Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 60/13
POSTANOWIENIE
Dnia 8 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku Zakładu Drobiarskiego L.- D. spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w Z.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanych: S. Z., G. P., A. P.
o wysokość podstawy wymiaru składek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 listopada 2013 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 10 lipca 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 lipca 2013 r., Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawcy - Zakładu Drobiarskiego „L.D.” Spółka z o.o. (w stosunku
do S. Z.) od wyroku tego Sądu z dnia 14 grudnia 2012 r., którym oddalono apelację
wnioskodawcy od wyroków Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 21 sierpnia 2012 r., w sprawie o składki, z udziałem
zainteresowanych: A. P., G. P., S. Z.
Wnioskodawca oznaczył wartość przedmiotu zaskarżenia na kwoty: 5 882,74
zł co do ubezpieczonego A. P.; 4 238,65 zł co do ubezpieczonej G. P. oraz
2
23864,63 zł co do ubezpieczonego S. Z. Zarządzeniem z dnia 21 czerwca 2013 r.,
pełnomocnik wnioskodawcy został zobowiązany do uzupełnienia braków skargi
kasacyjnej poprzez podanie różnicy w wysokości podstawy składek pomiędzy
składką uiszczoną a ustaloną w zaskarżonej decyzji w stosunku do
zainteresowanego S. Z. Pismem z dnia 3 lipca 2013 r., pełnomocnik skarżącego
wskazał, że różnica pomiędzy składką uiszczoną, a ustaloną przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych wynosi 3 188,38 zł.
W zaskarżonym postanowieniu, Sąd Apelacyjny wskazał, że stosownie do
treści art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o
prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż
pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Mając na uwadze, że
przedmiotowa sprawa jest jedną z wielu o analogicznym stanie faktycznym i
prawnym, które połączono do wspólnego rozpoznania, Sąd stwierdził, powołując
się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11
(niepublikowany), że w sprawie o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem
każdego ubezpieczonego pracownika. Ponadto, jeśli istotą sporu jest wysokość
należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, wartość
przedmiotu sporu, a co za tym idzie wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi
różnica między wysokością składek zapłaconych przez odwołującego się, a
wysokością składek wyliczoną przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2009 r., II UZ 12/09, OSNP
2010, nr 23-24, poz. 301). Z kolei wartość przedmiotu zaskarżenia, obliczona jako
różnica wysokości pomiędzy składką uiszczoną przez płatnika a ustaloną w
zaskarżonej decyzji przez organ rentowy, w stosunku do zainteresowanego S. Z.,
wynosi 3 188,38 zł. Mając na względzie, iż wartość przedmiotu zaskarżenia w
stosunku do zainteresowanego jest niższa, niż dziesięć tysięcy złotych, Sąd
Apelacyjny na mocy art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c., odrzucił
skargę kasacyjną.
W zażaleniu na to postanowienie, pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił
naruszenie art. 25 § 2 k.p.c. w związku z art. 26 k.p.c. poprzez „sprawdzenie
3
wartości przedmiotu zaskarżenia dopiero na etapie wnoszenia skargi kasacyjnej,
nie zaś bezpośrednio po wniesieniu odwołania, w okoliczności gdy ZUS nie
kwestionuje wartości przedmiotu zaskarżenia, a zatem wartość przedmiotu
zaskarżenia należy uznać za ustaloną”, art. 3982
§ 1 k.p.c. poprzez „ograniczenie
wartości przedmiotu zaskarżenia, od której uzależniona jest dopuszczalność skargi
kasacyjnej do części zakresu zaskarżenia w okoliczności gdy decyzja organu
została zaskarżona w całości”, naruszenia art. 6 Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. poprzez ograniczenie
stronie powodowej prawa do Sądu, polegające na bezpodstawnym ograniczaniu
wartości przedmiotu zaskarżenia, wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego
postanowienia z uwagi na to, że zażalenie jest oczywiście uzasadnione, wraz z
orzeczeniem o kosztach postępowania.
W uzasadnieniu pełnomocnik wskazał, że w przedmiotowej sprawie wartość
przedmiotu zaskarżenia została oznaczona odrębnie dla każdego z
zainteresowanych i jest równa wysokości podstawy wymiaru składek ustalonej
przez ZUS w zaskarżonej decyzji w stosunku do zainteresowanej strony,
odpowiadając nadto wartości przedmiotu sporu. W niniejszej sprawie sporna jest
podstawa wymiaru składek naliczonych przez ZUS w wartości wskazanej przez
ZUS. Ma to odzwierciedlenie we wskazaniu zakresu zaskarżenia, jako całości
decyzji ZUS. Ponadto pełnomocnik podniósł, że skargą kasacyjną objęta jest cała
decyzja organu rentowego ustalająca podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie
społeczne w stosunku do zainteresowanego w wysokości 23 684,63 zł. za lata
2004, 2005, 2007 i 2010.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione, bowiem podniesione w nim zarzuty nie są
trafne.
W sprawie o zaliczenie do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości bonów towarowych wydanych
pracownikowi przez pracodawcę – płatnika składek, dopuszczalność skargi
kasacyjnej zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia, którą należy liczyć odrębnie
4
względem każdego ubezpieczonego pracownika (por. wyrok z dnia 26 czerwca
2012 r., II UK 312/11, LEX nr 1235842 oraz postanowienie z dnia 7 kwietnia 2010 r.
I UZ 8/10 – niepublikowane).
Stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w
sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia w
sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niższa niż
dziesięć tysięcy złotych. Przepis art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c. nakłada na sąd drugiej
instancji oraz Sąd Najwyższy obowiązek dokonania kontroli dopuszczalności skargi
jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia przysługującego poza tokiem instancji i
weryfikacji wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 39821
w
związku z odpowiednio stosowanym art. 368 § 2 zdanie drugie k.p.c., odwołującym
się do odpowiedniego stosowania wyłącznie art. 19-24 i art. 25 § 1 k.p.c.). Przepisy
art. 25 i 26 k.p.c. mają na celu ustabilizowanie wartości przedmiotu sporu na
potrzeby określenia właściwości rzeczowej sądu i wysokości należnych opłat
sądowych. W postępowaniu kasacyjnym taka potrzeba już nie występuje, ważne
jest natomiast by rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy podlegały jedynie te skargi
kasacyjne, których dopuszczalność przewidują przepisy procesowe, a nie te, w
których niewłaściwie została określona wartość przedmiotu sporu lub przedmiotu
zaskarżenia apelacją. W konsekwencji brak sprawdzenia wartości przedmiotu
sporu lub przedmiotu zaskarżenia podanej w apelacji nie eliminuje możliwości
weryfikacji prawidłowości podanej wartości przedmiotu zaskarżenia w skardze
kasacyjnej. Wartość przedmiotu zaskarżenia określona przez wnoszącego skargę z
naruszeniem reguł wynikających z art. 19-24 k.p.c. nie jest wiążąca dla oceny
dopuszczalności skargi i podlega sprawdzeniu zarówno przez sąd drugiej instancji
jak i Sąd Najwyższy na podstawie art. 25 § 1 k.p.c. (por. także postanowienia z dnia
6 stycznia 2010 r., I UK 289/09, LEX nr 577827; z dnia 2 lutego 2011 r., II CZ
197/10, LEX nr 738550 i z dnia 18 stycznia 2012 r., II PZ 38/11, LEX nr 1130381
oraz przytoczone w nich orzeczenia). Odwoływanie się przez skarżącego w tym
zakresie do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17
grudnia 2003 r., IV CZ 153/03 (LEX nr 599563) nie ma znaczenia prawnego, gdyż
został on zaprezentowany w stanie prawnym obowiązującym przed dniem 6 lutego
5
2005 r., w którym kasacja była środkiem zaskarżenia przysługującym w toku
instancji.
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot sporu
wyznaczany jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego
zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, od której wniesiono odwołanie do
sądu, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonego
zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu (por. postanowienie z
dnia 23 listopada 2007 r., II UZ 30/07, OSNP 2009, nr 3-4, poz. 54 i przywołane w
nim orzecznictwo). Jak już wyżej wskazano, orzecznictwo Sądu Najwyższego
przyjmuje, iż wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne równa
jest różnicy pomiędzy wysokością składki wskazywaną (zapłaconą) przez
odwołującego się i składką należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za sporny
okres (por. postanowienia z dnia 17 kwietnia 2009 r., II UZ 12/09, OSNP 2010, nr
23-24, poz. 301; z dnia 26 stycznia 2011 r., II UK 190/10, LEX nr 786391; z dnia 7
kwietnia 2010 r., I UZ 8/10, niepublikowane i z dnia 24 maja 2012 r., II UZ 16/12,
LEX nr 1222163). Niemniej jednak poglądy te odnoszą się do sytuacji, gdy sama
podstawa wymiaru składek nie jest sporna lub gdy podstawa ta co prawda jest
sporna w odniesieniu do jakiegoś jej składnika (składników) lub jego wysokości, ale
istotą sporu jest wysokość składek wymierzonych od ustalonej przez organ rentowy
podstawy ich wymiaru. W takim przypadku wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi
różnica między wysokością składek zapłaconych a wysokością składek naliczonych
przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji.
W niniejszej sprawie organ rentowy zaskarżoną decyzją dokonał ustalenia
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne
wnioskodawcy S. Z. za sporne okresy, uwzględniając w tej podstawie bony
pieniężne finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
wypłacone zainteresowanemu w grudniu 2004 r. w kwocie 100 zł, w grudniu 2005 r.
w kwocie 150 zł, w grudniu 2007 r. w kwocie 124 zł oraz w grudniu 2010 r. w
kwocie 183 zł.
Przedmiotem sporu w sprawie nie była w związku z tym cała kwota
podstawy wymiaru składek za sporny okres, ale różnica między zadeklarowaną
6
przez płatnika podstawą wymiaru składek a należną według organu rentowego,
czyli po doliczeniu bonów pieniężnych (por. także postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11, LEX nr 1235842). Oznacza
to, że Sąd drugiej instancji za wartość tę nieprawidłowo uznał różnicę pomiędzy
ustaloną przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji wysokością podstawy wymiaru
składek a wysokością składek uiszczonych przez płatnika za sporne okresy
(3188,38 zł.), niemniej zaskarżone postanowienie odpowiada prawu, gdyż wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych (por. także
postanowienia z dnia 7 i 8 listopada 2013 r., II UZ 59/13 oraz II UZ 61/13).
Z powyższych względów postanowiono jak w sentencji na podstawie
art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.