Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 73/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 20 czerwca 2013 r.
sprawy R. B.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i in.,
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 20 listopada 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 4 listopada 2011 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić kasację, jako oczywiście bezzasadną;
2. zwolnić skazanego od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego i poniesionymi w jego toku wydatkami obciążyć
Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 4 listopada 2011 roku, Sąd Rejonowy uznał oskarżonego
R. B. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k.
wymierzył mu karę 5 lat pozbawienia wolności. Oskarżony został także na
podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązany do naprawienia szkody i zapłacenia na
rzecz K. M. kwoty 33.400 zł, a na rzecz A. M. kwoty 50.000 zł. Oskarżony R. B.
został ponadto uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i
za to na podstawie tego przepisu wymierzono mu karę 1 roku pozbawienia
2
wolności. Na podstawie art. 91 § 2 k.k. Sąd Rejonowy połączył orzeczone wobec
oskarżonego jednostkowe kary pozbawienia wolności i wymierzył mu karę łączną w
rozmiarze 5 lat i 5 miesięcy pozbawienia wolności, a także na podstawie art. 42 § 2
k.k. orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu
lądowym na okres 2 lat.
Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zarzucając naruszenie
przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art.
4, 7 i 5 § 2 k.p.k. We wniesionym środku odwoławczym sformułowano także zarzut
błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał
wpływ na treść orzeczenia poprzez przyjęcie, że R. B. prowadząc pojazd
mechaniczny miał świadomość, że może znajdować się w stanie nietrzeźwości i
godził się z tą możliwością, podczas gdy ilość alkoholu spożyta przez jego osobę w
dzień poprzedzający dawała powód by przypuszczać, iż nie znajduje się on już w
stanie nietrzeźwości. Formułując powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o
zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia
zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Po rozpoznaniu apelacji obrońcy oskarżonego Sąd Okręgowy wyrokiem z
dnia 20 listopada 2012 r., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
- wskazał, że czyn opisany w pkt I części wstępnej wyroku, a przypisany
oskarżonemu w pkt I jego części dyspozytywnej został popełniony na szkodę K. M.,
- wskazał, że czyn opisany w pkt II części wstępnej wyroku, a przypisany
oskarżonemu w pkt I jego części dyspozytywnej został popełniony na szkodę A. M.,
- z kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu w pkt I części
dyspozytywnej wyeliminował art. 91 § 1 k.k.,
- podstawę prawną orzeczenia o karze pozbawienia wolności orzeczonej w
pkt I części dyspozytywnej wyroku uzupełnił o art. 91 § 1 k.k.
W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.
W złożonej kasacji obrońca skazanego zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił
inne aniżeli wymienione w art. 439 k.p.k., naruszenie prawa w rozumieniu art. 523 §
1 k.p.k. mające wpływ na treść orzeczenia, wyrażające się w:
3
1. naruszeniu prawa procesowego, które miało wpływ na treść
orzeczenia, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 5 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2
k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie
materiału dowodowego, polegającą na uznaniu za wiarygodne zeznań
pokrzywdzonych, na odmowie dania wiary wyjaśnieniom skazanego, a w
konsekwencji także niewyjaśnienie wszechstronnie istotnych okoliczności sprawy
mających wpływ na ocenę zachowań skazanego oraz rozstrzyganie istotnych
wątpliwości na niekorzyść skazanego, a w konsekwencji:
a) przyjęcie, iż oskarżony nakłonił pokrzywdzone do wręczenia mu
oznaczonych kwot pieniężnych, podczas gdy strony pozostawały w tego typu
relacjach osobistych i biznesowych, że środki finansowe zdobywane przez nie
traktowały jako wspólne, podejmowały wspólne decyzje finansowe, gospodarcze;
b) przyjęcie, iż wyjaśnienia oskarżonego w kontekście zeznań
pokrzywdzonych, świadków oraz innych dowodów przeprowadzonych w toku
postępowania nie zasługują na wiarę, podczas gdy wyjaśnieniom tym nie przeczą
zeznania świadków czy też inne dowody, a sama sprzeczność tych wyjaśnień z
zeznaniami pokrzywdzonych jest niewystarczająca dla odmowy przydania
wyjaśnieniom oskarżonego waloru wiarygodności;
c) przyjęcie a priori, iż oskarżony pobrał od pokrzywdzonych wszystkie
wskazywane przez nie kwoty pomimo braku jakichkolwiek pokwitowań, zapisów,
możliwości odtworzenia chociażby w pamięci wydawanych wspólnie kwot;
d) przyjęcie, że wyjaśnienia oskarżonego, iż przypuszczał, że w dniu
przypisanego mu czynu nie znajdował się w stanie nietrzeźwości, biorąc pod
uwagę ilość spożytego w dniu poprzednim alkoholu, nie zasługują na wiarę;
2. naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 457 § 3 k.p.k.
poprzez nierzetelne sporządzenie uzasadnienia do wyroku wyrażające się
nieadekwatnym i nieprecyzyjnym przedstawieniu rozważań co do zasadności
środka odwoławczego oraz zgromadzonego przez Sąd I instancji materiału
dowodowego.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego, a
także wyroku Sądu Rejonowego z dnia 4 listopada 2011 roku, i przekazanie sprawy
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
4
Prokurator Prokuratury Okręgowej w odpowiedzi na kasację wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna w rozumieniu art. 535 § 3 k.p.k.
Zgodnie z art. 519 k.p.k., kasacja może być wniesiona od prawomocnego
wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie, a zarzuty kasacyjne nie
mogą wprost kwestionować ustaleń faktycznych, bowiem kasacja może być
wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. lub innego
rażącego naruszenia prawa (art. 523 § 1 k.p.k.).
Wbrew twierdzeniom obrońcy skazanego i treści zarzutu pierwszego kasacji,
Sąd Okręgowy stosując się do nakazu wyrażonego w art. 433 § 2 k.p.k., rozpoznał,
a w uzasadnieniu orzeczenia, zgodnie z wymogiem określonym w art. 457 § 3
k.p.k., podał, dlaczego uznał zarzuty podniesione w apelacji za niezasadne i w tym
zakresie odesłać należy do lektury uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w S.
Zauważyć w tym miejscu należy, iż autor kasacji nie stawia Sądowi Odwoławczemu
zarzutu nierozważenia wszystkich stawianych w apelacji zarzutów, a podnosi
jedynie, że Sąd ten dokonał „nieadekwatnych i nieprecyzyjnych” rozważań co do
zasadności środka odwoławczego oraz zgromadzonego przez Sąd I instancji
materiału dowodowego. Lektura pisemnych motywów orzeczenia Sądu
Okręgowego nie potwierdza tego zarzutu. Sąd II instancji wręcz drobiazgowo
odniósł się do dowodu z zeznań pokrzywdzonych K. M. i A. M. konfrontując je z
wyjaśnieniami R. B. (s. 5 – 7 uzasadnienia). Uwadze Sądu nie uszły także
stanowiące wsparcie dla zeznań pokrzywdzonych dowody z dokumentów, które
obrazują źródło pochodzenia pieniędzy przekazywanych oskarżonemu (zarzut 1 pkt
c kasacji).
Podobnie, kwestia popełnienia przez R. B. przestępstwa z art. 178a § 1 k.k.,
w tym obejmowania świadomością przez oskarżonego, że w czasie zdarzenia
znajdował się w stanie nietrzeźwości, została już prawidłowo i wyczerpująco
oceniona przez Sąd Odwoławczy. Sformułowany w tym zakresie zarzut skargi
kasacyjnej jest zaś niczym innym, jak powieleniem zarzutu błędu w ustaleniach
faktycznych, jaki został podniesiony w apelacji. Uwaga ta jest aktualna w
odniesieniu do zarzutów naruszenia art. 4 i 7 k.p.k., stanowiących wierne
5
odzwierciedlenie zarzutów apelacji. W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator
trafnie zaś zauważył, że zarzut obrazy art. 4 k.p.k. nie może stanowić zarzutu
kasacyjnego, albowiem przepis ten formułuje ogólną zasadę procesową, której
realizacja następuje dopiero przez stosowanie szczegółowych przepisów
procesowych. Wywody odnoszące się do bezzasadności sformułowanego w kasacji
zarzutu naruszenia art. 7 k.p.k. należy zaś uzupełnić o stwierdzenie, że
podnoszenie wobec wyroku sądu odwoławczego zarzutu naruszenia tego przepisu
możliwe między innymi wówczas, gdy sąd ten poczynił własne ustalenia faktyczne
odmienne od tych, które stanowiły podstawę orzeczenia sądu pierwszej instancji. W
rozpatrywanej sprawie taka sytuacja nie zaistniała.
Nie doszło także w przedmiotowej sprawie do obrazy art. 5 § 2 k.p.k.
Skuteczne posłużenie się tym zarzutem, może przynieść skarżącemu oczekiwany
efekt jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że orzekający w sprawie sąd
rzeczywiście miał wątpliwości o takim charakterze i rozstrzygnął je na niekorzyść
oskarżonego. Dla zasadności tego zarzutu nie wystarczy zaś zaprezentowanie
przez stronę własnych wątpliwości co do stanu dowodów. Na marginesie dodać
tylko należy, że przepis art. 5 § 2 k.p.k. wprost odnosi się do istnienia wątpliwości
przy ustalaniu stanu faktycznego po stronie sądu orzekającego. O naruszeniu tego
przepisu można zatem mówić wówczas, gdy sąd ustalając, że zachodzą nie dające
się usunąć wątpliwości, rozstrzygnie je na niekorzyść skazanego, co w niniejszej
sprawie, wbrew przekonaniu obrońcy, nie miało miejsca.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy uznał zarzuty skarżącego za
bezzasadne w stopniu oczywistym i w konsekwencji orzekł, jak w części
dyspozytywnej postanowienia.
O kosztach sądowych postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy orzekł na
podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwalniając skazanego od obowiązku ponoszenia tych
kosztów.