których zaistnienie warunkuje możliwość obciążenia strony przegrywającej jedynie
częścią kosztów albo nieobciążania jej w ogóle tymi kosztami. Obejmują one
wystąpienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, które powodują,
że zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet
w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz
zasadami współżycia społecznego. Zalicza się do tych „wypadków” okoliczności
związane z przebiegiem postępowania, jak charakter dochodzonego roszczenia,
jego znaczenie dla strony, przedawnienie roszczenia, subiektywne przekonanie
o zasadności roszczenia wsparte na obiektywnych podstawach, które jednak
doznaje osłabienia w postępowaniu apelacyjnym. Do okoliczności leżących poza
procesem należy sytuacja majątkowa i życiowa strony. Zwolnienie strony od
3
kosztów sądowych nie stanowi samodzielnie o występowaniu szczególnie
uzasadnionego wypadku, ale może być przyczynkiem do rozważenia, czy taki
wypadek zachodzi. Do sądu należy ocena, czy takie wypadki nastąpiły
w konkretnej sprawie, która powinna być dokonana w oparciu o całokształt jej
okoliczności (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 sierpnia 2011 r.,
II CZ 51/11, niepubl.; z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11, niepubl.; z dnia
4 kwietnia 2012 r., II PZ 6/12, niepubl.). Kontrola instancyjna tak
przeprowadzonego wartościowania może prowadzić do podważenia go jedynie
wtedy, gdy będzie rażąco niesprawiedliwa; ocena istnienia przesłanek objętych art.
102 k.p.c. ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu sądu,
kształtowanym własnym przekonaniem. Nie oznacza to jednak dowolności
w decydowaniu o zasadzie orzekania o kosztach i przesłankach zastosowania
jednej z nich. Sąd jest zobowiązany do przytoczenia w uzasadnieniu orzeczenia
podstaw dokonanej oceny oraz jej wyniku, w sposób umożliwiający odtworzenie
przyjętych założeń i wartościowań. Brak takiej motywacji czyni zasadnym zarzut
naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c. Zaskarżone
postanowienie nie zawiera uzasadnienia przyczyn zastosowania zasady słuszności,
a tym samym uniemożliwia dokonanie kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie,
na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., i sprawę w tym
zakresie przekazał Sądowi drugiej instancji do ponownego rozstrzygnięcia.
Stosownie do art. 108 § 2 w związku z art. 3941
§ 3, art. 39821
k.p.c. temu Sądowi
pozostawione zostało orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego.
es