Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt KSP 3/13
POSTANOWIENIE
Dnia 29 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący i sprawozdawca)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Dariusz Świecki
Protokolant : Anna Kuras
w sprawie skargi P. D.
na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w […]
w sprawie o sygn. akt II AKo …/13 o wznowienie postępowania,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu bez udziału stron,
w dniu 29 maja 2013 r.
p o s t a n o w i ł :
1) zwolnić P. D. od opłaty od skargi;
2) oddalić skargę P. D.
UZASADNIENIE
W dniu 8 kwietnia 2013 r. została przesłana do Sądu Najwyższego skarga P. D. na
przewlekłość postępowania (datowana 27 marca 2013 r.) wraz z wnioskiem o
zwolnienie od opłaty od tej skargi (k. 3 akt – skarga, k. 36 akt – wniosek o
zwolnienie od opłaty).
Wniosek o zwolnienie od opłaty zasługiwał na uwzględnienie, bowiem
załączone do tego wniosku dokumenty (zaświadczenie z urzędu skarbowego,
zaświadczenie z ZUS, pisma z MOPS-u oraz wyrok w sprawie alimentacyjnej) w
dostateczny sposób wykazują, iż uiszczenie stałej opłaty od skargi byłoby dla P. D.
zbyt uciążliwe ze względu na jego aktualną sytuację rodzinną i majątkową. Dlatego
też Sąd Najwyższy postanowił jak w punkcie 1 niniejszego orzeczenia.
2
Całkowicie bezzasadne było natomiast główne żądanie skargi, zmierzające
do stwierdzenia przewlekłości postępowania przed Sądem Apelacyjnym w […] w
sprawie o sygn. II AKo …/13.
Oddalając skargę Sąd Najwyższy miał na uwadze następujące
uwarunkowania faktyczne i prawne.
1) Wprawdzie w uzasadnieniu skargi P. D. odwołuje się do szeregu faktów,
które – w jego mniemaniu – miałyby świadczyć już wcześniej, to jest przed
złożeniem wniosku o wznowienie postępowania, o przewlekłości postępowania
prowadzonego w jego sprawie (czy sprawach), w tym do okoliczności, które
związane są z postępowaniem w sprawie II K …/09 Sądu Rejonowego w R. (w pkt
1 skargi wnosi nawet o stwierdzenie przewlekłości postępowania prowadzonego
przed Sądem Rejonowym w R., co jednak Sąd Najwyższy potraktował jako
oczywistą omyłkę pisarską w związku z innymi stwierdzeniami zawartymi w skardze
oraz w związku z oznaczeniem organu do którego skierowano skargę oraz
oznaczeniem organu, za pośrednictwem którego skierowano skargę), niemniej
jednak Sąd Najwyższy w niniejszym postępowaniu uprawniony jest do oceny pod
kątem przesłanek określonych w art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze
na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu
przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z
późn. zm. – dalej określana jako: ustawa o skardze na przewlekłość) jedynie
postępowania, toczącego się przed Sądem Apelacyjnym, zainicjowanego
wnioskiem P. D. z dnia 28 stycznia 2013 r. o wznowienie postępowania. Taki
zakres ocen Sądu Najwyższego wynika, po pierwsze, z treści art. 5 ust. 1 ustawy o
skardze na przewlekłość. Przepis ten stanowi bowiem, że skargę składa się w toku
postępowania, a zatem, że skarga wniesiona po prawomocnym zakończeniu
postępowania jest niedopuszczalna z mocy ustawy – postępowanie w sprawie II
K …/09 Sądu Rejonowego w R. zostało zaś już prawomocnie zakończone,
albowiem wyrok tego Sądu z dnia 28 marca 2011 r. został utrzymany w mocy
wyrokiem Sądu Okręgowego w R. z dnia 28 października 2012 r., wydanym w
sprawie II Ka …/11 (okoliczności te są niesporne na tle wniosku o wznowienie
3
postępowania). Po drugie zaś, z treści art. 4 ust. 2 ustawy o skardze na
przewlekłość, z którego to przepisu wynika, iż Sąd Najwyższy jest właściwy tylko w
takim zakresie, w jakim skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem
apelacyjnym lub Sądem Najwyższym.
2) Ocena dokonywana przez Sąd Najwyższy dotyczyć może i powinna okresu
od dnia 28 stycznia 2013 r. (data wpływu do Sądu Apelacyjnego wniosku o
wznowienie postępowania, sporządzonego przez adwokata T. R., obrońcę
skazanego P. D.) do dnia 27 marca 2013 r. (data wpływu do Sądu Apelacyjnego
skargi na przewlekłość postępowania, sporządzonej przez P. D.). Już sam tylko fakt,
iż postępowanie od daty jego zainicjowania do daty złożenia skargi na przewlekłość
nie toczyło się nawet dwóch miesięcy, mógłby stanowić samoistną przesłankę do
uznania skargi za bezzasadną w oczywisty sposób. Wypada bowiem wskazać, że
nawet dla postępowania, które – ze względu na jego przedmiot - powinno się
toczyć we wzorcowym wręcz tempie, gdyż służy kontroli sprawności innych
postępowań, to jest właśnie dla postępowania w związku ze skargą na
przewlekłość postępowania, ustawodawca przewidział dwumiesięczny okres (art.
11 ustawy o skardze na przewlekłość). Nadto, w piśmiennictwie podkreśla się, że
jest to termin instrukcyjny, którego przekroczenie przez sąd nie powoduje żadnych
negatywnych konsekwencji, a nadto, że termin ten rozpoczyna swój bieg od dnia
złożenia skargi kompletnej, to jest niewymagającej usunięcia braków formalnych.
Tak np. dwumiesięczny termin do załatwienia skargi rozpoczyna swój bieg z chwilą
jej opłacenia lub zwolnienia wnioskodawcy od opłaty (por. np. P. Górecki, S.
Stachowiak, P. Wiliński: Skarga na przewlekłość postępowania sądowego.
Komentarz, Warszawa 2007, s. 75; zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 18 lutego 2005 r., III SPP 19/05, OSNP 2005, nr 17, poz. 277).
3) Niezależnie od spojrzenia „globalnego”, uwarunkowanego niespełna
dwumiesięcznym biegiem postępowania przed Sądem Apelacyjnym, który posłużył
P. D. za asumpt do złożenia skargi na przewlekłość, wskazać należy, że także
bardziej analityczne spojrzenie na czynności podejmowane przed tym Sądem, nie
może zmienić oceny co do oczywistej bezzasadności skargi. Przewlekłość jest –
zgodnie z leksykalnym znaczeniem tego słowa – z jednej strony pojęciem, które
4
odnoszone być może jedynie do stanów nadmiernie rozciągniętych w czasie, do
czynności prowadzonych „ślamazarnie”, a przez to nadmiernie przedłużających się.
Z drugiej strony jest to pojęcie względne, a zatem zawsze musi być odnoszone do
konkretnych realiów i podjętego trybu postępowania. Musi być do niego adekwatne,
a zatem jedynie nadmierne odstępstwa od czasu zwyczajowo koniecznego do
wykonania określonych prac i procedur mogą być uznawane za tworzące stan
nieuzasadnionej zwłoki (por. np. postanowienie SA w Katowicach z dnia 10
listopada 2004 r., II S 4/04, niepubl.). Przy dokonywaniu ocen w tym przedmiocie
muszą być stosowane zobiektywizowane kryteria (poprzez porównanie z innymi
postępowaniami), a samo subiektywne przekonanie strony co do przewlekłości
postępowania jest dalece niewystarczające. W piśmiennictwie podkreśla się zatem,
że nawet nie każda zwłoka może być przyczyną stwierdzenia przewlekłości, lecz
jedynie zwłoka nieuzasadniona. Jeśli zaś ustawa nie zawiera żadnych wskazówek
co do długości określonych czynności czy stadiów postępowania, należy się
odwołać do wiedzy wynikającej z praktyki, orzecznictwa sądów lub przeciętnej
długości postępowania w podobnych sprawach (por. P. Górecki, S. Stachowiak, P.
Wiliński: op. cit., s. 31).
4) Przechodząc do realiów niniejszej sprawy wskazać zatem należy, że :
- wniosek o wznowienie postępowania został złożony w dniu 28 stycznia 2013 r. i
jeszcze tego samego dnia wydano zarządzenie o wpisaniu sprawy do repertorium II
AKo za numerem II AKo …/13 (k. 1 akt);
- następnego dnia, to jest 29 stycznia 2013 r., Przewodniczący II Wydziału Karnego
Sądu Apelacyjnego wydał zarządzenie o przydzieleniu sprawy do referatu
określonego sędziego (k. 21 akt);
- w dniu 4 lutego 2013 r. do Sądu Apelacyjnego wpłynęły dodatkowe pisma P. D.,
przekazane (za pośrednictwem Sądu Rejonowego w R.) przez Prokuraturę
Rejonową w R., do której P.D. też skierował – z naruszeniem właściwości - pismo
zatytułowane „wniosek o wznowienie postępowania”, odwołując się praktycznie do
tych samych okoliczności, które stanowią oś argumentacji we wniosku złożonym do
sądu (k. 23-24 akt);
5
- ponieważ wniosek o wznowienie postępowania nie został opłacony i zawierał
postulat zwolnienia P. D. od opłaty, w dniu 14 lutego 2013 r. kwestia ta była
rozpoznawana na posiedzeniu Sądu Apelacyjnego i postanowieniem z tej samej
daty Sąd ten postanowił nie uwzględnić wniosku (k. 77 akt);
- jeszcze tego samego dnia, to jest 14 lutego 2013 r., wydano i wykonano
zarządzenie o doręczeniu odpisu postanowienia P. D. i jego obrońcy z wyboru,
adwokatowi T. R. (k. 79 akt);
- w dniu 25 lutego 2013 r. do Sądu Apelacyjnego wpłynęło zażalenie, podpisane
przez obrońcę P. D., na postanowienie z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 81 akt);
- w dniu 27 lutego 2013 r. Sąd Apelacyjny przesłał – według właściwości - do Sądu
Najwyższego akta sprawy II AKo …/13, w celu rozpoznania zażalenia wniesionego
przez obrońcę skazanego (k.86 akt);
- nie czekając na rozpoznanie tego zażalenia przez sąd odwoławczy
(postanowienie w Sądzie Najwyższym zapadło w dniu 10 kwietnia 2013 r. – zob.
akta IV KZ 17/13 Sądu Najwyższego) i na zwrot akt do Sądu Apelacyjnego, w celu
nadania sprawie dalszego biegu, P. D. w dniu 27 marca złożył skargę, podlegającą
rozpoznaniu w niniejszym postępowaniu, wysuwając w niej twierdzenie o
opieszałości postępowania przed Sądem Apelacyjnym.
5) Sekwencja czynności podejmowanych przez Sąd Apelacyjny oraz
zestawienie dat, figurujące wyżej w pkt. 4, w najmniejszym stopniu nie upoważnia
do twierdzenia, iżby postępowanie przed Sądem Apelacyjnym cechowało się
opieszałością. Sąd Najwyższy nie stwierdził przewlekłości ani w kwestii
wyznaczania terminów posiedzeń, ani co do podejmowania tzw. rozstrzygnięć
incydentalnych, ani w zakresie doręczeń, ani wreszcie w zakresie przekazywania
akt sprawy. Przed zwrotem sprawy z Sądu Najwyższego, Sąd Apelacyjny wręcz nie
był władny do podejmowania kolejnych kroków, albowiem złożony wniosek
obarczony był brakiem formalnym i od kierunku rozstrzygnięcia zażalenia zależała
sekwencja dalszych czynności. Uprawnieniem skazanego było wniesienie
zażalenia na postanowienie o odmowie zwolnienia od opłaty, ale też powinien się
on wówczas liczyć z przedłużeniem postępowania wznowieniowego o czas
6
niezbędny dla rozpoznania zażalenia i tzw. wędrówkę międzyinstancyjną akt.
Żadnym też argumentem nie może być uwzględnienie tego zażalenia, albowiem
wynikało ono z typowej różnicy ocen (nota bene, znajdującej uzasadnienie w
realiach niniejszej sprawy, gdyż wysokość opłaty od wniosku o wznowienie jest
zdecydowanie niższa od ustanowienia obrońcy z wyboru w tym postępowaniu, a
skazany bynajmniej nie twierdził, że do tej ostatniej czynności doszło w formie
kredytowania opłat na rzecz kancelarii adwokackiej).
Podsumowując, skarga na przewlekłość postępowania wznowieniowego Sądu
Apelacyjnego, toczącego się w sprawie II AKo …/13, okazała się całkowicie
bezzasadna. Dlatego też Sąd Najwyższy postanowił jak w punkcie 2. niniejszego
orzeczenia.