Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 77/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski (sprawozdawca)
SSA del. do SN Barbara du Château
Protokolant Dorota Szczerbiak
w sprawie Z. D. Z., M. R. R.-B. i L. N.,
co do których umorzono postępowanie,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 czerwca 2013 r., kwestii dopuszczalności kasacji, wniesionej przez
pełnomocnika J. Z.
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 20 września 2012 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 26 stycznia 2012 r.,
I. na podstawie art. 531 § 1 k.p.k. w zw. z art. 523 § 3 k.p.k.
pozostawić kasację bez rozpoznania;
II. na podstawie art. 637 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
obciążyć J. Z. kosztami sądowymi za postępowanie kasacyjne.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w S., wyrokiem z 26 stycznia 2012 r., na podstawie art. 17 § 1
pkt 9 k.p.k. umorzył postępowanie karne wobec Z. D. Z. w całości oraz wobec L. N.
w zakresie czynu z 27 maja 2003 r. (art. 270 § 1 k.k.), natomiast na podstawie art.
2
17 § 1 pkt 1 k.p.k. uniewinnił M. R. R.-B. w całości i L. N. od zarzutu popełnienia w
okresie od 14 stycznia do 27 maja 2003 r. czynu z art. 270 § 1 k.k.
Sąd Okręgowy w K., po rozpoznaniu w dniu 20 września 2012 r. apelacji
pełnomocnika subsydiarnego oskarżyciela posiłkowego J. Z.: po pierwsze – uchylił
pierwszoinstancyjny wyrok w części uniewinniającej M. R. R.-B. i L. N. i w tym
zakresie, na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., umorzył postępowanie karne; po
drugie – utrzymał w mocy wyrok sądu a quo w pozostałej części.
Kasację od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego na niekorzyść
wszystkich oskarżonych złożył pełnomocnik subsydiarnego oskarżyciela
posiłkowego. Zaskarżając wyrok w całości i podnosząc zarzut rażącego i mającego
istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenia prawa, to jest art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.
w zw. z art. 49 § 1 k.p.k., art. 52 § 1 k.p.k. i art. 55 § 1 k.p.k. w zw. z art. 270 § 1
k.k. i art. 272 k.k., które polegać miało – ujmując rzecz skrótowo – na błędnym
ustaleniu braku skargi uprawnionego oskarżyciela, zażądał uchylenia zaskarżonego
wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wobec przyjęcia kasacji, a więc uznania przez uprawniony organ sądu
odwoławczego jej dopuszczalności, celowe stało się wyłożenie argumentacji
zdecydowanie przemawiającej za tezą przeciwną, czyli niemożnością
merytorycznego rozpoznania wniesionej przez pełnomocnika skargi.
Według art. 523 § 3 k.p.k. kasację na niekorzyść oskarżonego opartą na
innym niż z art. 439 k.p.k. naruszeniu prawa strona może wnieść tylko w razie: a)
uniewinnienia oskarżonego, b) umorzenia wobec niego postępowania z przyczyn
wskazanych w art. 17 § 1 pkt 3 i 4 k.p.k., to jest z uwagi na znikomą społeczną
szkodliwość czynu lub dlatego, że sprawca nie podlega karze, oraz c) umorzenia
procesu z uwagi na niepoczytalność sprawcy (art. 414 § 1 zd. 2 in fine k.p.k.). Nie
jest w związku z tym w ogóle możliwa kasacja strony od wyroku umarzającego
postępowanie, tak zresztą na niekorzyść, jak i na korzyść oskarżonego, z przyczyn
innych niż wskazane w komentowanym przepisie.
Jeśli zatem doszło w sprawie do umorzenia postępowania ze względu na
zaistnienie którejś z wymienionych w art. 17 § 1 pkt 5 – 11 k.p.k. negatywnej
3
przesłanki procesowej, to kasacja strony oparta na twierdzeniu, że przesłanka taka
nie wystąpiła (np. oskarżony żyje, nie upłynął termin przedawnienia karalności,
skarga uprawnionego oskarżyciela istnieje), nie może zostać uznana za wniesioną
z powodu uchybienia wymienionego w art. 439 k.p.k.; nie wchodzi więc tu w
rachubę sytuacja przewidziana w art. 523 § 4 pkt 1 k.p.k. Z tej racji kasacja taka
powinna zostać potraktowana jako niedopuszczalna, gdyż czym innym jest
wskazywanie, że pojawiła się przeszkoda wyłączająca postępowanie (np.
oskarżony zmarł, nastąpiło przedawnienie karalności , brak skargi uprawnionego
oskarżyciela), a zgoła czym innym jest kwestionowanie tej okoliczności. Taki punkt
widzenia jest rezultatem wykładni językowej, której nie sprzeciwiają się ani reguły
wykładni systemowej, ani cel analizowanych unormowań prawnych. Tylko
utrzymywanie przez autora kasacji, że występuje uchybienie o charakterze
bezwzględnym (a nie kontestowanie ustalenia o istnieniu takiego uchybienia),
uprawnia do określenia tak skonstruowanego nadzwyczajnego środka zaskarżenia
jako wniesionego z powodu uchybienia wymienionego w art. 439 k.p.k. i umożliwia
jego rozpoznanie zgodnie z dyspozycją art. 523 § 4 pkt 1 k.p.k.
Sumując i uogólniając: kasacja strony na niekorzyść oskarżonego w
sytuacji umorzenia postępowania karnego z przyczyn innych niż wskazane w
art. 17 § 1 pkt 3 i 4 k.p.k., oparta na zarzucie niewystąpienia negatywnej
przesłanki procesowej, która wyłączyła postępowanie, nie może być uznana
za wniesioną z powodu uchybienia wymienionego w art. 439 k.p.k., a zatem z
uwagi na ograniczenie wyrażone w art. 523 § 3 k.p.k. powinna zostać
potraktowana jako niedopuszczalna.
Przechodząc na grunt niniejszej sprawy trzeba stwierdzić: skoro w stosunku
do wszystkich oskarżonych w całości umorzono postępowanie karne z uwagi na
brak skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.), to oczywiste
pozostaje, że kasacja na niekorzyść oskarżonych, forsująca tezę, że J. Z. ma status
pokrzywdzonego i prawo do wniesienia aktu oskarżenia, była niedopuszczalna.
Dlatego Sąd Najwyższy pozostawił kasację bez rozpoznania (art. 531 § 1
k.p.k. w zw. z art. 523 § 3 k.p.k.), a kosztami sądowymi za postępowanie kasacyjne
obciążył J. Z. (art. 637 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.).
4