Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 63/13
POSTANOWIENIE
Dnia 8 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku C. Spółki z o. o
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
przy udziale zainteresowanej I. L.
o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 stycznia 2014 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 lipca 2013 r.,
I. odrzuca zażalenie w części zaskarżającej postanowienie
oddalające wniosek o przywrócenie terminu;
II. oddala zażalenie w pozostałym zakresie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 22 maja 2013 r. Sąd Apelacyjny w sprawie C. Spółki
z o.o. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych ustalił wartość przedmiotu
zaskarżenia na kwotę 1.194,80 zł (pkt I) oraz odrzucił skargę kasacyjną (pkt II).
W dniu 1 lipca 2013 r. Spółka, zastępowana przez zawodowego
pełnomocnika złożyła zażalenie na powyższe postanowienie wraz z wnioskiem o
przywrócenie terminu do jego wniesienia. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że
zażalenie na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną zostało przez
2
pełnomocnika skarżącego sporządzone w terminie i pozostawione w kancelarii z
poleceniem nadania go na poczcie najpóźniej w dniu 25 czerwca 2013 r.
Pracownicy kancelarii nie wykonali polecenia, o czym pełnomocnik dowiedział się w
dniu 26 czerwca 2013 r.
Postanowieniem z dnia 25 lipca 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek o
przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia (pkt I) oraz odrzucił zażalenie (pkt II).
Sąd Apelacyjny wskazał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu
Najwyższego, w świetle art. 168 § 1 k.p.c. zawinione zaniedbania pełnomocnika
procesowego obciążają stronę, choćby ta nie zawiniła zwłoki, a z kolei
pełnomocnika obciążają zaniechania osób, którymi się posługuje w wykonywaniu
swoich obowiązków. O zawinionym działaniu należy mówić przy każdym stopniu
winy, również nieumyślnej. Pełnomocnik Spółki nie wykazał ani staranności w
doborze osób, którymi się posłużył przy nadaniu pisma procesowego, ani
staranności tych osób w wykonaniu tej czynności. Ponadto wyjazd służbowy
pełnomocnika nie uniemożliwiał mu pozostawania w telefonicznym kontakcie z
pracownikami kancelarii i kontrolowania wykonania zleconych im czynności, tym
bardziej, że dotyczyło to nadania zażalenia w ostatnich dniach ustawowo
określonego terminu. Również w interesie Spółki było utrzymywanie stałego
kontaktu ze swoim pełnomocnikiem w celu otrzymywania bieżących informacji na
temat podejmowanych przez niego czynności, w tym także monitorowanie ich
terminowości w celu zapobieżenia ujemnym skutkom ewentualnych zaniedbań.
Skoro w sprawie zarówno pełnomocnik Spółki, jak i ona sama nie wykazali w tym
względzie odpowiedniej staranności, to uchybienie terminowi do złożenia zażalenia
należało uznać za zawinione. Zlecenie nadania terminowej przesyłki pracownikom
kancelarii, bez kontroli dokonania tej czynności, w braku innych nadzwyczajnych i
losowych przeszkód, wskazuje na winę w wyborze osób, którymi posłużył się
pełnomocnik i brak staranności w nadzorowaniu ich pracy, a tym samym zawinione
działanie pełnomocnika. Konsekwencją tego jest odrzucenie - na podstawie art. 370
w związku z art. 39821
w związku z art. 397 § 2 k.p.c. - zażalenia na postanowienie
z dnia 22 maja 2013 r., jako wniesionego po terminie określonym w art. 394 § 2 w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
3
W zażaleniu na powyższe postanowienie Spółka zaskarżyła je w całości i
zarzucając naruszenie art. 168 k.p.c., przez przyjęcie, że w sprawie doszło do
uchybienia terminu z winy jej pełnomocnika, wniosła o uchylenie postanowienia i
przyjęcie zażalenia do rozpoznania.
W uzasadnieniu zażalenia - z powołaniem się na orzecznictwo Sądu
Najwyższego - podniesiono, że ocenę braku winy ustawodawca pozostawił do
uznania sądu, co daje mu możliwość wzięcia pod uwagę wszystkich okoliczności
konkretnej sprawy, które uzna za istotne, przy uwzględnieniu obiektywnego
miernika staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje
interesy. Warunkiem uwzględnienia wniosku o przywrócenie terminu jest
niedokonanie czynności bez winy strony i zaistnienie ujemnego skutku
procesowego wobec niedokonania czynności w terminie (art. 168 k.p.c.). Brak winy
strony oceniany jest przez sąd w kontekście obowiązku dokonywania czynności
procesowych ze szczególną, jej właściwą, starannością, odniesioną do okoliczności
konkretnej sprawy. Dopuszczenie zawnioskowanego przez Spółkę dowodu z
zeznań pracowników jej pełnomocnika procesowego potwierdziłoby, że ani
wnioskodawca, ani jego pełnomocnik nie ponoszą winy w uchybieniu terminowi
oraz że pełnomocnik wnioskodawcy uregulował wszystko ze swoimi pracownikami
w taki sposób, aby do uchybienia terminowi nie doszło.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 3941
k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na
postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz na
postanowienie sądu drugiej lub pierwszej instancji odrzucające skargę o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (§ 1) oraz w razie
uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania (§ 11
), a nadto w sprawach, w których
przysługuje skarga kasacyjna, zażalenie przysługuje także na postanowienie sądu
drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, o
których mowa w art. 3981
k.p.c., a także postanowień wydanych w wyniku
rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji (§ 2). W
4
judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że postanowienie oddalające lub
odrzucające wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej
nie jest postanowieniem kończącym postępowania w sprawie w rozumieniu art.
3941
§ 2 k.p.c. i nie podlega zaskarżeniu zażaleniem (por. np. postanowienia: z
dnia 17 kwietnia 2013 r., I CZ 17/13, LEX nr 1341655 i z dnia 21 marca 2013 r.,
II CZ 4/13, LEX nr 1341668 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNAPiUS 2000, nr 24,
poz. 887, w której wyrażony został pogląd potwierdzający wpadkowy charakter
postępowania o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej, którego
celem jest jedynie ocena zasadności wniosku o przywrócenie terminu, w tym
zbadanie, czy zaniechanie dokonania czynności było spowodowane
okolicznościami niezawinionymi przez stronę). Postanowienie to - jako niekończące
postępowania w sprawie, a więc niezaskarżalne w drodze zażalenia wniesionego
na podstawie art. 3941
§ 2 k.p.c. - należy do kategorii postanowień, o jakich mowa
w art. 380 k.p.c., który znajduje zastosowanie w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym wywołanym wniesieniem zażalenia na postanowienie sądu drugiej
instancji na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39821
k.p.c.
Oznacza to, że na wniosek strony (zgłoszony w zażaleniu), postanowienie
sądu drugiej instancji, którego przedmiotem jest przywrócenie terminu do
dokonania czynności procesowej może być skutecznie kwestionowane w zażaleniu
na postanowienie o odrzuceniu środka odwoławczego, jeżeli miało wpływ na
rozstrzygnięcie zawarte w tym postanowieniu. Inaczej rzecz ujmując, badanie na
podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3943
§ 3 k.p.c. w wyniku tzw.
uprzedniej kontroli prawidłowości orzeczenia, które nie podlega zaskarżeniu w
drodze zażalenia jest dopuszczalne, jednak warunkiem takiej kontroli
niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest
zamieszczenie stosownego wniosku w środku odwoławczym skierowanym
przeciwko postanowieniu podlegającemu zaskarżeniu zażaleniem. Gdy w sprawie
występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek taki powinien być jednoznacznie
sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom przez niego
wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych (por. np. postanowienia Sądu
5
Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r., II CZ 54/08, LEX nr 447663; z dnia 28
października 2009 r., II PZ 17/09, LEX nr 559946).
Z konstrukcji sporządzonego przez pełnomocnika będącego adwokatem
zażalenia jednoznacznie wynika, że tym środkiem odwoławczym zostało objęte
postanowienie Sądu drugiej instancji w całości, a więc nie tylko w zakresie
odrzucającym zażalenie, ale także w części odnoszącej się do oddalenia wniosku o
przywrócenie terminu do dokonania tej czynności procesowej. Skarżący nie zawarł
natomiast w zażaleniu odnoszącym się do postanowienia odrzucającego zażalenie
ani stosownego wniosku, o którym stanowi art. 380 k.p.c., ani nawet nie powołał się
na ten przepis. Zawarte w zażaleniu rozważania dotyczące okoliczności
uzasadniających przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie
mogą być same w sobie uznane za taki wniosek i wywołać określonego w art. 380
k.p.c. skutku polegającego na zweryfikowaniu postanowienia w części objętej jego
pkt I., a dotyczącej oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do dokonania
czynności procesowej.
Z powyższych względów zażalenie na postanowienie oddalające wniosek o
przywrócenie terminu podlega - jako niedopuszczalne - odrzuceniu na podstawie
art. 3941
§ 2 i 3 w związku z art. 39821
i art. 373 k.p.c., czego konsekwencją jest
oddalenie zażalenia w pozostałej części z mocy art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. Skoro bowiem czynność procesowa została dokonana z przekroczeniem
terminu określonego w art. 394 § 2 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., to prawidłowe
było jej odrzucenie na podstawie odpowiednio stosowanego art. 370 k.p.c.