III CZP 86/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-04-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 86/13
POSTANOWIENIE
Dnia 13 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Józef Frąckowiak
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie z wniosku C. D.
przy uczestnictwie G. D.
o podział majątku wspólnego,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 grudnia 2013 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w B.
postanowieniem z dnia 20 września 2013 r.,
„Czy w sprawie o podział majątku wspólnego podlegają
rozliczeniu, pobrane przez jednego z byłych małżonków po ustaniu
wspólności ustawowej małżeńskiej, dopłaty unijne do gruntów rolnych
stanowiących majątek wspólny byłych małżonków, przyznane
w ramach wsparcia bezpośredniego oraz z tytułu wspierania
gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania?”
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w B. postanowieniem z dnia 4 lutego 2013 r. ustalił skład
majątku wspólnego wnioskodawczyni C. D. i uczestnika postępowania G. D. oraz
dokonał podziału tego majątku. W uzasadnieniu wyjaśnił m.in., że bez znaczenia
w sprawie - wobec braku podstaw do rozliczenia płatności unijnych pobieranych za
dzierżawione grunty - były zeznania świadków wskazanych przez uczestnika
postępowania na okoliczność zwrotu przez niego dopłat unijnych dla
wydzierżawiających mu grunty rolne.
Sąd Okręgowy w B. przy rozpoznawaniu apelacji uczestnika postępowania i
wnioskodawczyni powziął wątpliwość wyrażoną w zagadnieniu prawnym
przedstawionym do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z dokonanych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wynika, że
wątpliwość Sądu Okręgowego dotyczy możliwości rozliczenia w sprawie o podział
majątku wspólnego rozwiedzionych małżonków pobranych przez jednego z nich
po ustaniu wspólności ustawowej dopłat unijnych do gruntów rolnych stanowiących
majątek wspólny byłych małżonków przyznanych w ramach wsparcia
bezpośredniego oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich
i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Sąd Okręgowy
podkreślił, że Sąd Najwyższy w dotychczasowym orzecznictwie nie zajął
jednoznacznego stanowiska w tym zakresie. Dalej jednak powołał się m.in.
na postanowienie z dnia 17 listopada 2011 r., IV CSK 93/11 (niepubl.), w którym
Sąd Najwyższy - wbrew stanowisku Sądu Okręgowego - właśnie zajął wyraźne
stanowisko w kwestii, która obecnie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego. Sąd
Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną wniesioną w sprawie o stanie
faktycznym zasadniczo zbliżonym do tego, który występuje w niniejszej sprawie,
przyjął, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem
nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty
i z majątku osobistego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej
małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez
każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności
3
do chwili podziału majątku wspólnego. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art.
567 § 3 w związku z art. 686 k.p.c. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje
rozliczeń z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku objętego
wspólnością, pobranych pożytków i innych przychodów, a także poczynionych na
ten majątek nakładów i spłaconych długów w okresie między ustaniem wspólności
a dokonaniem podziału majątku wspólnego (por. postanowienie SN z dnia
7 stycznia 2009 r., II CSK 390/08, niepubl.). Okoliczność, iż współwłaściciel rzeczy
nie posiada jej ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do
współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi
przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania
proporcjonalnie do przysługującego mu udziału, w dochodach z rzeczy, jeżeli
przynosi ona dochody (por. postanowienie SN z dnia 21 września 2006 r., I CSK
128/06, niepubl.). Stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
17 listopada 2011 r., IV CSK 93/11 zawiera wprost twierdzącą odpowiedź
na wątpliwość zgłoszoną przez Sąd Okręgowy. Nie ma zaś żadnych powodów do
odejścia od tego w pełni trafnego stanowiska.
Zgodnie z art. 390 § 1 zdanie 1 k.p.c., jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji
powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może
przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając
rozpoznanie sprawy. W niniejszej sprawie jednakże nie powstało zagadnienie
prawne budzące poważne wątpliwości.
Z tych względów, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. w związku z art. 61 § 1
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (jedn. tekst: Dz.U.
z 2013 r., poz. 499), Sąd Najwyższy postanowił, jak w sentencji.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 13 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Józef Frąckowiak
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie z wniosku C. D.
przy uczestnictwie G. D.
o podział majątku wspólnego,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 grudnia 2013 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w B.
postanowieniem z dnia 20 września 2013 r.,
„Czy w sprawie o podział majątku wspólnego podlegają
rozliczeniu, pobrane przez jednego z byłych małżonków po ustaniu
wspólności ustawowej małżeńskiej, dopłaty unijne do gruntów rolnych
stanowiących majątek wspólny byłych małżonków, przyznane
w ramach wsparcia bezpośredniego oraz z tytułu wspierania
gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania?”
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w B. postanowieniem z dnia 4 lutego 2013 r. ustalił skład
majątku wspólnego wnioskodawczyni C. D. i uczestnika postępowania G. D. oraz
dokonał podziału tego majątku. W uzasadnieniu wyjaśnił m.in., że bez znaczenia
w sprawie - wobec braku podstaw do rozliczenia płatności unijnych pobieranych za
dzierżawione grunty - były zeznania świadków wskazanych przez uczestnika
postępowania na okoliczność zwrotu przez niego dopłat unijnych dla
wydzierżawiających mu grunty rolne.
Sąd Okręgowy w B. przy rozpoznawaniu apelacji uczestnika postępowania i
wnioskodawczyni powziął wątpliwość wyrażoną w zagadnieniu prawnym
przedstawionym do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z dokonanych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wynika, że
wątpliwość Sądu Okręgowego dotyczy możliwości rozliczenia w sprawie o podział
majątku wspólnego rozwiedzionych małżonków pobranych przez jednego z nich
po ustaniu wspólności ustawowej dopłat unijnych do gruntów rolnych stanowiących
majątek wspólny byłych małżonków przyznanych w ramach wsparcia
bezpośredniego oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich
i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Sąd Okręgowy
podkreślił, że Sąd Najwyższy w dotychczasowym orzecznictwie nie zajął
jednoznacznego stanowiska w tym zakresie. Dalej jednak powołał się m.in.
na postanowienie z dnia 17 listopada 2011 r., IV CSK 93/11 (niepubl.), w którym
Sąd Najwyższy - wbrew stanowisku Sądu Okręgowego - właśnie zajął wyraźne
stanowisko w kwestii, która obecnie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego. Sąd
Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną wniesioną w sprawie o stanie
faktycznym zasadniczo zbliżonym do tego, który występuje w niniejszej sprawie,
przyjął, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem
nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty
i z majątku osobistego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej
małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez
każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności
3
do chwili podziału majątku wspólnego. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art.
567 § 3 w związku z art. 686 k.p.c. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje
rozliczeń z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku objętego
wspólnością, pobranych pożytków i innych przychodów, a także poczynionych na
ten majątek nakładów i spłaconych długów w okresie między ustaniem wspólności
a dokonaniem podziału majątku wspólnego (por. postanowienie SN z dnia
7 stycznia 2009 r., II CSK 390/08, niepubl.). Okoliczność, iż współwłaściciel rzeczy
nie posiada jej ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do
współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi
przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania
proporcjonalnie do przysługującego mu udziału, w dochodach z rzeczy, jeżeli
przynosi ona dochody (por. postanowienie SN z dnia 21 września 2006 r., I CSK
128/06, niepubl.). Stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
17 listopada 2011 r., IV CSK 93/11 zawiera wprost twierdzącą odpowiedź
na wątpliwość zgłoszoną przez Sąd Okręgowy. Nie ma zaś żadnych powodów do
odejścia od tego w pełni trafnego stanowiska.
Zgodnie z art. 390 § 1 zdanie 1 k.p.c., jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji
powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może
przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając
rozpoznanie sprawy. W niniejszej sprawie jednakże nie powstało zagadnienie
prawne budzące poważne wątpliwości.
Z tych względów, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. w związku z art. 61 § 1
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (jedn. tekst: Dz.U.
z 2013 r., poz. 499), Sąd Najwyższy postanowił, jak w sentencji.
db