Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 54/13
POSTANOWIENIE
Dnia 3 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku K. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o prawo do renty,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 października 2013 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 19 czerwca 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 19 czerwca 2013 r., w sprawie K. B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych o prawo do renty, na skutek skargi K. B. o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 22 kwietnia 2008 r.,
postanowił odrzucić skargę.
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że w dniu 20 kwietnia 2013 r. K. B. wniosła
skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia
22 kwietnia 2008 r., z powołaniem się na podstawę wznowienia wynikającą z art.
403 § 2 k.p.c., tj. na wykrycie środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na
wynik sprawy, a z których nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
2
Sąd Apelacyjny wskazał, że z treści skargi o wznowienie postępowania
wynika, że skarżąca za nowe środki dowodowe w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c.
uznaje dowody w postaci dokumentów dotyczących historii jej choroby. W ocenie
Sądu Apelacyjnego, tak ujęta podstawa oznacza, że skarga nie została oparta na
ustawowej podstawie wznowienia. Oczywiste jest, że w sprawie nie może być
mowy o „wykryciu” środków dowodowych, skoro wszystkie załączone przez
wnioskodawczynię dokumenty dotyczyły bezpośrednio jej osoby w taki sposób, że
nie sposób przyjąć, że nie mogła ich znać, nie mogła mieć wcześniej z nimi do
czynienia. Twierdzenie wnioskodawczyni, że do czasu doręczenia jej listem
poleconym (15 marca 2013 r.) dwóch decyzji organu rentowego z dnia 7 marca
2013 r. o stwierdzeniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne,
rentowe i wypadkowe oraz z dnia 8 marca 2013 r. o stwierdzeniu niepodlegania
dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nie było jej wiadome, że w
postępowaniu w sprawie renty zakończonym prawomocnym wyrokiem z dnia 22
kwietnia 2008 r. nie zostały ujawnione przedstawiane przy skardze dokumenty, nie
może być uznane za nową okoliczność w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c.
Sąd podniósł nadto, że gdyby nawet przyjąć, że okoliczności faktyczne czy
środki dowodowe, na które powołuje się skarżąca, są okolicznościami faktycznymi
czy środkami dowodowymi w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c., to skarga nie mogłaby
prowadzić do wznowienia postępowania, a co za tym idzie merytorycznej ponownej
oceny apelacji wnioskodawczyni - a to z uwagi na uchybienie terminowi z art. 407
§1 k.p.c. Stosownie do przywołanego przepisu, skargę o wznowienie wnosi się w
terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała
się o podstawie wznowienia. Jak wskazuje skarżąca, wiąże ona otwarcie terminu
do wywiedzenia skargi z decyzjami organu rentowego o stwierdzeniu podstawy
wymiaru składek oraz stwierdzeniu niepodlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu
chorobowemu. Sąd Apelacyjny nie jest w stanie zrozumieć na podstawie
uzasadnienia skargi, na czym wnioskodawczyni opiera przekonanie o tym, że
wskazane decyzje są równoznaczne z wykryciem okoliczności faktycznych czy
środków dowodowych w postaci dokumentacji leczniczej pochodzącej z okresu od
2005 do 2007 r. Jeśli przy orzeczeniu Sądu Okręgowego z dnia 22 kwietnia 2008 r.
(kwestionowanym apelacją) Sąd Okręgowy pominął istniejący - w ocenie skarżącej
3
- obowiązek odniesienia się do tej dokumentacji, to uchybienie to należało wytknąć
w apelacji od wyroku, tudzież w skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego.
W konsekwencji Sąd Apelacyjny uznał, że skarga o wznowienie
postępowania podlega odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. z uwagi na brak
ustawowej podstawy wznowienia.
Skarżąca zaskarżyła to postanowienie zażaleniem, zarzucając mu
naruszenie przepisów prawa procesowego: art. 407 § 1 k.p.c. w związku z art. 408
k.p.c., które wpłynęło na treść orzeczenia, przez uznanie, że skarżąca uchybiła
terminowi z art. 407 § 1 k.p.c., podczas gdy prawidłowa wykładnia niniejszego
przepisu winna zostać dokonana w związku z przepisem z art. 408 k.p.c., przez co
wywieść należy, iż skarżąca nie uchybiła trzymiesięcznemu terminowi; art. 403 § 2
k.p.c., przez uznanie, że okoliczności wskazane przez skarżącą nie odpowiadają
hipotezie normy tegoż przepisu, podczas gdy prawidłowa analiza materiału
przedłożonego przez skarżącą Sądowi Apelacyjnemu powinna prowadzić do
dokonania subsumpcji pod normę wyrażoną w przedmiotowym przepisie a tym
samym uwzględnienia skargi i wznowienia postępowania; „art. 871 § 1 k.p.c.
poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy sprawa skarżącej nie dotyczy egzekucji
sądowej a wznowienia postępowania w trybie art. 399 k.p.c. co tym samym nie
może skutkować negatywnymi konsekwencjami dla powoda”; sprzeczność
istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału w sprawie przez
przyjęcie, że dokumentacja lecznicza przedłożona Sądowi przez skarżącą
obejmowała okres od 2005 r. do 2007 r., podczas gdy faktycznie dotyczyła lat
2005-2008, co tym samym mogło mieć wpływ na wynik sprawy w postaci
niezasadnego odrzucenia skargi.
Skarżąca zarzuciła także naruszenie przepisów procesowych: art. 410 § 2
k.p.c., przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy Sąd stwierdził, że nie jest w
stanie zrozumieć, dlaczego skarżąca wywodzi istnienie przesłanek wznowienia z
decyzjami organu rentowego z 2013 roku.
W uzasadnieniu podniesiono, że nie można czynić zasadnie zarzutu stronie,
że nie skorzystała z innych środków zaskarżenia aniżeli wznowienie postępowania
w sytuacji, gdy niemożliwe było skuteczne podnoszenie w apelacji czy też skardze
kasacyjnej nowych dowodów, albowiem skarżąca nie miała w ogóle świadomości,
4
że takowe nie zostały przekazane sądowi celem dokonania ich oceny. „Niniejsza
sytuacja wynikała z okoliczności podnoszonych w uzasadnieniu skargi z dnia 17
kwietnia 2013 r. Skarżąca dopiero na etapie możliwości wniesienia skargi o
wznowienie postępowania dowiedziała się, że w postępowaniu w sprawie o
ustalenie prawa do renty nie zostały ocenione dowody z uwagi na chociażby
sytuację finansową mającą miejsce w tamtejszym okresie kiedy skarżąca była
chora, nie mogła pracować, nie posiadała środków celem ewentualnej kontroli
materiału dowodowego zważywszy, że do dnia dzisiejszego ZUS nie rozpoznał
sprawy zwolnień lekarskich m.in. z 2005 r., 2006 r., 2007 r. i 2008 r. Skarżąca nie
posiadała środków na bieżące wydatki w tym koszty leczenia i stawiania się na
kontrolne badania do biegłych lekarzy albowiem nigdy nie wypłacono jej świadczeń
z tytułu tychże zwolnień, przez co tym bardziej jej stan zdrowia jak również bardzo
ciężka sytuacja finansowa uniemożliwiła wykrycie okoliczności poprzez dojazdy do
sądu czy też ewentualne ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika. Stąd o
okolicznościach faktycznych podnoszonych w skardze powódka dowiedziała się
dopiero z dwóch decyzji ZUS z 2013 r., które de facto obejmują czasookres sprawy
nieprzyznania renty”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione.
Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania w razie
późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku
prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła
skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest
uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek. Po pierwsze, wykrycia po
uprawomocnieniu się wyroku nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane.
Po drugie, możliwości ich wpływu na wynik sprawy i po trzecie, niemożności
skorzystania z nich przez stronę w poprzednim postępowaniu. Wykrycie
5
okoliczności faktycznych lub dowodów w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy
faktów i środków dowodowych, które - poza przesłanką ich nieujawnienia w
postępowaniu prawomocnie zakończonym - były dla strony skarżącej wówczas
„nieujawnialne”. Przepis ten obejmuje zatem fakty stronie nieznane i dla niej
niedostępne, natomiast fakty „ujawniane”, czyli te, które strona powinna znać, bo
miała możliwość dostępu do nich, nie są objęte hipotezą tego przepisu (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2007 r., II UZ 3/07, OSNP 2008,
nr 11-12, poz. 178 i orzeczenia tam powołane).
Badając istnienie wskazanych podstaw skargi o wznowienie postępowania,
Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że wskazane przez skarżącą okoliczności i środki
dowodowe nie mieszczą się w hipotezie art. 403 § 2 k.p.c., skoro prima facie już
daty powołanych w niej dokumentów potwierdzają, że nie było przeszkód w ich
powołaniu jeszcze przed zakończeniem postępowania, którego wznowienia
domagała się skarżąca (najpóźniej datowany dokument to historia choroby z
poradni neurologicznej Publicznego Specjalistycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej
w I. obejmująca okres do 17 marca 2008 r., a prawomocny wyrok Sądu
Apelacyjnego zapadł 22 kwietnia 2008 r.).
Jeśli zaś chodzi o zwolnienia lekarskie obejmujące okres po wydaniu wyroku
przez Sąd Apelacyjny (dołączone do skargi), to należy podkreślić, że podstawą
wznowienia postępowania mogą być takie nowe okoliczności oraz środki
dowodowe, które zaistniały przed rozstrzygnięciem sporu - w trakcie postępowania i
przed jego zakończeniem (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego
2006 r., I PZ 33/05, OSNP 2007, nr 3-4, poz. 48). Omawiana regulacja prawna
dotycząca powołania (przedstawienia) środków dowodowych (okoliczności
faktycznych), które nie było w zakończonym postępowaniu możliwe, nie może
odnosić się więc do stanu po jego zakończeniu (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ 33/05; postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 25 czerwca 1998 r., II UKN 106/98, OSNP 1999, nr 13, poz.
438; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNC
1969, nr 12, poz. 208).
W konsekwencji wskazana w skardze podstawa wznowienia była pozorna,
co uzasadniało odrzucenie skargi z mocy art. 410 § 1 k.p.c. W tej sytuacji bez
6
znaczenia pozostają zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 407 §
1 k.p.c.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie.