Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 160/13
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras
w sprawie A. K.
skazanego z art. 54 § 1 k.k.s. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, bez udziału stron,
w dniu 6 czerwca 2013 r.,
z urzędu w przedmiocie dopuszczalności kasacji
na podstawie art. 531 § 1 k.p.k. w zw. z art. 429 § 1 k.p.k. w zw. z art. 523 §3 i 4
k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.
p o s t a n o w i ł
1. kasację pełnomocnika interwenienta pozostawić bez
rozpoznania;
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążyć
interwenienta – P.H.T. „M.” M. M.
UZASADNIENIE
Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego A. K. został skazany za
przestępstwo z art. 54 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zb. z art. 86 § 1 i 3 k.k.s.
w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. na karę roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w
wysokości 200 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę
70 zł. Wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności zostało warunkowo
zawieszone na okres 3 lat tytułem próby, a na podstawie art. 30 § 3 k.k.s. w zw. z
art. 29 pkt 2 k.k.s. i art. 31 § 1 a k.k.s. – nie uwzględniając interwencji – orzeczono
przepadek ciągniki samochodowego marki Volvo (wskazano numer rejestracyjny)
oraz naczepy ciężarowej (podano numer rejestracyjny), jako środków
przewozowych służących do popełnienia przestępstwa skarbowego.
2
Po rozpoznaniu apelacji wniesionych w tej sprawie, także apelacji
pełnomocnika interwenienta, Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 24 stycznia
2013 r., zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, uznając wszystkie apelacje za
oczywiście bezzasadne.
Kasację od tego wyroku wniósł pełnomocnik interwenienta. Zaskarżając wyrok
w części dotyczącej orzeczenia przepadku ciągnika siodłowego marki Volvo oraz
naczepy, przedmiotów stanowiących własność interwenienta, zarzucił
prawomocnemu wyrokowi „rażące naruszenie prawa karnego skarbowego, mające
istotny wpływ na treść orzeczenia tj. art. 30 § 3 k.k.s. w zw. z art. 29 pkt 2 i 3 k.k.s.
w zw. z art. 31 §1 i §1 a k.k.s. poprzez orzeczenie przepadku ciągnika siodłowego
wraz z naczepą stanowiącego własność interwenienta w sytuacji, gdy materiał
dowodowy zgormadzony w sprawie nie wskazuje na udział w dokonanym
przestępstwie interwenienta jak również na możliwość przewidzenia faktu
popełnienia przestępstw karno - skarbowych”.
Podnosząc taki zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej
części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w S.
Odnosząc się do tej kasacji, prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł o jej
pozostawienie bez rozpoznania, albowiem jest ona niedopuszczalna z mocy
ustawy, a to dlatego, iż jest skierowana na niekorzyść skazanego, a nie został
spełniony warunek wskazany w treści art. 523 § 3 i 4 k.p.k. W uzasadnieniu
swojego stanowiska prokurator wskazał, że gdyby uwzględnić zarzut kasacji, to
jego konsekwencją musiałoby być obligatoryjne orzeczenie od skazanego środka
karnego z art. 32 § 1 k.k.s.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego jest już utrwalone stanowisko wskazujące
na konieczność każdorazowego badania w postępowaniu karnoskarbowym, w
sytuacji gdy kasację składa interwenient, jaki jest jej kierunek w odniesieniu do
interesów skazanego (oskarżonego), a to w związku z ograniczeniami co do
możliwości złożenia tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia wynikającymi z art.
523 § 2 i § 3 k.p.k., które mają zastosowanie w tym postępowaniu (por. np.
postanowienia SN: z dnia 28 listopada 2003 r., V KK 240/03, OSNKW 2004, z.1,
poz.10; z dnia 24 czerwca 2004 r., III KZ 13/04; z dnia 18 sierpnia 2005 r., III KZ
3
35/05, Lex 153234). Akceptując ten pogląd należy podkreślić, że we wskazanych
powyżej postanowieniach Sąd Najwyższy każdorazowo stwierdzał, iż kasacje
interwenienta w istocie były skierowane na korzyść skazanego, albowiem
nieorzeczenie przepadku samochodu także zmieniałoby na korzyść sytuację
skazanego (co do wagi popełnionego przez skazanego przestępstwa skarbowego –
art. 31 § 3 pkt 1 k.k.s.- III KZ 13/04; albo z uwagi na odsunięcie odpowiedzialności
deliktowej za szkodę poniesioną przez właściciela pojazdu na skutek utraty
własności pojazdu – V KK 240/03; III KZ 35/05). W niniejszej sprawie prokurator w
odpowiedzi na kasację wskazał, że kasacja ma inny kierunek, tj. jest skierowana na
niekorzyść skazanego, albowiem gdyby interwencja została uwzględniona w toku
ponownego procesu, a więc po uwzględnieniu kasacji, to musiałby zostać
orzeczony wobec skazanego środek karny w postaci ściągnięcia równowartości
pieniężnej przepadku przedmiotów, stosownie do normy art. 32 § 1 k.k.s.
Dokonując kontroli w obszarze dopuszczalności kasacji stwierdzić na wstępie
należy, że można wyobrazić sobie sytuację procesową, w której kasacja
interwenienta byłaby „obojętna” dla interesów skazanego za przestępstwo
karnoskarbowe. Tytułem przykładu można wskazać na sytuację, gdy zarzuty
kasacji w przypadku orzeczenia, na podstawie art. 31 §1a, k.k.s. przepadku
przedmiotu określonego w art. 29 pkt 2 k.k.s. należącego do interwenienta,
skierowane są na wykazanie wadliwego niezastosowania przepisu art. 31 § 3 pkt 1
k.k.s. np. na skutek błędnej oceny, że do prawidłowo określonej wagi popełnionego
przestępstwa skarbowego orzeczenie przepadku przedmiotu nie ma charakteru
niewspółmiernego. Doprowadzenie do zastosowania przepisu art. 31 § 3 pkt 1
k.k.s. w takim układzie skutkowałoby bowiem nie tylko niemożnością orzeczenia
przepadku przedmiotu będącego własnością interwenienta (art. 31§ 1a k.k.s.), ale
również wyłączałoby możliwość orzeczenia wobec skazanego środka karnego z art.
32 § 1 k.k.s. (zob. wyrok SN z dnia 28 lutego 2006 r., V KK 472/05, OSNKW 2006,
z. 5, poz. 48), jak też nie dawałoby możliwości łagodzenia zastosowanej wobec
niego kary, nie tylko z powodu zakresu toczącego się ponownie postępowania
(postępowanie dotyczyłoby li tylko kwestii związanej z przedmiotem interwencji), ale
także dlatego, iż nie uległaby przecież zmianie ocena okoliczności dotyczących
4
wagi popełnionego przez skazanego przestępstwa, a badaniu podlegałaby kwestia
ocenna jaką jest współmierność przepadku przedmiotu do wagi czynu.
W realiach niniejszej sprawy nie można jednak nie dostrzec, że od strony
formalnej zarzut kasacji nie dotyka w ogóle kwestii ujętej w art. 31 § 3 pkt 1 k.k.s., a
więc autor kasacji nie kwestionuje tego, iż orzeczenie przepadku przedmiotu było
niewspółmierne do wagi czynu. Istotne jest to, iż w uzasadnieniu wyroku sądu II
instancji znalazło się stwierdzenie, że w sprawie tej nie zaistniały przesłanki
określone wart. 31 § 3 k.k.s. W tej sytuacji, skoro w kasacji nie kwestionuje się tych
okoliczności, to staje się oczywiste, że w przypadku gdyby podzielić trafność
zarzutu kasacji, to potencjalnie możliwe - po uznaniu, że wadliwie przyjęto istnienie
przesłanki z art. 31 §1a k.k.s. - stawałoby się orzeczenie wobec skazanego środka
karnego z art. 32 § 1 k.k.s. Rację ma więc prokurator, że w takim układzie
procesowym uwzględniając treść zarzutu kasacji jest ona w rzeczywistości
skierowana na niekorzyść skazanego. Skoro zatem w prawomocnym wyrok nie
rozstrzygnięto w sposób wskazany w art. 523 §3 k.p.k., to nie jest prawnie możliwe
wniesienie kasacji przez pełnomocnika interwenienta w niniejszej sprawie (brak
warunku z art. 523 § 4 k.p.k.).
Na marginesie dodać zaś należy, że kasacja jest niedopuszczalna także z
innego powodu. Otóż treść zarówno zarzutu kasacji, jak i użyta w jej uzasadnieniu
argumentacja bezspornie wskazuje, że pod pozorem naruszenia prawa
materialnego autor kasacji kwestionuje po raz drugi (raz to czynił w apelacji), i to
wprost, poczynione ustalenia faktyczne, co nie jest w kasacji dopuszczalne (art.
523 § 1 k.p.k.). O dopuszczalności kasacji nie decyduje formalne „nazwanie”
zarzutu w sposób zgodny z treścią art. 523 § 1 k.p.k., ale rzeczywista jego
zawartość. W ramach kontroli dopuszczalności kasacji obowiązkiem Sądu
Najwyższego jest zatem dokonanie oceny, czy formuła postawionego w kasacji
zarzutu nie jest jedynie sposobem na obejście ograniczeń, o których mowa w art.
523 § 1 k.p.k. Taka sytuacja niewątpliwie zaistniała w niniejszej sprawie.
Z tych wszystkich powodów należało orzec jak w postanowieniu.