Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 83/13
POSTANOWIENIE
Dnia 27 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Z. sp. z o.o. w Z.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanej E. N.
o podstawę wymiaru składek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 lutego 2014 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 24 października 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 24 października 2013 r., Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę kasacyjną wnioskodawcy – Z. Spółka z o.o. od wyroku tego Sądu z dnia 26
kwietnia 2013 r., którym oddalono apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w E. z dnia 14 sierpnia
2012 r., w sprawie o składki, z udziałem zainteresowanej E. N.
Wnioskodawca oznaczył wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę
10.364,13 zł. Zarządzeniem z dnia 25 września 2013 r., pełnomocnik
wnioskodawcy został zobowiązany do uzupełnienia braków skargi kasacyjnej
poprzez podanie różnicy w wysokości podstawy składek pomiędzy składką
2
uiszczoną a ustaloną w zaskarżonej decyzji w stosunku do zainteresowanej E. N.
Pismem z dnia 1 października 2013 r., pełnomocnik skarżącego wskazał, że
„zobowiązanie Sądu, zdaje się zmierzać do nałożenia (po raz wtóry) obowiązku
wskazania matematycznego sposobu wyliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia,
co nie jest brakiem formalnym skargi kasacyjnej. Obowiązek wskazywania różnic i
innych matematycznych wyliczeń nie jest elementem formalnym skargi kasacyjnej.
Nie wynika z przepisów prawa”.
W zaskarżonym postanowieniu, Sąd Apelacyjny wskazał, że stosownie do
treści art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o
prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż
pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Mając na uwadze, że
przedmiotowa sprawa jest jedną z wielu o analogicznym stanie faktycznym i
prawnym, które połączono do wspólnego rozpoznania, Sąd stwierdził, powołując
się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11
(niepublikowany), że w sprawie o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem
każdego ubezpieczonego pracownika. Ponadto, jeśli istotą sporu jest wysokość
należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, wartość
przedmiotu sporu, a co za tym idzie wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi
różnica między wysokością składek zapłaconych przez odwołującego się, a
wysokością składek wyliczoną przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2009 r., II UZ 12/09,
OSNP 2010 nr 23-24, poz. 301). Z kolei wartość przedmiotu zaskarżenia, obliczona
jako różnica wysokości pomiędzy składką uiszczoną przez płatnika a ustaloną w
zaskarżonej decyzji przez organ rentowy, w stosunku do zainteresowanej E. N., nie
przekraczała 10.000 zł. Mając to na względzie, Sąd Apelacyjny na mocy art. 3986
§
2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c., odrzucił skargę kasacyjną.
W zażaleniu na to postanowienie, pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił
naruszenie art. 25 k.p.c. poprzez pominięcie i oznaczenie wartości przedmiotu
sporu bez podstawy prawnej, tj. bez przeprowadzenia sprawdzenia wartości
przedmiotu sporu i wydania w tym przedmiocie stosownych decyzji procesowych, a
3
ponadto z pominięciem faktu, iż organ nie kwestionował wartości przedmiotu sporu
na żadnym z etapów postępowania; art. 212 k.p.c. poprzez swobodne ustalenie
okoliczności spornych w niniejszym postępowaniu z pominięciem stanowiska strony
skarżącej, która od dnia wniesienia odwołania i nadal zakresem zaskarżenia
obejmowała całą decyzję ZUS, czyniąc treści tam zawarte spornymi; art. 378 k.p.c.
w związku z art. 39821
k.p.c. poprzez pominięcie zakresu zaskarżenia wyrażonego
zarówno w odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jak i apelacji
od wyroku Sądu Okręgowego, który to obejmował całość decyzji ZUS ustalającej
składki na ubezpieczenie społeczne w stosunku do zainteresowanego
ubezpieczonego; art. 6 konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności z dnia 4 listopada 1950 r. poprzez ograniczaniu stronie prawa do Sądu
polegającym na wprowadzaniu nie przewidzianych prawem wymogów do
wniesienia środka zaskrzenia. Żalący się wniósł o zmianę zaskarżonego
postanowienia i przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie uchylenie
zaskarżonego postanowienia z uwagi na to, że zażalenie jest oczywiście
uzasadnione, wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione, bowiem podniesione w nim zarzuty nie są
trafne.
W sprawie o zaliczenie do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne wartości bonów towarowych wydanych
pracownikowi przez pracodawcę – płatnika składek, dopuszczalność skargi
kasacyjnej zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia, którą należy liczyć odrębnie
względem każdego ubezpieczonego pracownika (por. wyrok z dnia 26 czerwca
2012 r., II UK 312/11, LEX nr 1235842 oraz postanowienie z dnia 7 kwietnia 2010 r.
I UZ 8/10 – niepublikowane).
Stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w
sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia w
sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niższa niż
dziesięć tysięcy złotych. Przepis art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c. nakłada na sąd drugiej
4
instancji oraz Sąd Najwyższy obowiązek dokonania kontroli dopuszczalności skargi
jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia przysługującego poza tokiem instancji i
weryfikacji wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 39821
w
związku z odpowiednio stosowanym art. 368 § 2 zdanie drugie k.p.c., odwołującym
się do odpowiedniego stosowania wyłącznie art. 19-24 i art. 25 § 1 k.p.c.). Przepisy
art. 25 i 26 k.p.c. mają na celu ustabilizowanie wartości przedmiotu sporu na
potrzeby określenia właściwości rzeczowej sądu i wysokości należnych opłat
sądowych. W postępowaniu kasacyjnym taka potrzeba już nie występuje, ważne
jest natomiast by rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy podlegały jedynie te skargi
kasacyjne, których dopuszczalność przewidują przepisy procesowe, a nie te, w
których niewłaściwie została określona wartość przedmiotu sporu lub przedmiotu
zaskarżenia apelacją. W konsekwencji brak sprawdzenia wartości przedmiotu
sporu lub przedmiotu zaskarżenia podanej w apelacji nie eliminuje możliwości
weryfikacji prawidłowości podanej wartości przedmiotu zaskarżenia w skardze
kasacyjnej. Wartość przedmiotu zaskarżenia określona przez wnoszącego skargę z
naruszeniem reguł wynikających z art. 19-24 k.p.c. nie jest wiążąca dla oceny
dopuszczalności skargi i podlega sprawdzeniu zarówno przez sąd drugiej instancji
jak i Sąd Najwyższy na podstawie art. 25 § 1 k.p.c. (por. także postanowienia z dnia
6 stycznia 2010 r., I UK 289/09, LEX nr 577827; z dnia 2 lutego 2011 r., II CZ
197/10, LEX nr 738550 i z dnia 18 stycznia 2012 r., II PZ 38/11, LEX nr 1130381
oraz przytoczone w nich orzeczenia).
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot sporu
wyznaczany jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego
zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, od której wniesiono odwołanie do
sądu, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonego
zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu (por. postanowienie z
dnia 23 listopada 2007 r., II UZ 30/07, OSNP 2009 nr 3-4, poz. 54 i przywołane w
nim orzecznictwo). Jak już wyżej wskazano, orzecznictwo Sądu Najwyższego
przyjmuje, iż wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne równa
jest różnicy pomiędzy wysokością składki wskazywaną (zapłaconą) przez
odwołującego się i składką należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za sporny
5
okres (por. postanowienia z dnia 17 kwietnia 2009 r., II UZ 12/09, OSNP 2010 nr
23-24, poz. 301; z dnia 26 stycznia 2011 r., II UK 190/10, LEX nr 786391; z dnia 7
kwietnia 2010 r., I UZ 8/10, niepublikowane i z dnia 24 maja 2012 r., II UZ 16/12,
LEX nr 1222163). Niemniej jednak poglądy te odnoszą się do sytuacji, gdy sama
podstawa wymiaru składek nie jest sporna lub gdy podstawa ta co prawda jest
sporna w odniesieniu do jakiegoś jej składnika (składników) lub jego wysokości, ale
istotą sporu jest wysokość składek wymierzonych od ustalonej przez organ rentowy
podstawy ich wymiaru. W takim przypadku wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi
różnica między wysokością składek zapłaconych a wysokością składek naliczonych
przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji.
W niniejszej sprawie organ rentowy zaskarżoną decyzją dokonał ustalenia
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne
E. N. za sporne okresy, uwzględniając w tej podstawie bony pieniężne finansowane
ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, wypłacone
zainteresowanej w grudniu 2007 r. w kwocie 100 zł, w grudniu 2010 r. w kwocie
150 zł. W decyzji organu za sporne okresy pozwany określił podstawy wymiaru
składek w spornych okresach w kwocie 1.116,33 zł za ubezpieczenia emerytalne i
rentowe za grudzień 2007 r., natomiast za grudzień 2010 r. w kwocie 1.572,44 zł.
Przedmiotem sporu w sprawie nie była w związku z tym cała kwota podstawy
wymiaru składek za sporny okres, ale różnica między zadeklarowaną przez płatnika
podstawą wymiaru składek a należną według organu rentowego, czyli po doliczeniu
bonów pieniężnych (por. także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26
czerwca 2012 r., II UK 312/11, LEX nr 1235842).
Oznacza to, że zaskarżone postanowienie odpowiada prawu, gdyż wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych (por. także
postanowienia z dnia 7 i 8 listopada 2013 r., II UZ 59/13 oraz II UZ 61/13).
Z powyższych względów postanowiono jak w sentencji na podstawie
art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
6