Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 289/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko A. Sp. z o.o.
o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w P.
z dnia 11 maja 2012 r.,
1) oddala skargę kasacyjną;
2) zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 120
(sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w P. wyrokiem z dnia 11 maja 2012 r. oddalił
apelację strony pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w Ś. z dnia
2
30 stycznia 2012 r., którym przywrócono powoda D. K. do pracy w pozwanej A.
Spółce z o.o. na poprzednich warunkach.
Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne poczynione w
sprawie, zgodnie z którymi powód był zatrudniony w pozwanej spółce od 22 maja
2006 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, na
stanowisku magazyniera – operatora wózka widłowego. W dniu 20 czerwca 2011 r.
doręczono mu oświadczenie woli strony pozwanej o wypowiedzeniu umowy o pracę
z powodu utraty zaufania wynikającej „z niemożności porozumienia się i współpracy
przełożonego z pracownikiem, wyrażającą się dezaprobatą pracownika do
funkcjonowania zakładu pracy, która przejawia się w sposobie wykonywania
obowiązków pracowniczych”. Uchwałą z dnia 3 czerwca 2011 r. Komisja Zakładowa
KNSZZ „Solidarność 80” , działająca przy „M.” SA przyjęła powoda z dniem 3
czerwca 2011 r. w poczet członków związku. Postanowieniem z dnia 8 czerwca
2011 r. (doręczonym do „M. SA” w dniu 21 czerwca 2011 r.) Zarząd Regionu […]
KNSZZ „Solidarność 80” poinformował, że z dniem 8 czerwca 2011 r. Komisja
Zakładowa działająca przy „M.” SA została przekształcona w Komisję
Międzyzakładową KNSZZ „Solidarność 80”. Uchwałą z dnia 14 czerwca 2011 r.
Komisja Międzyzakładowa KNSZZ „Solidarność 80” powołała powoda z dniem 14
czerwca 2011 r. w skład Komisji Międzyzakładowej i objęła go ochroną związkową
na okres trwania kadencji w związku, o czym zarząd Komisji Międzyzakładowej
zawiadomił zarząd pozwanej spółki pismem z dnia 20 czerwca 2011 r. Pismo to
wpłynęło do pozwanej już po doręczeniu powodowi oświadczenia o wypowiedzeniu
umowy o pracę.
W takim stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że powód nie
podlegał ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy, przewidzianej w art. 32 ust.
1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z
2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), bowiem ochrona ta przysługuje dopiero od chwili
zawiadomienia pracodawcy o uchwale zarządu organizacji związkowej wskazującej
osoby podlegające ochronie, zaś w niniejszej sprawie takiego zawiadomienia
dokonano już po doręczeniu powodowi wypowiedzenia umowy o pracę. Stanowisko
takie w pełni zaakceptował Sąd Okręgowy, przychylając się również do oceny
wyrażonej przez Sąd pierwszej instancji, że umowa o pracę z powodem została
3
jednak rozwiązana z naruszeniem przepisów prawa, bowiem pracodawca nie
wskazał rzeczywistej i konkretnej przyczyny zwolnienia. W piśmie wypowiadającym
umowę o pracę użył sformułowań niekonkretnych i niezrozumiałych. Utrata
zaufania do powoda nie została poparta w opisie konkretnymi zdarzeniami, a
materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie pozwolił na ustalenie – z uwagi na
ogólnikowość i wewnętrzną sprzeczność – jakie konkretnie zarzuty pracodawca
postawił pracownikowi. Uzasadniało to, po myśli art. 45 § 1 k.p., przywrócenie
powoda do pracy, albowiem nie było podstaw do stwierdzenia niecelowości
przywrócenia powoda do pracy z uwagi na podniesioną w postępowaniu
apelacyjnym przez stronę pozwaną okoliczność likwidacji magazynu. Zgodnie z
art. 45 § 2 k.p., sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania
wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli uwzględnienie
takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. Takie okoliczności, w ocenie Sądu
drugiej instancji, nie wystąpiły jednak na gruncie niniejszej sprawy, albowiem
likwidacja magazynu nie oznacza, że doszło do likwidacji stanowiska pracy powoda.
Strona pozwana wywiodła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego,
zarzucając naruszenie:
1. art. 217 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c., przez oddalenie wniosku
dowodowego pozwanego na okoliczność niemożliwości i niecelowości
przywrócenia powoda do pracy w wyniku likwidacji magazynu, a tym samym
stanowiska pracy powoda – na skutek błędnego uznania przez Sąd drugiej
instancji, że dalsze prowadzenie postępowania dowodowego było
bezpodstawne,
2. art. 381 k.p.c., przez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego na
okoliczność niemożliwości i niecelowości przywrócenia powoda do pracy w
wyniku likwidacji magazynu, a tym samym stanowiska pracy powoda, co
uniemożliwiło pozwanemu wykazanie tych okoliczności,
3. art. 378 § 1 k.p.c., art. 382 k.p.c., przez nieprzeprowadzenie dowodów, które
co najmniej usprawiedliwiałyby i uzasadniały twierdzenie oraz stanowisko, że
przywrócenie powoda do pracy jest niemożliwe i niecelowe, a tym samym
istnieją podstawy do orzekania o odszkodowaniu,
4
4. art. 45 § 2 k.p., przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie przy
ustalaniu powrotu powoda do pracy okoliczności nienależytej współpracy
między powodem a jego przełożonymi, które czynią taki powrót niemożliwym.
Opierając skargę na takich podstawach, pozwana wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego, ewentualnie o
uchylenie tego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie roszczenia
powoda o przywrócenie do pracy i zasądzenie na jego rzecz odszkodowania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powód wniósł o odmowę przyjęcia jej do
rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie oraz o zasądzenie od strony pozwanej
kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, w brzmieniu
obowiązującym od 1 lipca 2003 r. (wprowadzonym ustawą z 26 lipca 2002 r. o
zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr
135, poz. 1146), pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji
związkowej wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym
uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem
danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej
organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę
czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, z wyjątkiem sytuacji, gdy
dopuszczają to odrębne przepisy, przy czym zarząd zakładowej organizacji
związkowej wskazuje pracodawcy pracowników podlegających ochronie
przewidzianej w art. 32 ust. 1 w liczbie określonej w ust. 3 lub w ust. 4. Przepis ten
stosuje się do międzyzakładowej organizacji związkowej (art. 34 ust. 1 ustawy). W
obecnym stanie prawnym doniosłe znaczenie ma zatem imienne wskazanie
pracodawcy przez zarząd zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związkowej
pracowników podlegających ochronie, którymi nie są już, jak poprzednio, wszyscy
„członkowie zarządu organizacji związkowej w czasie trwania mandatu oraz w
okresie roku po jego wygaśnięciu”, lecz jedynie „imiennie wskazani uchwałą
5
zarządu jego członkowie lub inni pracownicy będący członkami danej zakładowej
organizacji związkowej, upoważnionymi do reprezentowania tej organizacji wobec
pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w
sprawach z zakresu prawa pracy”. Ochrona trwałości stosunku pracy działacza
związkowego rozpoczyna się zatem, jak prawidłowo stwierdził Sąd Okręgowy, z
chwilą wskazania pracodawcy określonych imiennie osób jako podlegających tej
ochronie (por. wyroki Sądu Najwyższego z 23 lutego 2005 r., III PK 77/04, OSNP
2005 nr 21 poz. 331; z 2 czerwca 2010 r., II PK 367/09, OSNP 2011 nr 21 – 22,
poz. 274 i z 12 stycznia 2011 r., II PK 184/10, OSNP 2012 nr 5 – 6, poz. 64).
Uszło jednak uwadze Sądu drugiej instancji, że art. 32 ust. 1 ustawy o
związkach zawodowych przewiduje tzw. szerszy zakres ochrony, wyrażający się w
słowach, że bez zgody zarządu organizacji związkowej pracodawca nie może
wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy. Jak przyjmuje się w judykaturze, w ten
sposób ustanowiono regułę, że bez zgody właściwej instancji związkowej
pracodawca nie może nie tylko wypowiedzieć stosunku pracy pracownikowi
podlegającemu szczególnej ochronie, ale również, że postępując zgodnie z
prawem, nie powinien dopuścić do rozwiązania wcześniej wypowiedzianego
stosunku pracy, jeżeli przyczyny uzasadniające ochronę zaistniały po dokonaniu
wypowiedzenia. W takim bowiem wypadku pracodawca powinien cofnąć swoje
oświadczenie woli i nadal zatrudniać pracownika (por. np. uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 1994 r., I PZP 59/93, OSNP 1994 nr 9,
poz. 140, czy wyrok Sądu Najwyższego z 12 sierpnia 2004 r., III PK 25/04,
niepublikowany). Skoro zatem, jak powiedziano, ochrona działacza związkowego
rozpoczyna się z chwilą wskazania pracodawcy określonych imiennie osób jako
podlegających tej ochronie, to nie budzi wątpliwości, że powód uzyskał taką
ochronę już po dokonaniu wypowiedzenia, a tym samym, w myśl przedstawionego
stanowiska Sądu Najwyższego, był chroniony przed rozwiązaniem stosunku pracy
na skutek dokonanego wcześniej wypowiedzenia. Strona pozwana nie zwróciła się
do zarządu międzyzakładowej organizacji związkowej o zgodę na rozwiązanie
stosunku pracy z powodem już w okresie wypowiedzenia, po uzyskaniu informacji,
że jest objęty szczególną ochroną, wobec czego rozwiązanie stosunku pracy
naruszało art. 32 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych.
6
Okoliczność, że powód był objęty szczególną ochroną przed rozwiązaniem
stosunku pracy oznacza także, iż miał do niego zastosowanie art. 45 § 3 k.p., na
mocy którego, w razie uznania wypowiedzenia za niezgodne z przepisami lub
nieuzasadnione, sąd nie może odmówić przywrócenia do pracy pracownika
szczególnie chronionego, chyba że przywrócenie pracownika do pracy jest
niemożliwe z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy.
W tym stanie rzeczy nie ma żadnych przesłanek do stwierdzenia, że Sąd
powinien prowadzić postępowanie celem ustalenia niemożliwości lub niecelowości
przywrócenia powoda do pracy, wobec czego wszelkie zarzuty skarżącego
zmierzające do wykazania tej okoliczności należy uznać za nieuzasadnione.
Kwestie odnoszące się do likwidacji magazynu, czy też nienależytej współpracy
powoda z jego przełożonymi pozostają bowiem bez znaczenia dla konieczności
przywrócenia go do pracy, skoro z art. 45 § 3 k.p. wynika wyraźnie, że zasądzenie
odszkodowania w miejsce żądanego przez pracownika szczególnie chronionego
przywrócenia do pracy może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy dochodzi do
upadłości lub likwidacji pracodawcy, co w niniejszej sprawie nie zaistniało.
Z tych względów nie było podstaw do uwzględnienia skargi kasacyjnej,
wobec czego należało orzec jak w sentencji (art. 39814
k.p.c. i art. 39821
w związku
z art. 108 § 1 k.p.c.).