IV CZ 157/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:24-09-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 157/12
POSTANOWIENIE
Dnia 13 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. G. i in.,
przeciwko Agencji Mienia Wojskowego w Warszawie i Skarbowi Państwa -
Prezydentowi Miasta G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 czerwca 2013 r.,
zażalenia pozwanej Agencji Mienia Wojskowego w Warszawie
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie trzecim
wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 8 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem zawartym w pkt III wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8
grudnia 2011 r. nie obciążono powodów kosztami procesu za drugą instancję. W
ocenie tego Sądu za zasadnością zastosowania art. 102 k.p.c. przemawiał zarówno
stan majątkowy powodów będący podstawą do zwolnienia ich od kosztów
sądowych, jak również ich subiektywne przekonanie o słuszności roszczenia w
okolicznościach tej sprawy.
Pozwana Agencja zaskarżyła zażaleniem powyższe postanowienie i wniosła
o jego zmianę poprzez obciążenie powodów kosztami zastępstwa procesowego
pozwanej, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
Żaląca twierdzi, że powodowie są bez wątpienia stroną przegraną, a nadto
wywodzi, że ani zła sytuacja materialna powodów nie została wykazana, ani też nie
zostały wykazane przyczyny ich subiektywnego przekonania o słuszności
roszczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
nie obciążać kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", co należy podkreślić, pozostawia sądowi
swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji
życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu
(por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl,
postanowienia 11 lutego 2010 r., sygn. akt I CZ 111/09, niepubl.). Ze względu
jednak na fakt, że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku
do art. 98 § 1 k.p.c. w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się,
3
iż obowiązkiem sądu drugiej instancji jest wskazanie w uzasadnieniu
rozstrzygnięcia, w przedmiocie nieobciążenia strony kosztami procesu, okoliczności
mających w jego ocenie stanowić „wypadek szczególnie uzasadniony"
w rozumieniu art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009 r.,
III CZ 47/09, niepubl.). Brak bowiem przywołania w uzasadnieniu orzeczenia
okoliczności stanowiących, w ocenie Sądu drugiej instancji, podstawę do
nieobciążania strony kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) uniemożliwia Sądowi
Najwyższemu dokonanie kontroli takiego postanowienia w oparciu o przepis art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., a tym samym stanowi naruszenie dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny, odstępując na podstawie art. 102
k.p.c. od obciążania powodów kosztami procesu, przywołał w uzasadnieniu wyroku
z dnia 8 grudnia 2011 roku okoliczności mające w jego ocenie przemawiać za
zasadnością przyjętego rozstrzygnięcia, czyniąc tym samym zadość wskazanemu
powyżej wymogowi postanowienia rozstrzygającego w tym przedmiocie.
Nie ma również podstaw, wbrew stanowisku żalącej, do zakwestionowania
przez Sąd Najwyższy merytorycznej zasadności wydanego przez Sąd drugiej
instancji rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Przytoczona bowiem w zażaleniu
argumentacja, negująca m.in. ustalenia Sądu Apelacyjnego w przedmiocie sytuacji
majątkowej powodów, nie została wsparta dowodami mającymi przemawiać za jej
zasadnością i w istocie stanowi jedynie polemikę żalącej z motywami
przywołanymi w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 grudnia 2011 roku w odniesieniu do
rozstrzygnięcia o kosztach procesu, niewystarczającą do uznania za zasadny
podniesionego w zażaleniu zarzutu naruszenia art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
k.p.c. postanowił jak w sentencji.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 13 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. G. i in.,
przeciwko Agencji Mienia Wojskowego w Warszawie i Skarbowi Państwa -
Prezydentowi Miasta G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 czerwca 2013 r.,
zażalenia pozwanej Agencji Mienia Wojskowego w Warszawie
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie trzecim
wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 8 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem zawartym w pkt III wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8
grudnia 2011 r. nie obciążono powodów kosztami procesu za drugą instancję. W
ocenie tego Sądu za zasadnością zastosowania art. 102 k.p.c. przemawiał zarówno
stan majątkowy powodów będący podstawą do zwolnienia ich od kosztów
sądowych, jak również ich subiektywne przekonanie o słuszności roszczenia w
okolicznościach tej sprawy.
Pozwana Agencja zaskarżyła zażaleniem powyższe postanowienie i wniosła
o jego zmianę poprzez obciążenie powodów kosztami zastępstwa procesowego
pozwanej, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
Żaląca twierdzi, że powodowie są bez wątpienia stroną przegraną, a nadto
wywodzi, że ani zła sytuacja materialna powodów nie została wykazana, ani też nie
zostały wykazane przyczyny ich subiektywnego przekonania o słuszności
roszczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
nie obciążać kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", co należy podkreślić, pozostawia sądowi
swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji
życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu
(por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl,
postanowienia 11 lutego 2010 r., sygn. akt I CZ 111/09, niepubl.). Ze względu
jednak na fakt, że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku
do art. 98 § 1 k.p.c. w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się,
3
iż obowiązkiem sądu drugiej instancji jest wskazanie w uzasadnieniu
rozstrzygnięcia, w przedmiocie nieobciążenia strony kosztami procesu, okoliczności
mających w jego ocenie stanowić „wypadek szczególnie uzasadniony"
w rozumieniu art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009 r.,
III CZ 47/09, niepubl.). Brak bowiem przywołania w uzasadnieniu orzeczenia
okoliczności stanowiących, w ocenie Sądu drugiej instancji, podstawę do
nieobciążania strony kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) uniemożliwia Sądowi
Najwyższemu dokonanie kontroli takiego postanowienia w oparciu o przepis art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., a tym samym stanowi naruszenie dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny, odstępując na podstawie art. 102
k.p.c. od obciążania powodów kosztami procesu, przywołał w uzasadnieniu wyroku
z dnia 8 grudnia 2011 roku okoliczności mające w jego ocenie przemawiać za
zasadnością przyjętego rozstrzygnięcia, czyniąc tym samym zadość wskazanemu
powyżej wymogowi postanowienia rozstrzygającego w tym przedmiocie.
Nie ma również podstaw, wbrew stanowisku żalącej, do zakwestionowania
przez Sąd Najwyższy merytorycznej zasadności wydanego przez Sąd drugiej
instancji rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Przytoczona bowiem w zażaleniu
argumentacja, negująca m.in. ustalenia Sądu Apelacyjnego w przedmiocie sytuacji
majątkowej powodów, nie została wsparta dowodami mającymi przemawiać za jej
zasadnością i w istocie stanowi jedynie polemikę żalącej z motywami
przywołanymi w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 grudnia 2011 roku w odniesieniu do
rozstrzygnięcia o kosztach procesu, niewystarczającą do uznania za zasadny
podniesionego w zażaleniu zarzutu naruszenia art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
k.p.c. postanowił jak w sentencji.
jw