Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Maciej Dobrzyński

Sędzia SA– Edyta Jefimko

Sędzia SO (del.) – Joanna Zaporowska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd . Katarzyna Foltak

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. Ś.

przeciwko A. W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 27 marca 2012 r. sygn. akt II C 183/09

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punktach 1 (pierwszym) i 2 (drugim) w ten sposób, że zasądzoną kwotę 21 099, 96 zł (dwadzieścia jeden tysięcy dziewięćdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) obniża do kwoty 2096,47 zł (dwa tysiące dziewięćdziesiąt sześć złotych czterdzieści siedem groszy) z ustawowymi odsetkami od kwoty 99,96 zł od dnia 7 marca 2009 r. do dnia zapłaty, zaś od kwoty 1996,51 zł od dnia 8 września 2009 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części oddala apelacje powoda i pozwanego;

III.  zasądza od A. Ś. na rzecz A. W. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji.

Sygn. akt IA Ca 1203/12

UZASADNIENIE

A. Ś. w pozwie z dnia 25 lutego 2009 r., zmodyfikowanym pismem z dnia 28 sierpnia 2009 r., domagał się zasądzenia na swoją rzecz od A. W. kwoty 84 396,55 zł tytułem różnych roszczeń związanych z zawartą przez strony dnia 29 września 2008 r. umową zamiany nieruchomości. Na żądaną kwotę składały się:

1). 4 115,52 zł tytułem zwrotu połowy kosztów notarialnych umowy (3 365 zł)
i zaległości pozwanego w opłatach za mieszkanie z okresu, gdy był jego właścicielem (750,52 zł), ograniczone w toku procesu do kwoty 99,96 zł, z ustawowymi odsetkami od dnia 13 listopada 2008 r. do dnia zapłaty, a rozszerzone o 366,90 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od opóźnienie w zapłacie kwoty 4 115,52 zł, z odsetkami od dnia 28 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty

2). 49 403,23 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu utraconych korzyści w związku z niemożnością wcześniejszego spłacenia kredytu,

3). 11 780 zł z ustawowymi odsetkami od dnia zgłoszenia roszczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu poniesionych przez powoda kosztów opinii rzeczoznawcy R. C. (800 zł) i wydatków poniesionych w toku egzekucji eksmisji pozwanego z lokalu (10 980 zł),

4). 10 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia zgłoszenia roszczenia do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu przez 10 miesięcy,

5). 1 746,46 zł z ustawowymi odsetkami od dnia zgłoszenia roszczenia do dnia zapłaty, tytułem zaległych opłat za lokal (1659,82 zł) i niedopłaty za energię elektryczną (86,64 zł) za okres, gdy pozwany zajmował mieszkanie bez tytułu prawnego,

6). 11 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia zgłoszenia roszczenia do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za straty poniesione na skutek niedojścia do skutku umowy sprzedaży lokalu.

Pozwany A. W. nie uznał żądań, jednak w toku postępowania spłacił 4 015,56 zł (tytułem zwrotu opłaty notarialnej i niedopłaty za lokal w okresie, gdy był jego właścicielem).

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 27 marca 2012 r.:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda 21 099,96 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 99, 96 zł od dnia 26 lutego 2009 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 21 000 zł od dnia 29 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddalił,

3.  koszty postępowania między stronami wzajemnie zniósł,

4.  nie zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. S. kosztów pomocy prawnej z urzędu.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach: A. Ś. (i jego żona) oraz A. W. zawarli 29 września 2008 r. umowę zamiany nieruchomości. Powód przeniósł na pozwanego własność zabudowanej nieruchomości położonej
w miejscowości M., gminie J., a pozwany przeniósł na powoda własność lokalu mieszkalnego nr (...) w W. przy ul. (...) (bez dopłat, przy przyjęciu wartości obu nieruchomości na 225 000 zł).

W § 4 ust. 2 umowy ustalono, że pozwany wyda powodowi lokal mieszkalny przy B. najpóźniej do 15 października 2008 r. i w zakresie tego obowiązku poddał się egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c.

Pozwany, mimo upływu w/w terminu, nie wyprowadził się z mieszkania. Postępowanie egzekucyjne również nie doprowadziło do eksmisji powoda, który zajmuje je w dalszym ciągu.

Powód w związku z niedotrzymaniem przez pozwanego terminu wydania lokalu przy ul. (...) poniósł szkodę.

Powód (wraz z żoną) jeszcze przed zawarciem umowy zamiany z pozwanym,
w 2005 r. zaciągnęli kredyt na kwotę 395 800 zł. Kredyt miał być spłacany we frankach szwajcarskich w równych ratach do 5-go dnia każdego miesiąca, poczynając od marca 2005 r. aż do 5 lutego 2015 r. Powód był uprawniony do wcześniejszej spłaty kredytu bez opłat na rzecz Banku.

Już w 2007 r. powód zaczął planować wcześniejszą spłatę kredytu. Rok później, gdy doszło do pogorszenia sytuacji gospodarczej, powziął decyzję o wcześniejszej spłacie, jednak spłacił kredyt dopiero 12 września 2011 r. Strata poniesiona przez powoda w związku ze spłatą przez niego kredytu nie 28 października 2008 r., kiedy planował to zrobić z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży mieszkania pozwanego, lecz 12 września 2011 r., kiedy faktycznie to uczynił, wynosi 48 120,19 zł (zgodnie
z wyliczeniem biegłego).

A. Ś. zawarł z A. D. umowę przedwstępną sprzedaży mieszkania przy B.. Powód miał sprzedać to mieszkanie za 230 000 zł, najpóźniej 29 października 2008 r. A. D. zawarła z powodem trzy aneksy do umowy przedwstępnej. Ze względu na to, że pozwany nie opuścił mieszkania, nie doszło do zawarcia transakcji. Powód zwrócił A. D. odsetki od kwoty 230 000 zł, którą wycofała ona z lokaty, kwotę 3000 zł, jaką uiściła w Biurze (...) i zwrócił jej zadatek w kwocie 23 000 zł.

Pozwany A. W. nie kwestionował, że powód w związku
z niedojściem do zawarcia umowy ostatecznej z A. D. poniósł straty w kwocie 11 000 zł.

Pozwany nie kwestionował też, że odszkodowanie za bezumowne korzystanie
z mieszkania nr (...) przy ul. (...) przez 10 miesięcy po zawarciu przez strony umowy zamiany kształtowało się na poziomie 10 000 zł.

Już po wytoczeniu powództwa, w dniu 24 lipca 2009 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 4015,56 zł tytułem połowy opłaty notarialnej od umowy zamiany
z 29 września 2008 r. i zwrotu opłaty za mieszkanie. Cała należność z tych dwóch tytułów wyniosła 4115,52 zł, w związku z czym różnica między kwotą uiszczoną a należną wynosi 99,96 zł.

Natomiast powód A. Ś. nie tylko że nie zdołał udowodnić pozostałych roszczeń (366,90 zł, 11780 zł, i 1746,46 zł, ale nawet nie zdołał wyjaśnić ich charakteru, z wyjątkiem roszczenia o 1746,46 zł z tytułu zaległej opłaty za mieszkanie. Roszczenia w tym zakresie nie zostały jednak poparte żadnymi dowodami, ani przyznane przez pozwanego.

Sąd Okręgowy stwierdził w konkluzji, że pozwany nie wydał mieszkania przy ul. (...) w umówionym terminie, t. j. do 15 października 2008 r., doszło więc do nienależytego wykonania przez niego umowy. W świetle art. 471 k.c. pozwany ponosi odpowiedzialność wobec powoda za nienależyte wykonanie umowy zamiany. Jednak powód, na którym ciążył obowiązek udowodnienia szkody (art. 6 k.c.) nie wykazał jej w całości. Umowa zamiany zawarta między stronami jest ważna, co zostało przesądzone w zakończonej prawomocnie sprawie II C 862/08 Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie. W ocenie Sądu Okręgowego powód zdołał udowodnić zasadność roszczenia co do kwoty 99,96 zł, niedopłaconej należności za opłatę notarialną od umowy zamiany i zaległości w opłacie za mieszkanie, a pozwany uznał tę należność. Następnie Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 10 000 tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z mieszkania nr (...) przy ul. (...) za okres 10 miesięcy, pozwany nie kwestionował bowiem, że odszkodowane z tego tytułu kształtuje się na tym poziomie, uznał zatem tę należność w wysokości 10 000 zł. Sąd Okręgowy zasądził też od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11 000 zł tytułem strat, jakie powód poniósł w związku
z odstąpieniem od umowy sprzedaży lokalu pozwanego A. D. (2),
w związku z niewykonaniem umowy zamiany przez pozwanego. Z tego tytułu należało, w ocenie Sądu Okręgowego, zasądzić 11 000 zł, gdyż i w tej części pozwany uznał powództwo. W sumie Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda od pozwanego 21 099,96 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 99,96 zł od 26 lutego 2009 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 21 000 zł od dnia 29 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy oddalił żądania powoda jako nieudowodnione. Odnośnie kwoty 49 403 zł z tytułu straty poniesionej przez powoda związanej z późniejszą, niż to zaplanował, spłatą kredytu, roszczenie to nie mogło być uwzględnione co do zasady. Sąd uznał bowiem, że nie zachodzi normalny związek przyczynowy między niewykonaniem przez pozwanego umowy zamiany nieruchomości, a późniejszą spłatą kredytu przez powoda. Gdyby nawet pozwany wyprowadził się z lokalu przy ul. (...) w umówionym terminie do 15 października 2008 r., to powód środków ze sprzedaży tego mieszkania nie musiał przeznaczyć na spłatę kredytu. Środki te mogły zostać przez niego wykorzystane w inny sposób. Wydanie przez pozwanego mieszkania w terminie nie było warunkiem koniecznym spłaty kredytu przez powoda, wobec czego pozwany nie może odpowiadać za szkodę, powstałą w związku z późniejszą spłatą. Gdyby żądanie powoda było zasadne, jego strata związana z późniejsza spłatą kredytu, wyliczona została przez biegłego analityka finansowego na 48 120,19 zł.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c. Koszty pomocy prawnej z urzędu nie zostały zasądzone, gdyż pełnomocnik pozwanego nie wystąpił ze stosownym wnioskiem.

Apelację od orzeczenia Sądu pierwszej instancji wniosły obie strony.

Pozwany w apelacji zaskarżył wyrok w punktach 1 i 3, wnosząc o jego zmianę
i oddalenie powództwa w całości.

Zarzucił:

1)  nierozpoznanie istoty sprawy, poprzez ustalenie umownych podstaw odpowiedzialności pozwanego, z pominięciem zasady adekwatności
i przyczynowości, w oderwaniu od treści samej umowy oraz zobowiązań stron umowy zamiany nieruchomości oraz ich uprawnień i ustalenie na podstawie rzekomego „niekwestionowania zawodowego prawnika”, iż:

- powód poniósł szkodę odpowiadającą odszkodowaniu za bezumowne korzystanie z mieszkania nr (...) przez 10 miesięcy w wysokości 10 000 zł, podczas gdy brak jakichkolwiek dowodów dla takich wnioskowań o związku takiej rzekomej szkody z umową zamiany, w sytuacji gdy pozwany kwestionował całość powództwa, zaprzeczał istnieniu podstaw odpowiedzialności co do zasady i powoływał dodatkowo niewykazanie szkody, ponadto bezpośrednio po wyroku z 30 lipca 2010 r. SR dla Warszawy – Mokotowa pozwany opuścił mieszkanie,

- powód poniósł straty w wysokości 11 000 zł, podczas gdy brak jakichkolwiek dowodów dla takiego ustalenia oraz chociażby podstaw ustalenia tej kwoty oraz związku przyczynowego tych strat z umową zamiany nieruchomości,

2) błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mające

wpływ na jego treść, a polegające na prowadzeniu dowolnych ustaleń w oder-

waniu od przeprowadzonych dowodów, w zakresie:

- ustalenia, iż powód „już w 2007 r., na rok przed zawarciem umowy zamiany z pozwanym … zaczął planować wcześniejszą spłatę kredytu” , bez powołania jakichkolwiek dowodów w tym zakresie, w sytuacji gdy z istoty umowy zamia- ny wynika, że wzajemne świadczenia stron nie są pieniężne,

3)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez rażące naruszenie zasad oceny dowodów oraz prawidłowego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego przez ustalenie, iż postępowanie egzekucyjne zmierzające do uzyskania mieszkania nie przyniosło efektu i pozwany w dalszym ciągu zajmuje mieszkanie, w sytuacji gdy pozwany opuścił mieszkanie po uprawomocnieniu się wyroku SR dla Warszawy – Mokotowa z dnia 30 lipca 2010 r.,

4)  naruszenie prawa materialnego – art. 471 k.c. – przez wadliwe ustalenie zakresu umownej podstawy odpowiedzialności pozwanego, na okoliczności pozaumowne i niezwiązane przyczynowo z umową, na które pozwany nie mógł mieć żadnego wpływu i przyjęcie jego domniemanej winy, w sytuacji gdy opuszczenie mieszkania nastąpiło po zakończonym sporze prawnym,

5)  błąd reasumpcji polegający na jednoczesnym ustaleniu, iż powód domagał się odszkodowania z tytułu niewykonania w przewidzianym czasie umowy zamiany, notabene krzywdzącej dla niego, jeśli bowiem świadczenie pozwanego (z umowy zamiany) utraciło dla powoda znaczenie ze względu na zamierzoną spłatę kredytu, to był on uprawniony do odstąpienia od umowy zamiany, czego jednak nie wykonał, lecz konsekwentnie dochodził jej wykonania i zasądzenia odszkodowania na zasadzie deliktowej,

6)  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku – art. 233 k.p.c., poprzez ustalenie istotnych elementów stanu faktycznego sprawy, na podstawie „niezakwestionowania przez stronę pozwaną” z naruszeniem równowagi procesowej stron, podczas gdy na stronie 7 uzasadnienia mowa jest o „przyznaniu przez pozwanego”,

7)  brak uzasadnienia odnośnie zasądzenia odsetek ustawowych za zwłokę,

8)  naruszenie art. 100 k.p.c. poprzez wzajemne zniesienie kosztów sądowych z naruszeniem zasad proporcji.

Powód zaskarżył apelacją wyrok Sądu Okręgowego w zakresie punktów 2 i 3, wnosząc o uwzględnienie powództwa w całości. Zarzucił:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą w szczególności na przyjęciu, że nie istnieje związek przyczynowy między niewykonaniem przez pozwanego umowy zamiany nieruchomości a późniejszą spłatą przez powoda kredytu,

2)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia,
a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a ściślej:

a)  pominięcie dowodów należycie uzasadniających zasądzenie od pozwanego dochodzonych przez powoda roszczeń w łącznej kwocie 63 296,59 zł,

b)  odmówienie wiarygodności dowodowi z opinii biegłego sądowego jednoznacznie wskazującej na poniesienie przez powoda szkody
w wysokości 48 120,19 zł z tytułu niemożności wcześniejszej spłaty kredytu,

3)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia,
a mianowicie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodowi z opinii biegłego sądowego oraz dowodom uzasadniającym dochodzenie roszczenia przez powoda w pozostałej kwocie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: obie apelacje są częściowo uzasadnione.

W obydwu apelacjach trafnie zarzuca się naruszenie przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ten pominął bowiem niektóre dowody, nie wyjaśniając przyczyn tej decyzji w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, z kolei w innych przypadkach przyjął pewne twierdzenia bez dowodu, uznając nietrafnie, że zostały przyznane przez pozwanego. Kwestie te zostaną szczegółowo przedstawione przy ustosunkowaniu się do obu apelacji.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji pozwanego należy przyznać rację jej wywodom, że wbrew powtórzonemu kilkakrotnie w uzasadnieniu wyroku Sądu pierwszej instancji stwierdzeniu o uznaniu przez pozwanego niektórych roszczeń czy też przyznaniu twierdzeń, pozwany od odpowiedzi na pozew aż do zamknięcia rozprawy nie uznawał roszczeń powoda ani co do zasady, ani co do wysokości i wnosił o oddalenie powództwa w całości (choć w toku procesu zapłacił powodowi kwotę 4015,56 zł). Zgodnie z art. 229 k.p.c. nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Fakt, który ma podlegać przyznaniu musi być jednoznacznie określony (v.: Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem pod red. M. Manowskiej, Warszawa 2011r., t.1, s. 493). Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca. Na powodzie spoczywał zatem ciężar udowodnienia wszystkich zgłoszonych roszczeń tak co do zasady, jak i wysokości. W dużej części były to roszczenia odszkodowawcze, związane z nienależytym wykonaniem umowy zamiany nieruchomości z dnia 29 września 2008 r. w części, w której pozwany zobowiązał się opuścić mieszkanie przy ul. (...) w terminie do dnia 15 października 2008 r. Bezsporne było między stronami, że pozwany nie opuścił lokalu w uzgodnionym terminie, lecz został wyeksmitowany z niego w dniu 7 sierpnia 2009 r. Ustalenie Sądu Okręgowego, że nie doszło do opuszczenia przez pozwanego mieszkania, jest więc sprzeczne z pozostającymi poza sporem faktami, wynikającymi też z dołączonych do sprawy akt KM 2385/08 (co słusznie podnosi się w apelacji pozwanego).

Skoro zgodnie z umową pozwany miał opuścić mieszkanie w umówionym terminie, a nie dotrzymał w tym zakresie zobowiązania, może ponosić co do zasady odpowiedzialność za szkody związane z nienależytym wykonaniem umowy na podstawie art. 471 k.p.c. W przypadku nienależytego wykonania zobowiązania obowiązek naprawienia szkody dołącza się bowiem do obowiązku spełnienia świadczenia (v.: Kodeks cywilny z komentarzem pod. red. K. Pietrzykowskiego Warszawa 2009 r., t. 1 s. 37). Pozwany, wbrew wywodowi apelacji, ponosi odpowiedzialność za niewykonanie w terminie zobowiązania opuszczenia lokalu. Pozwany nie zdołał bowiem wykazać, że nie ponosi winy za niezachowanie należytej staranności w wykonaniu zobowiązania (art. 472 k.c.) Usiłował to uczynić w innym procesie (II C 862/08 SR dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie), nie odnosząc jednak zamierzonego skutku. Pozwany zobowiązał się opuścić lokal, zaś w zakresie tego obowiązku poddał się z mocy art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. rygorowi egzekucji i nie wykazał, aby niewywiązanie się z zobowiązania nastąpiło w wyniku okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Nie zwalniało to jednak powoda od wykazania szkody i związku przyczynowego pomiędzy zaniechaniem pozwanego, a szkodą.

W związku z nienależytym wykonaniem zobowiązania powód zgłosił trzy roszczenia: 11 000 zł tytułem strat poniesionych wskutek niezawarcia umowy
z A. D. (2) i jej mężem, 49 403,23 zł tytułem szkody, jaką poniósł w związku z niemożnością wcześniejszego spłacenia kredytu bankowego i 10 000 zł z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu przy ul (...) przez pozwanego. Z tych trzech roszczeń w adekwatnym związku przyczynowym z niedotrzymaniem przez pozwanego umówionego terminu wyprowadzenia się z lokalu i dalszym zajmowaniem mieszkania przy ul. (...) przez okres blisko 10 miesięcy, pozostaje jedynie trzecie. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Polskie prawo cywilne przyjmuje więc rozwiązanie, zgodnie z którym zobowiązany ponosi odpowiedzialność wyłącznie za typowe następstwa swojego działania lub zaniechania. Prawną doniosłość mają tylko te skutki, które są dla badanego zdarzenia zwykłe (typowe, normalne), natomiast odrzuceniu podlegają te, które oceniamy jako niezwykłe, nietypowe, nienormalne
(v: Kodeks cywilny… op.cit. s. 981 i nast. wraz z zawartym tam piśmiennictwem
i orzecznictwem). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że jest normalnym związkiem pomiędzy niemożnością objęcia lokalu w posiadanie i dysponowania nim, a tym że lokal ów nie może być oddany
w najem innej osobie za wynagrodzeniem. Gdyby powód objął mieszkanie przy ul. (...) już dnia 15 października 2008 r., nie zaś dopiero
7 sierpnia 2009 r., mógłby go w tym czasie wynajmować. Doświadczenie życiowe wskazuje bowiem, że na tego typu małe lokale w Ś. zawsze są chętni do zawarcia umowy najmu. Powód twierdził, że za 10 miesięcy uzyskałby z tytułu najmu kwotę 10 000 zł, czyli po 1000 zł miesięcznie. Na tę okoliczność nie przedstawił jednak dowodów, a nie można uznać z kolei, by był to fakt powszechnie znany (art. 228 k.p.c.). Szkody w tej wysokości powód zatem nie udowodnił. Niemniej jednak powód zgłosił kolejne roszczenie w wysokości 1659,92 zł z tytułu nieuiszczonych przez pozwanego opłat za korzystanie z lokalu z okresu, gdy pozwany zajmował mieszkanie bez tytułu prawnego. Pozwany w tym czasie nie uiszczał opłat zarządzającej nieruchomością Spółdzielni Mieszkaniowej (...). Opłaty te były więc minimalną wykazaną przez powoda (k. 168-169 akt), wysokością kwoty, jaką można by uzyskać za korzystanie z lokalu. Skoro pozwany nie zapłacił z tego tytułu kwoty 1659,92 zł, powód może domagać się jej zwrotu w ramach żądania odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, w tej bowiem wysokości żądanie swoje udowodnił. W pozostałym zakresie roszczenie o zwrot za bezumowne korzystanie z lokalu, jako nieudowodnione, podlegało oddaleniu, co skutkowało zmianą orzeczenia Sądu pierwszej instancji w tej części.

Za nieuzasadnione uznać należy w całości roszczenie dotyczące kwot, których żądał powód w związku z niedojściem do skutku umowy sprzedaży lokalu z A. D. (2) i jej mężem. Straty powoda z tego tytułu również nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z nieopuszczeniem przez pozwanego mieszkania w umówionym terminie. Powód, mając w przyszłości zawrzeć umowę zamiany nieruchomości z pozwanym, zawarł umowę z biurem pośrednictwa w zakresie sprzedaży lokalu, który miał otrzymać w wyniku zamiany. Pomimo niezawarcia umowy z A. D. (2) umowa pośrednictwa mogła posłużyć do znalezienia przez pośrednika innych klientów. Powód ostatecznie sprzedał lokal przy ul. (...), tylko że w późniejszym terminie. Powód nie wykazał też by był zobowiązany do zwrotu A. D. (2) uiszczonej przez nią prowizji pośrednikowi, czy tym bardziej zwrotu utraconych przez nią odsetek z wycofanej lokaty bankowej. Jeśli natomiast tak zrobił brak jest podstaw do żądania zwrotu tych kwot przez pozwanego. Pomiędzy uiszczonymi pośrednikowi kwotami przez powoda (3000 zł) i przez A. D. (2) i jej męża (3000 zł) oraz utraconymi przez małżonków D. odsetkami z lokaty (5000 zł), a zaniechaniem pozwanego
w opuszczeniu lokalu brak adekwatnego związku przyczynowego. Nie są to bowiem typowe następstwa zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zasądzenie przez Sąd Okręgowy kwoty 11 000 zł było więc nietrafne, co spowodowało konieczność zmiany w tej części wyroku i oddalenie powództwa o zapłatę tej kwoty.

Sąd Okręgowy trafnie oddalił powództwo o zasądzenie kwoty 49 403,23 zł, tytułem zapłaty za szkodę spowodowaną niemożnością wcześniejszej spłaty kredytu przez powoda. Kwestia ta zostanie jednak omówiona poniżej, przy odniesieniu się do zarzutów apelacji powoda.

Kolejnym żądaniem powoda było domaganie się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 99,96 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 listopada 2008 r. do dnia zapłaty. Jest to część kwoty za czynności notarialne, opłaconej przez powoda za pozwanego przy zawarciu umowy zamiany oraz zaległości w opłatach za lokal za okres, gdy pozwany był jeszcze właścicielem mieszkania przy B.. Większość należności z tych dwóch tytułów w kwocie 4015,56 zł została zwrócona przez pozwanego powodowi w toku procesu. Powód przyznał więc w sposób dorozumiany, że połowa kwoty opłat za akt notarialny, którą zgodnie z jego treścią miał uiścić pozwany (k.13 i 14 akt) została zapłacona przez powoda (k. 1619 akt), jak również, że uiścił on za pozwanego opłatę za lokal do Spółdzielni (...) do 20 października 2008 r. (k. 17 akt). Cała należność wynosiła 4115,52 zł, zaś pozwany zwrócił powodowi 4015,56 zł, różnica pomiędzy tymi kwotami należała się więc powodowi, który spłacił dług za pozwanego (art. 405 w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c.). Sąd Okręgowy prawidłowo zasądził zatem kwotę 99,96 zł i w tej części apelacja pozwanego, jako nieuzasadniona podlega oddaleniu. Korekty wymaga jedynie termin zasądzonych od tej kwoty odsetek. Do pozwu dołączone zostało bowiem wezwanie do zapłaty, między innymi kwoty 4115,52 zł z dnia 24 lutego 2009 r.,
z siedmiodniowym terminem od otrzymania wezwania do uiszczenia tej kwoty (k. 50-51 akt). Doliczając 3 dni na przesłanie korespondencji należy uznać, że pozwany opóźniał się z zapłatą należności od dnia 7 marca 2009 r. i należą mu się z tego tytułu odsetki ustawowe (art. 481 § 1 i 2 k.c). W ten sposób uzupełniona została podstawa prawna zasądzenia odsetek za zwłokę, której brak trafnie zarzucał pozwany w apelacji.

Natomiast jako zbyt daleko idące należy uznać zawarte w tej apelacji stwierdzenie o nierozpoznaniu istoty sprawy. Jak wynika z tego, co powiedziano wyżej, a będzie jeszcze o tym mowa przy omawianiu apelacji pozwanego, Sąd Okręgowy popełnił pewne błędy przy dokonywaniu ustaleń faktycznych i ocenie dowodów, nietrafnie uznawał za przyznane okoliczności, które przyznane nie były
i pominął ocenę prawną niektórych roszczeń. Jak wynika z tego, co powiedziano wyżej naruszył też prawo materialne (art. 471 k.c.) i nie wskazał wszystkich podstaw prawnych roszczeń o różnym charakterze (o czym będzie również mowa przy omawianiu apelacji powoda). Jednak wszystkie roszczenia, będące przedmiotem apelacji pozwanego, rozważył - co pozwala uznać, ze zarzut nierozpoznania istoty sprawy jest zbyt daleko idący.

Przechodząc z kolei do ustosunkowania się do apelacji powoda należy zgodzić się z zarzutem przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.), o czym była już mowa wyżej, jak również w pewnym zakresie naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., przez niewskazanie w uzasadnieniu przyczyn, dla których Sąd Okręgowy odmówił wiarygodności niektórym dowodom.

I tak powód zgłosił żądanie zapłaty na jego rzecz przez pozwanego kwoty 86,64 zł niedopłaty za energię elektryczną za okres, gdy pozwany zajmował sporny lokal bez tytułu prawnego. Sąd pierwszej instancji uznał to żądanie za nieudowodnione, pomijając znajdujące się na kartach 170-172 akt dowody przedstawione przez powoda. Z rozliczenia z RWE za okres od 1.02.2009 r. do 31.07.2009 r., wezwania do zapłaty i polecenia przelewu z 26.08. 2009 r. wynika, że powód istotnie uiścił za energię elektryczną kwotę 84,64 zł za okres zajmowania mieszkania przez pozwanego. Zwrot tej kwoty należy mu się zatem w oparciu o art. 405 w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. Odsetki od tego roszczenia należne są powodowi od dnia 8 września 2009 r., zgłosił je bowiem w piśmie procesowym z dnia 28 sierpnia 2009 r. (k. 95 akt), którego odpis przesłano pozwanemu 3 września 2009 r. (k. 178 akt). Wprawdzie w aktach brak dowodu doręczenia tego pisma, ale mając na względzie czas niezbędny na doręczenie korespondencji można było przyjąć, że pozwany opóźniał się z zapłatą tej kwoty od 8 września 2009 r. (art. 481 § 1 i 2 k.c.).

Również w piśmie procesowym z dnia 28 sierpnia 2009 r. powód zgłosił żądanie zapłaty skapitalizowanych odsetek od kwoty 4015,56 zł za w wysokości 366,90 zł z ustawowymi odsetkami za okres od 28 sierpnia 2008 r do dnia zapłaty. Istotnie kwotę 4015,56 zł z tytułu zwrotu opłaty od umowy zamiany i niedopłaty czynszowej pozwany uiścił powodowi, lecz dopiero w toku procesu, tj. dnia 24 sierpnia 2009 r., co do zasady odsetki te są więc należne powodowi (art. 481 § 1 i 2 k.c.). Należy jednak mieć na uwadze, że do pozwu dołączone zostało wezwanie do zapłaty, między innymi kwoty 4115,52 zł, z dnia 24 lutego 2009 r., z siedmiodniowym terminem od otrzymania wezwania do uiszczenia tej kwoty. Doliczając 3 dni na przesłanie korespondencji należy uznać, że pozwany opóźniał się z zapłatą należności od dnia 7 marca 2009 r. i od tej daty , nie zaś od 28 sierpnia 2008 r., należy więc skapitalizować odsetki. Za okres od 7 marca 2009 r. do 24 sierpnia 2009 r. wynoszą one 250,05 zł, którą to kwotę należało zasądzić na rzecz powoda, również z odsetkami od 8 września 2009 r. (z uzasadnieniem jak w poprzednim akapicie).

Kolejnym żądaniem powoda było domaganie się zapłaty przez pozwanego
11 780 zł, tytułem zwrotu poniesionych przez powoda kosztów opinii rzeczoznawcy R. C. w wysokości 800 zł i wydatków poniesionych w toku egzekucji eksmisji pozwanego z lokalu w wysokości 10 980 zł. Istotnie do akt powód złożył kopie dokumentów dotyczących poniesionych wydatków na opinię prywatną rzeczoznawcy (k. 138-139) i koszty transportu w sprawie egzekucyjnej (k.162-165). Z pisma procesowego powoda z dnia 28 sierpnia 2009 r. wynika, że kwotę 800 zł powód uiścił w związku z toczącymi się między stronami innymi sprawami sądowymi ( II C 862/08 i IV C 165/09 SR dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie), zaś 10 980 zł były to poniesione przez niego koszty w postępowaniu egzekucyjnym. Należy zatem zauważyć, że zwrotu tych kwot powód mógł domagać się w toku postępowań, których dotyczyły. Jeżeli powód nie zgłosił ich do zakończenia spraw sądowych czy egzekucyjnej (komorniczej), w związku z którymi koszty te zostały poniesione, żądanie w tym zakresie jest spóźnione (art. 108 – 109 i art. 770 k.p.c.). W tej sytuacji oddalenie przez Sąd Okręgowy powództwa co do kwoty 11 780 zł uznać należy za uzasadnione.

Na aprobatę zasługuje również oddalenie przez Sąd Okręgowy powództwa
o zapłatę kwoty 49 403,23 zł z tytułu późniejszej, niż to zamierzał, spłaty kredytu przez powoda. Za trafny uznać należy wywód Sądu co do braku adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy brakiem możliwości wcześniejszej spłaty kredytu przez powoda, a opóźnieniem w opuszczeniu lokalu przy B. przez pozwanego. Wprawdzie Sąd Okręgowy bez dowodów przyjął, że powód już w 2007 r. zaczął planować wcześniejsza spłatę kredytu (na co trafnie wskazał pozwany w apelacji), nie ma to jednak znaczenia dla oceny związku pomiędzy zdarzeniem szkodzącym, a szkodą. Pozwany nie może bowiem odpowiadać za ewentualne nietrafione przedsięwzięcia finansowe powoda. Powód zaciągnął kredyt w banku z terminem spłaty do 2015 r., zaś podjęcie przez niego decyzji o wcześniejszej spłacie kredytu, niż wynikało to z umowy z bankiem, nie pozostaje w adekwatnym związku z umową zamiany zawartą z pozwanym, jak również opóźnieniem w opuszczeniu lokalu przez pozwanego. W tym zakresie apelacja powoda nie była uzasadniona, podlega zatem oddaleniu.

Należy przy tym nadmienić, że wbrew zarzutowi apelacji powoda Sąd Okręgowy nie odmówił wiarygodności dowodowi z opinii biegłego sądowego analityka d.s. bankowych i finansowych co do wyliczonej przez niego wysokości straty powoda, gdyż co innego wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Przyczyną dla której Sąd Okręgowy nie zasądził kwoty wyliczonej przez biegłego było natomiast to, że nie uznał żądania powoda w tym zakresie co do zasady, z którą to konstatacją Sąd Apelacyjny się zgadza.

Reasumując należy zatem stwierdzić, że zasadne okazały się żądania powoda w zakresie następujących kwot: 99,96 zł i 250, 05 zł ( pkt 1 żądań wskazanych na wstępie uzasadnienia), 86,64 zł ( pkt 5) i 1659,82 zł ( pkt 4) z odsetkami od dat wyżej wskazanych. Mając to na uwadze, na podstawie art. 386 § 1k.p.c., orzeczono jak w punkcie I wyroku. W pozostałym zakresie apelacje oddalono, w oparciu o art. 385 k.p.c. (pkt II wyroku). Ostatecznie roszczenia powoda zostały w przeważającej części oddalone (w 97,52%), co pozwala na uznanie go za przegrywającego sprawę w rozumieniu art. 100 zd. 2 k.p.c. Zarzut w tym zakresie w apelacji pozwanego jest bezprzedmiotowy, gdyż przed Sądem pierwszej instancji nie poniósł on żadnych kosztów.

O kosztach postępowania przed Sądem Apelacyjnym orzeczono w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) w zw z art. 98 § 1 i 108 § 1 k.p.c oraz § 6 pkt 6) w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.