Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 291/13
POSTANOWIENIE
Dnia 26 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z odwołania J. A.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.
o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 lutego 2013 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 12 lutego 2013 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
ubezpieczonego J. A. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 29 marca 2012 r.,
w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. o prawo do
emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wywiódł pełnomocnik ubezpieczonego.
Jako okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi do rozpoznania wskazał
występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, polegającego na
potrzebie wykładni pojęcia „prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie
azbestu”. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że za powszechnie wiadomy uznaje
się negatywny wpływ azbestu na ludzkie zdrowie. Zdaniem pełnomocnika sądy,
orzekające w sprawach ubezpieczeń społecznych stoją na stanowisku, że pojęcie
to należy rozumieć w sposób ścisły i wąski. W związku z tym pojęcie to znajduje
2
zastosowanie wyłącznie do pracowników, którzy stale i w pełnym wymiarze
pracowali przy przetwarzaniu azbestu czyli wykonywali produkty lub urządzenia,
przy wykorzystaniu azbestu. W jego ocenie zbyt daleko posunięte zawężenie tego
pojęcia może spowodować, że część osób narażonych na szkodliwe oddziaływanie
włókien azbestowych tylko dlatego, że szkodliwa substancja była wykorzystywana
do przetworzenia i dalszego użycia, a jednocześnie pracownik nie przebywał na
terenie zakładu pracy, lecz w „terenie” i jego praca nie podpada pod kategorię
określoną w wykazie A, Dziale VII, poz. 9. Taka wykładnia prowadzi do
nieuzasadnionego pogorszenia sytuacji pracowników wykonujących pracę poza
zakładem pracy i jednocześnie przetwarzających azbest jak w przypadku
ubezpieczonego. Ponadto, zdaniem skarżącego, skarga podlega przyjęciu jako
oczywiście zasadna, albowiem w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego
zaniechano ustaleń faktycznych oraz nie odpowiedziano na zarzuty apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie podlega przyjęciu do rozpoznania.
Sąd Najwyższy przypomina, iż elementem skargi kasacyjnej pozostają
zarówno wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jak i jego
uzasadnienie – elementy odrębne od określenia podstaw skargi i ich uzasadnienia
(por. art. 3984
§ 1 pkt 2 oraz § 2 tego przepisu). Rozróżnienie to pozostaje
uzasadnione dwuetapowością postępowania przed Sądem Najwyższym.
Na etapie pierwszym bada się jedynie, czy skarga ma zostać rozpoznana
przez Sąd Najwyższy w składzie trzyosobowym. Służyć temu ma określenie przez
skarżącego, jakie racje przemawiają za koniecznością interwencji Sądu
Najwyższego. Tytułem przypomnienia można wymienić postanowienie z dnia 9
czerwca 2008 r., sygn. II UK 37/08, w którym wyraźnie podkreśla się obowiązek
wskazania okoliczności uzasadniających przyjęcie skargi i wskazanie, dlaczego
odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek. Stanowisko takie wynika
także z innych orzeczeń. I tak uzasadnienie przyjęcia skargi do rozpoznania
występowaniem zagadnienia prawnego polega na wskazaniu, na kanwie jakich
norm (przepisów) zagadnienie powstało, jakie są możliwe interpretacje problemu i
3
jakie jego rozstrzygnięcie proponuje skarżący – wszystko za pomocą wywodu
prawnego (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., sygn.
II PK 66/09). Gdy istnieje potrzeba wykładni przepisów budzących wątpliwości,
wskazać należy te wątpliwości albo rozbieżności w orzecznictwie sądów (np.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2008 r., sygn. II PK 220/08).
Podobnie w odniesieniu do stanu oczywistej zasadności skarżący winien wykazać
na czym ten stan polega, jakie okoliczności przemawiają za jego istnieniem (np.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2008 r., sygn. II UK 38/08).
W odniesieniu do przedstawionego w skardze zagadnienia prawnego
wypada stwierdzić, że jego istnienie nie zostało w sposób dostateczny
uargumentowane.
Po pierwsze, wniosek w ogóle nie określa, na kanwie jakich regulacji
zagadnienie miało powstać. Skarżący ogranicza się jedynie do przytoczenia zwrotu,
który ma budzić wątpliwości, bez jego odniesienia do istniejącego stanu prawnego.
Po drugie, także uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania nie
uzasadnia tezy, że zagadnienie może mieć charakter prawny. Wywód w tym
zakresie pozostaje czysto faktyczny, uzasadniając dlaczego określone prace
należałoby uznać za prace przy przetwórstwie azbestu. Wynika z niego niezbicie,
że skarżący pragnąłby zaliczyć do tej kategorii prace, które nie są wykonywane
bezpośrednio przy takich czynnościach. Motywów dla odstąpienia od literalnego
brzmienia przepisu jednak nie wskazano.
Za nieuzasadniony uznać wypada także wniosek o przyjęcie skargi ze
względu na jej oczywistą zasadność. Także w tym przypadku, jak już wskazano,
wniosek winien wskazywać w sposób skonkretyzowany, jakie uchybienia
przemawiają za przekazaniem skargi do rozpoznania trzyosobowemu składowi
Sądu Najwyższego. Uzasadnienie wniosku w niniejszym przypadku ma charakter
ogólnikowy i przesłanki tej nie spełnia.
Niezależnie od tego można także wskazać, że łączenie przesłanki oczywistej
zasadności skargi z występowaniem w sprawie istotnego zagadnienia prawnego,
budzi poważne zastrzeżenia. W dotychczasowym orzecznictwie Sąd Najwyższy
zwracał już uwagę, że jednoczesne uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi
występującymi w sprawie wątpliwościami prawnymi (zagadnienie prawne, potrzeba
4
wykładni przepisów) generalnie wyklucza możliwość oczywistej zasadności skargi.
Jak wskazano z uzasadnieniu postanowienia z 21 października 2008 r., sygn. II PK
158/08 przesłanki uzasadniające przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
zawarte w pkt. 1 i 4 art. 3989
§ 1 k.p.c. wzajemnie się krzyżują i wykluczają
możliwość przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania zarówno z uwagi na interes
publiczny (pkt. 1 powołanego przepisu), jak i prywatny skarżącego (pkt. 4
powołanego przepisu). Trudno sobie bowiem wyobrazić sytuację, w której wyrok
jest oczywiście wadliwy a jednocześnie w sprawie występuje tak poważna
wątpliwość prawna, że wymaga interwencji i rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.