Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 33/13
POSTANOWIENIE
Dnia 28 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
w sprawie ze skargi T. Z. i J. Z.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Wojewódzkiego
w C. z dnia 28 września 1990 r., sygn. akt …409/90,
w sprawie z wniosku T. Z.
przy uczestnictwie M. M.
o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 sierpnia 2013 r.,
zażalenia T. Z. i J. Z.
na postanowienie Sądu Okręgowego w C.
z dnia 6 maja 2013 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w C. postanowieniem z dnia 6 maja 2013 r. odrzucił skargę T.
Z. i J. Z. o wznowienie postępowania w sprawie …409/90 Sądu Wojewódzkiego w
C. zakończonego prawomocnym postanowieniem z dnia 28 września 1990 r. jako
niedopuszczalną.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący zarzucili naruszenie art. 410 § 1
k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2, art. 403 § 2 i art. 408 k.p.c. przez ich błędną wykładnię
i wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w C. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Na wstępie należy zauważyć, że wprawdzie w skardze wskazano, że
dotyczy postanowienia Sądu Rejonowego w M. z dnia 19 czerwca 1990 r.,
…1026/88, niemniej zażądano jego uchylenia, co mogło stanowić przesłankę do
wniosku, że została także skierowana przeciwko oddalającemu apelację skarżącej
postanowieniu Sądu Wojewódzkiego w C. z dnia 28 września 1990 r. …409/90
(por. art. 412 § 2 k.p.c.). Za taką wykładnią żądania skargi przemawiało także to, że
skarżąca nie oponowała przeciwko przekazaniu skargi według właściwości przez
Sąd Rejonowy w M. do Sądu Okręgowego w C. postanowieniem z dnia 26 marca
2013 r., ani w zażaleniu nie podniosła zarzutu naruszenia art. 405 k.p.c. Na gruncie
tego unormowania zaskarżenie orzeczeń sądów różnych instancji wchodzi w
rachubę gdy wskazywana w skardze przyczyna nieważności miałaby wystąpić w
sposób ciągły w toku postępowania przed sądami tych instancji, względnie w
skardze podniesiono różne podstawy (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 19 kwietnia 2006 r., I PO 1/06, OSNP 2007, nr 9-10, poz. 134). Dodać się
godzi, że w razie odwołania się do podstawy określonej w art. 403 § 2 k.p.c.
właściwym jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy (por postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2012 r., II CO 10/12, LEX nr 1215143), a więc
w tym wypadku sąd drugiej instancji.
Stosownie do art. 410 § 1 k.p.c. Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie
przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.
Podstawy skargi o wznowienie postępowania wyczerpująco określają przepisy art.
401, 4011
i 403 k.p.c.
3
Podstawę wznowienia mogą stanowić tylko takie wykryte później środki
dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie
mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c.). Tymczasem
dołączony do skargi akt notarialny nr Rep […] z dnia 16 kwietnia 1971 r. takiego
wpływu nie mógł wywrzeć. W świetle twierdzeń samej skargi jego osnowę stanowiły
granice ewidencyjne działek, a więc te same do których jako podkładu
geodezyjnego nawiązywała umowa przekazania wnioskodawczyni gospodarstwa
rolnego przez rodziców z dnia 4 grudnia 1979 r. Rozgraniczenia dokonano według
stanu prawnego, którym był stan posiadania na dzień 4 listopada 1971 r. działek
podlegających rozgraniczeniu, a to z tego względu, że na sąsiadujące
nieruchomości został wydany akt własności ziemi. W sprawie wiec nie miały
znaczenia granice ewidencyjne działek które były znane i w sprawie analizowane,
czy też powierzchnia gospodarstwa według danych ewidencyjnych.
Nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe (art. 403 § 2 k.p.c.),
mogące mieć wpływ na wynik sprawy, to takie fakty, z których strona nie mogła
skorzystać w postępowaniu prawomocnie zakończonym. „Wykrycie” natomiast,
o którym mowa w art. 403 § 2 k.p.c., odnosi się do okoliczności i dowodów
w poprzednim postępowaniu w ogóle nieujawnionych i wówczas nieujawnialnych,
bo nieznanych stronie i dla niej niedostępnych (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 15 maja 1968 r., I Co 1/68, OSNCP 1969 nr 2, poz. 36, z dnia
17 stycznia 2001 r., IV CKN 1515/00, niepublikowane i z dnia 19 stycznia 2006 r.,
IV CZ 143/05, niepublikowane). Nie dotyczy również takich okoliczności i środków
dowodowych, które strona mogła powołać w prawomocnie zakończonym
postępowaniu, mając ku temu obiektywnie istniejącą możliwość. T. Z. w sprawie
była reprezentowana przez adwokata, a więc miał on możliwość, jeżeli uznawałby
obecnie powoływany akt notarialny za dowód istotny, jego powołania.
Skargę wobec wnioskodawczyni Sąd Okręgowy trafnie odrzucił na podstawie
art. 408 k.p.c., skoro w świetle wskazanych w niej okoliczności nie dotyczył jej
zarzut braku pozbawienia w sprawie działania i została wniesiona po upływie 23 lat
od uprawomocnienia się orzeczenia
W judykaturze wyrażono pogląd, że powołanie się przez skarżącego na
przesłankę pozbawienia możności działania lub nienależytej reprezentacji oznacza,
4
że musi on wykazać, iż w zakończonym prawomocnym orzeczeniem postępowaniu
był pozbawiony możliwości działania „wskutek naruszenia przepisów prawa” (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2007 r., I CZ 60/07,
niepublikowane), co w sprawie jest wątpliwe, gdyż wykładnia, że gospodarstwo
rolne przekazane przez rodziców córce na podstawie ustawy z dnia
27 października 1977 r., o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach
dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140) wchodzi w skład majątku
wspólnego została ukształtowana dopiero około 15 lat później (por. uchwałę
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r., III CZP 59/05,
OSNC 2006, nr 5, poz. 79).
Skoro sprawa została rozpoznana we właściwym trybie, tj. w postepowaniu
nieprocesowym, to miał w niej zastosowanie wobec skarżącego art. 524 § 2 k.p.c.
W literaturze trafnie podniesiono, że unormowanie to stanowi poważne
niebezpieczeństwo wzruszania prawomocnych orzeczeń w nieograniczonym
okresie czasu i dlatego jego wykładnia musi być ścisła, zarówno co do przesłanki,
czy rzeczywiście orzeczenie naruszyło prawo osoby zainteresowanej i czy mogła
ona działać w poprzednim postępowaniu. Z tego względu ochroną przewidzianą
w omawianym unormowaniu nie jest objęty zainteresowany, który wiedział
o toczącym się postepowaniu i pomimo tego nie wziął w nim udziału. Aby więc
można było uznać, że skarga jest oparta na omawianej podstawie, zainteresowany
powinien podnieść, że nieznany był mu fakt wystąpienia z wnioskiem przez żonę
oraz toczenia się i to w dwóch instancjach postępowania o rozgraniczenie
w sprawie zakończonej w dniu 28 września 1990 r. W skardze nawet nie starano
się uprawdopodobnić tej okoliczności, a zatem nie została oparta na ustawowej
podstawie, określonej w art. 524 § 2 k.p.c.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 2 k.p.c. oddalił zażalenie.

V CZ 33/13

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia