V CZ 75/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-02-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 75/13
POSTANOWIENIE
Dnia 12 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. K.
przeciwko Polskiemu Związkowi Działkowców - Pracownicze Ogrody Działkowe R.
w O.
o zapłatę ewentualnie ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 grudnia 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 20 lutego 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Powód wnosił o zasądzenie od pozwanego Polskiego Związku Działkowców
Pracowniczych Ogrodów Działkowych R. w O. kwoty 6 000 zł z ustawowymi
odsetkami tytułem należności za dokonane przez niego nasadzenia i wykonanie
przyłącza elektrycznego w pracowniczym ogródku działkowym bliżej określonym w
pozwie, ewentualnie o zobowiązanie strony pozwanej do przeprowadzenia
inwentaryzacji tej działki i pobranie od nowego członka Związku stosownych kwot
stanowiących wartość nakładów.
Strona pozwana wnosząc o oddalenie powództwa podniosła między innymi
zarzut braku legitymacji procesowej biernej, wskazując, że roszczenia zgłoszone
w pozwie powód może kierować wyłącznie wobec swojego następcy, któremu
przydzielono działkę po pozbawieniu powoda członkostwa Pracowniczego Ogrodu
Działkowego R.
Wyrokiem z dnia 29 maja 2012 r. Sąd Rejonowy w O. oddalił powództwo
podzielając powyższy zarzut strony pozwanej.
W wyniku apelacji powoda Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 20 lutego
2013 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy uznał za błędne stanowisko Sądu Rejonowego o braku
legitymacji biernej strony pozwanej wskazując, że legitymacja bierna pozwanego
wynika bezpośrednio z § 82 ust. 1 oraz § 88 regulaminu Rodzinnych Ogrodów
Działkowych, wydanego na podstawie statutu Polskiego Związku Działkowców,
mającego zastosowanie do Rodzinnych Ogrodów Działkowych na podstawie art. 41
ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169,
poz. 1419, ze zm.). Sąd Okręgowy stwierdził, że konsekwencją błędnego przyjęcia
przez Sąd Rejonowy braku legitymacji biernej strony pozwanej było nie
rozpoznanie przez ten Sąd istoty sprawy w wyniku zaniechania rozważenia treści
i zakresu zgłoszonego przez powoda roszczenia. Z tych względów Sąd Okręgowy
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
3
W zażaleniu na powyższe rozstrzygnięcie strona pozwana, zarzucając
naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez uchybienie zasadom logicznego rozumowania
przy dokonywaniu analizy przepisów regulaminu Rodzinnego Ogrodu Działkowego
R. pod kątem legitymacji biernej pozwanego, a w konsekwencji nie rozpoznanie
istoty sprawy i nie wydanie orzeczenia kończącego spór między stronami, wnosiła
o uchylenie zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu toczącym się w wyniku zażalenia złożonego na podstawie
art. 3941
§ 11
k.p.c. na orzeczenie kasatoryjne Sądu drugiej instancji, Sąd
Najwyższy bada tylko, czy wystąpiły wskazane przez Sąd drugiej instancji
przesłanki uchylenia zaskarżonego wyroku. Zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c.
przesłankami tymi są: nieważność postępowania przed sądem pierwszej instancji,
nierozpoznanie przez ten sąd istoty sprawy oraz sytuacja, gdy wydanie wyroku
przez sąd drugiej instancji wymagałoby przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości. Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, przedmiotem
jego oceny w postępowaniu wywołanym wniesieniem zażalenia na podstawie art.
3941
§ 11
k.p.c. nie mogą być żadne inne kwestie, w szczególności dotyczące
oceny zasadności roszczenia ani merytorycznego badania stanowiska prawnego
sądu drugiej instancji, jak również badania prawidłowości zastosowania przepisów
prawa procesowego, które nie odnoszą się ściśle do wskazanych przez sąd drugiej
instancji podstaw uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji. Omawiane zażalenie
nie jest bowiem środkiem prawnym służącym kontroli materialnoprawnej podstawy
wyroku ani prawidłowości zastosowania przez sąd drugiej instancji przepisów
prawa procesowego niezwiązanych z podstawami kasatoryjnymi, lecz zażalenie
to jest skierowane przeciwko uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do
ponownego rozpoznania, a więc ocenie może być poddany jedynie ewentualny
błąd sądu odwoławczego przy kwalifikowaniu określonej sytuacji procesowej, jako
odpowiadającej powołanej podstawie kasatoryjnej (porównaj między innymi
postanowienia z dnia 7 listopada 2012 r. IV CZ 147/12, OSNC z 2013 r., nr 3,
poz. 41, z dnia 16 maja 2013 r. IV CZ 31/13 i z dnia 21 czerwca 2013 r. I CZ 48/13,
niepubl.).
4
W rozpoznawanej sprawie przyczyną uchylenia przez Sąd drugiej instancji
wyroku Sądu Rejonowego było nierozpoznanie istoty sprawy, a więc podstawa
kasatoryjna przewidziana w art. 386 § 4 k.p.c. Oceniając zasadność tego
rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy bada więc jedynie, czy Sąd odwoławczy prawidłowo
rozumiał to pojęcie oraz czy jego merytoryczne stanowisko uzasadniało taką ocenę
postępowania Sądu pierwszej instancji, natomiast poza zakresem kontroli
w postępowaniu zażaleniowym pozostaje prawidłowość stanowiska Sądu
odwoławczego co do meritum sprawy (porównaj między innymi postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2013 r., V CZ 15/13, niepubl.).
Jak jednolicie przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, do
nierozpoznania istoty sprawy dochodzi między innymi wówczas, gdy sąd nie zbadał
materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony,
bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa
unicestwiająca roszczenie. W szczególności do nierozpoznania istoty sprawy przez
sąd pierwszej instancji dochodzi w razie oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie
braku legitymacji procesowej po którejś ze stron, a sąd drugiej instancji oceny tej
nie podzieli (porównaj wyroki z dnia 23 września 1998 r. II CKN 897/97, OSNC
z 1999 r., nr 1, poz. 22 i z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 357/00, niepubl.).
Nie ulega wątpliwości, że taka sytuacja miała miejsce w rozpoznawanej
sprawie, w której Sąd Rejonowy, nie oceniając merytorycznie roszczeń pozwu,
oddalił powództwo z uwagi na brak legitymacji biernej strony pozwanej, a Sąd
Okręgowy oceny tej nie podzielił. Skarżący nie podważył skutecznie stanowiska
Sądu drugiej instancji o nierozpoznaniu istoty sprawy, gdyż nie tylko nie zgłosił
zarzutu naruszenia art. 368 § 4 k.p.c., co w takiej sytuacji jest konieczne, lecz oparł
zażalenie jedynie na zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który to przepis, jako
dotyczący oceny dowodów, nie może stanowić skutecznej podstawy
kwestionowania dokonanej przez sąd oceny prawnej w przedmiocie legitymacji
biernej strony pozwanej, wywiedzionej w oparciu o wykładnię określonych
przepisów prawa materialnego i dokonanej przez sąd subsumpcji stanu
faktycznego sprawy pod te normy prawne.
5
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. jako nieskuteczne.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 12 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. K.
przeciwko Polskiemu Związkowi Działkowców - Pracownicze Ogrody Działkowe R.
w O.
o zapłatę ewentualnie ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 grudnia 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 20 lutego 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Powód wnosił o zasądzenie od pozwanego Polskiego Związku Działkowców
Pracowniczych Ogrodów Działkowych R. w O. kwoty 6 000 zł z ustawowymi
odsetkami tytułem należności za dokonane przez niego nasadzenia i wykonanie
przyłącza elektrycznego w pracowniczym ogródku działkowym bliżej określonym w
pozwie, ewentualnie o zobowiązanie strony pozwanej do przeprowadzenia
inwentaryzacji tej działki i pobranie od nowego członka Związku stosownych kwot
stanowiących wartość nakładów.
Strona pozwana wnosząc o oddalenie powództwa podniosła między innymi
zarzut braku legitymacji procesowej biernej, wskazując, że roszczenia zgłoszone
w pozwie powód może kierować wyłącznie wobec swojego następcy, któremu
przydzielono działkę po pozbawieniu powoda członkostwa Pracowniczego Ogrodu
Działkowego R.
Wyrokiem z dnia 29 maja 2012 r. Sąd Rejonowy w O. oddalił powództwo
podzielając powyższy zarzut strony pozwanej.
W wyniku apelacji powoda Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 20 lutego
2013 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy uznał za błędne stanowisko Sądu Rejonowego o braku
legitymacji biernej strony pozwanej wskazując, że legitymacja bierna pozwanego
wynika bezpośrednio z § 82 ust. 1 oraz § 88 regulaminu Rodzinnych Ogrodów
Działkowych, wydanego na podstawie statutu Polskiego Związku Działkowców,
mającego zastosowanie do Rodzinnych Ogrodów Działkowych na podstawie art. 41
ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169,
poz. 1419, ze zm.). Sąd Okręgowy stwierdził, że konsekwencją błędnego przyjęcia
przez Sąd Rejonowy braku legitymacji biernej strony pozwanej było nie
rozpoznanie przez ten Sąd istoty sprawy w wyniku zaniechania rozważenia treści
i zakresu zgłoszonego przez powoda roszczenia. Z tych względów Sąd Okręgowy
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
3
W zażaleniu na powyższe rozstrzygnięcie strona pozwana, zarzucając
naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez uchybienie zasadom logicznego rozumowania
przy dokonywaniu analizy przepisów regulaminu Rodzinnego Ogrodu Działkowego
R. pod kątem legitymacji biernej pozwanego, a w konsekwencji nie rozpoznanie
istoty sprawy i nie wydanie orzeczenia kończącego spór między stronami, wnosiła
o uchylenie zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu toczącym się w wyniku zażalenia złożonego na podstawie
art. 3941
§ 11
k.p.c. na orzeczenie kasatoryjne Sądu drugiej instancji, Sąd
Najwyższy bada tylko, czy wystąpiły wskazane przez Sąd drugiej instancji
przesłanki uchylenia zaskarżonego wyroku. Zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c.
przesłankami tymi są: nieważność postępowania przed sądem pierwszej instancji,
nierozpoznanie przez ten sąd istoty sprawy oraz sytuacja, gdy wydanie wyroku
przez sąd drugiej instancji wymagałoby przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości. Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, przedmiotem
jego oceny w postępowaniu wywołanym wniesieniem zażalenia na podstawie art.
3941
§ 11
k.p.c. nie mogą być żadne inne kwestie, w szczególności dotyczące
oceny zasadności roszczenia ani merytorycznego badania stanowiska prawnego
sądu drugiej instancji, jak również badania prawidłowości zastosowania przepisów
prawa procesowego, które nie odnoszą się ściśle do wskazanych przez sąd drugiej
instancji podstaw uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji. Omawiane zażalenie
nie jest bowiem środkiem prawnym służącym kontroli materialnoprawnej podstawy
wyroku ani prawidłowości zastosowania przez sąd drugiej instancji przepisów
prawa procesowego niezwiązanych z podstawami kasatoryjnymi, lecz zażalenie
to jest skierowane przeciwko uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do
ponownego rozpoznania, a więc ocenie może być poddany jedynie ewentualny
błąd sądu odwoławczego przy kwalifikowaniu określonej sytuacji procesowej, jako
odpowiadającej powołanej podstawie kasatoryjnej (porównaj między innymi
postanowienia z dnia 7 listopada 2012 r. IV CZ 147/12, OSNC z 2013 r., nr 3,
poz. 41, z dnia 16 maja 2013 r. IV CZ 31/13 i z dnia 21 czerwca 2013 r. I CZ 48/13,
niepubl.).
4
W rozpoznawanej sprawie przyczyną uchylenia przez Sąd drugiej instancji
wyroku Sądu Rejonowego było nierozpoznanie istoty sprawy, a więc podstawa
kasatoryjna przewidziana w art. 386 § 4 k.p.c. Oceniając zasadność tego
rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy bada więc jedynie, czy Sąd odwoławczy prawidłowo
rozumiał to pojęcie oraz czy jego merytoryczne stanowisko uzasadniało taką ocenę
postępowania Sądu pierwszej instancji, natomiast poza zakresem kontroli
w postępowaniu zażaleniowym pozostaje prawidłowość stanowiska Sądu
odwoławczego co do meritum sprawy (porównaj między innymi postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2013 r., V CZ 15/13, niepubl.).
Jak jednolicie przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, do
nierozpoznania istoty sprawy dochodzi między innymi wówczas, gdy sąd nie zbadał
materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony,
bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa
unicestwiająca roszczenie. W szczególności do nierozpoznania istoty sprawy przez
sąd pierwszej instancji dochodzi w razie oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie
braku legitymacji procesowej po którejś ze stron, a sąd drugiej instancji oceny tej
nie podzieli (porównaj wyroki z dnia 23 września 1998 r. II CKN 897/97, OSNC
z 1999 r., nr 1, poz. 22 i z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 357/00, niepubl.).
Nie ulega wątpliwości, że taka sytuacja miała miejsce w rozpoznawanej
sprawie, w której Sąd Rejonowy, nie oceniając merytorycznie roszczeń pozwu,
oddalił powództwo z uwagi na brak legitymacji biernej strony pozwanej, a Sąd
Okręgowy oceny tej nie podzielił. Skarżący nie podważył skutecznie stanowiska
Sądu drugiej instancji o nierozpoznaniu istoty sprawy, gdyż nie tylko nie zgłosił
zarzutu naruszenia art. 368 § 4 k.p.c., co w takiej sytuacji jest konieczne, lecz oparł
zażalenie jedynie na zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który to przepis, jako
dotyczący oceny dowodów, nie może stanowić skutecznej podstawy
kwestionowania dokonanej przez sąd oceny prawnej w przedmiocie legitymacji
biernej strony pozwanej, wywiedzionej w oparciu o wykładnię określonych
przepisów prawa materialnego i dokonanej przez sąd subsumpcji stanu
faktycznego sprawy pod te normy prawne.
5
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. jako nieskuteczne.
jw