Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 10/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa I. Spółki Akcyjnej w G.
przeciwko Gminie Miasta G.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 września 2013 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 lipca 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 13 lipca 2012 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego i ustalił, że opłata roczna za użytkowanie wieczyste bliżej określonej
nieruchomości, przy zaliczeniu nakładów o wartości 681100 zł poczynionych przez
użytkownika wieczystego na urządzenia infrastruktury technicznej, wynosi 76920 zł
rocznie, poczynając od dnia 1 stycznia 2009 r. do chwili odliczenia wartości tych
nakładów.
Sąd ustalił, że wartość nieruchomości, kiedy dokonano aktualizacji opłaty
rocznej za użytkowanie wieczyste, wzrosła. Stwierdził, że wystąpiły przesłanki do
dokonania aktualizacji tej opłaty, po czym w sentencji wyroku określił jej wysokość
na dotychczasową kwotę.
Skarga kasacyjna pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na
podstawie pierwszej z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 77 ust. 1, 4
i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst:
Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.; dalej: "u.g.n."), i zmierza do uchylenia
tego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący zarzucił, że przewidziane w art. 77 ust. 4 u.g.n zaliczenie nakładów
nie jest możliwe przy dokonywaniu pierwszej aktualizacji opłaty rocznej, gdyż
przepis ten umożliwia jedynie zaliczanie nakładów poniesionych po dniu dokonania
ostatniej aktualizacji, a w przypadku pierwszej aktualizacji opłaty rocznej nie było
poprzedniej aktualizacji. Skarżący pomija wiążące Sąd Najwyższy ustalenie,
że poprzednia aktualizacja nastąpiła od dnia 1 stycznia 2002 r. Bez znaczenia jest
podnoszona przez skarżącego okoliczność, że powód nabył prawo użytkowania
wieczystego po tej dacie, gdyż opłata roczna jest immanentnie związana z prawem
użytkowania wieczystego. Stanowi świadczenie należne od każdoczesnego
użytkownika wieczystego. Wszak „użytkownik wieczysty uiszcza opłaty roczne" (art.
238 k.c.), a nie tylko pierwszy użytkownik wieczysty, nabywający prawo
użytkowania wieczystego w trybie umowy „o oddanie gruntu" w użytkowanie. Zatem
przeniesienie prawa użytkowania wieczystego na powoda spowodowało przejście
3
na niego obowiązku dalszego świadczenia wynikającego z poprzedniej aktualizacji
(od dnia 1 stycznia 2002 r.). Inaczej mówiąc, zrodziło po stronie powoda obowiązek
ponoszenia już zaktualizowanych opłat rocznych za kolejne lata, i te opłaty powód
ponosił. Stąd niepodobna przyjąć, jak chciałby tego skarżący, że w sprawie chodzi
o zaliczenie nakładów przy dokonywaniu pierwszej aktualizacji opłaty rocznej.
Sąd, rozpoznając sprawę po jej przekazaniu przez samorządowe kolegium
odwoławcze, obowiązany jest samodzielnie ustalić wysokość opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego. W ramach tej samej procedury aktualizacyjnej
następuje zaliczenie nakładów, określonych w art. 77 u.g.n. Ustęp 4 i 5 tego
artykułu uprawnia do zaliczenia wartości nakładów poniesionych przez użytkownika
wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury
technicznej, nierozliczonych przy wcześniejszych aktualizacjach. Ustęp 6 nakazuje
stosować te same zasady do nakładów koniecznych wpływających na cechy
techniczno-użytkowe gruntu, poniesionych przez użytkownika, o ile w ich
następstwie wzrosła wartość nieruchomości gruntowej.
Zaliczenie wartości nakładów jest czynnością wtórną w stosunku do sporu
o właściwą wysokość zaktualizowanej opłaty rocznej. Zgodnie z art. 77 ust. 4 u.g.n.
może ono nastąpić jedynie na poczet wzrostu opłaty (różnicy pomiędzy opłatą
nową a dotychczasową), wobec czego dopiero ustalenie wysokości należnej opłaty
decyduje o istnieniu i wielkości świadczenia, na poczet którego następuje
zarachowanie. Jej ustalenie stanowi moment, w którym dochodzi do realizacji
prawa zaliczenia.
Sąd Apelacyjny ustalił w sentencji wyroku (pkt 1), że opłata roczna jest taka
sama jak obowiązująca przed aktualizacją. Zgodnie zaś z art. 77 ust. 1 u.g.n.
zaktualizowaną opłatę roczną ustala się, przy zastosowaniu dotychczasowej stawki
procentowej, od wartości nieruchomości określonej na dzień aktualizacji. Skoro Sąd
Apelacyjny ustalił wzrost wartości nieruchomości, który uzasadniał aktualizację
opłaty rocznej, to zasadnie zarzucił skarżący naruszenie art. 77 ust. 1 u.g.n. przez
zaniechanie ustalenia nowej wysokości tej opłaty od 1 stycznia 2009 r.
Poza tym, uszło uwagi Sądu Apelacyjnego, że brak ustaleń co do opłaty
zaktualizowanej powoduje, że nie wystąpiła różnica między opłatą dotychczasową
4
a opłatą zaktualizowaną, a tym samym nie ma wartości kwotowej pozwalającej na
zaliczenie nakładów.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
jw