I CZ 18/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-05-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 136/12 I CZ 139/12 I CZ 143/12 I CZ 48/13 I CZ 5/13 III CZ 77/12 IV CZ 147/12 IV CZ 156/12 IV CZ 21/13 V CZ 68/13 I CKN 486/00 II CKN 897/97 III CZP 49/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 18/14
POSTANOWIENIE
Dnia 19 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa F. z siedzibą w N. /Cypr/
i P. T.
przeciwko P. w W.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 19 marca 2014 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 października 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok; pozostawia Sądowi Apelacyjnemu
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 10 października 2013 r. Sąd Apelacyjny, na skutek apelacji
powodów, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., uchylił wyrok Sądu Okręgowego w W.
oddalający powództwo o ochronę dóbr osobistych i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji
odwoławczej. W jego uzasadnieniu stwierdził, że nie doszło do rozpoznania istoty
sprawy przez Sąd Okręgowy, który nie odniósł się w ogóle, bądź odniósł się w
sposób niepoddający się kontroli instancyjnej, do przesłanek ochrony dóbr
osobistych oraz do twierdzeń pozwanego o wyłączeniu bezprawności naruszenia
dóbr (przy założeniu, że do naruszenia doszło). Wskazał, że przy ponownym
rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji powinien: uzupełnić postępowanie
dowodowe w kierunku ustalenia, czy działalność powodów była prowadzona z
naruszeniem prawa, rozważyć rodzaj i charakter usług świadczonych przez
powodów jako administratorów serwisu internetowego pod kątem ustalenia, czy
usługi te miały charakter usług hostingowych w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy z
dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz.
1204 ze zm.), a także ewentualnie, czy spełnione zostały przesłanki określone w
tym przepisie, pozwalające na wyłączenie odpowiedzialności podmiotu
świadczącego usługi hostingowe, rozważyć ponownie potrzebę przeprowadzenia
szeregu dowodów zgłoszonych przez stronę pozwaną (po wcześniejszym
oddaleniu wniosków dowodowych w tym zakresie), przeanalizować ponownie
zgromadzony dotychczas materiał dowodowy.
W zażaleniu pozwany wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego,
zarzucając, że nie zaszły podstawy do przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu, a ustalenie o nierozpoznaniu przez ten Sąd
istoty sprawy jest błędne. Oceny takiej nie uzasadnia brak szczegółowego
uzasadnienia podstaw rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, a ewentualne
uchybienia w zakresie ustalenia naruszenia albo braku naruszenia dóbr osobistych
mogą być naprawione przez Sąd Apelacyjny. Podniósł, że w sprawie nie ma
konieczności przeprowadzenia nowych dowodów.
W odpowiedzi na zażalenie powodowie pozostawili sposób jego rozpoznania
do oceny Sądu Najwyższego, podnosząc jednocześnie, że mimo pobieżnego
rozpoznania sprawy przed Sądem pierwszej instancji, Sąd Apelacyjny był
3
uprawniony do wydania wyroku uwzględniającego powództwo w całości, o co
wnosili w apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postępowanie apelacyjne ma służyć ponownemu zbadaniu całokształtu
sprawy przez sąd drugiej instancji, który tak jak sąd pierwszej instancji jest
uprawniony do rozstrzygania o faktach i o zastosowaniu norm prawa materialnego,
a w razie stwierdzenia błędów popełnionych w tym zakresie przez sąd pierwszej
instancji, do ich usunięcia. Sąd rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest
związany przedstawionymi w niej zarzutami naruszenia prawa materialnego, wiążą
go natomiast zarzuty naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia
bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (uchwała składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008,
nr 6, poz. 55). Z uwagi na charakter postępowania apelacyjnego, w razie uznania
apelacji za uzasadnioną, sąd apelacyjny powinien wydać orzeczenie
reformatoryjne, a jedynie wyjątkowo, w razie gdy zachodzą przesłanki z art. 386
§ 2 i 4 k.p.c. może uchylić zaskarżone orzeczenie (wyrok, postanowienie co do
istoty sprawy), przekazując sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania. Orzeczenie kasatoryjne może być wydane tylko w razie stwierdzenia
nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji i zniesienia
postępowania w tym zakresie, nierozpoznania istoty sprawy i gdy wydanie wyroku
wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Kontrola dokonywana przez w Sąd Najwyższy rozpoznający zażalenie na
kasatoryjne orzeczenie sądu drugiej instancji, ma charakter formalny i odnosi się
do przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji. Sąd Najwyższy
rozpoznając wniesione na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. zażalenie bada jedynie,
czy sąd apelacyjny prawidłowo zakwalifikował określoną sytuację procesową, jako
odpowiadającą powołanej podstawie kasatoryjnego orzeczenia. Poza zakresem tej
kontroli pozostaje natomiast stanowisko zajęte przez ten sąd co do meritum sprawy,
którego ocenie strony poświęcają w niniejszym postępowaniu szerokie wywody
(m. in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 października 2012 r.,
I CZ 136/12, niepubl., z dnia 25 października 2012 r., I CZ 139/12, niepubl., z dnia
25 października 2012 r., I CZ 143/12, niepubl., z dnia 7 listopada 2012 r.,
4
IV CZ 147/12, OSNC 2013, nr 3, poz. 41, z dnia 9 listopada 2012 r., IV CZ 156/12,
niepubl., z dnia 28 listopada 2012 r., III CZ 77/12, niepubl., z dnia 15 lutego 2013 r.,
I CZ 5/13, niepubl., z dnia 10 kwietnia 2013 r., IV CZ 21/13, OSNC 2013, nr 11, poz.
134, z dnia 21 czerwca 2013, I CZ 48/13 niepubl, z dnia 5 grudnia 2013 r.,
V CZ 68/13, niepubl).
Jak przyjmuje się w judykaturze, do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi
wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego,
co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy
żądania albo merytorycznych zarzutów pozwanego (m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, nr 1, poz.
22, z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 nr 3, poz. 36, z dnia
25 października 2012 r., I CZ 139/12, niepubl., z dnia 9 listopada 2012 r.,
IV CZ 156/12, niepubl.).
Na tym tle stwierdzone przez Sąd Apelacyjny uchybienia w postępowaniu
przed Sądem Okręgowym błędnie zakwalifikowane zostały jako nierozpoznanie
istoty spawy.
Oceny o nierozpoznaniu istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c.
nie uzasadnia niedostateczne rozważenie przez sąd pierwszej instancji przepisów
prawa materialnego mających zastosowanie w sprawie, ani tym bardziej
niedostateczne uzasadnienie wyrażonego w tym zakresie stanowiska. Sąd drugiej
instancji jest zobowiązany samodzielnie dokonać oceny prawnej dochodzonego
żądania i skonfrontować ją z zaskarżonym orzeczeniem oraz uzasadniającymi go
motywami, nie będąc przy tym ograniczony zarzutami apelacji.
Nie stanowi też podstawy uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, z powodu nierozpoznania istoty
sprawy, niewyjaśnienie przez sąd pierwszej instancji okoliczności faktycznych
istotnych dla jej rozstrzygnięcia. Rozpoznając sprawę w granicach apelacji sąd
drugiej instancji dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając
dowody albo poprzestając na materiale zebranym w pierwszej instancji i na tej
podstawie dokonuje oceny prawnej żądania powoda. Przepis art. 386 § 4
uzasadnia w takiej sytuacji wydanie orzeczenia kasatoryjnego tylko w razie, gdy
5
wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości,
co w niniejszej sprawie nie zachodzi.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
zd. 1 w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c., a w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania na podstawie art.
108 § 2 w zw. z art. 39821
k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok, pozostawiając Sądowi
Apelacyjnemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 19 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa F. z siedzibą w N. /Cypr/
i P. T.
przeciwko P. w W.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 19 marca 2014 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 października 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok; pozostawia Sądowi Apelacyjnemu
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 10 października 2013 r. Sąd Apelacyjny, na skutek apelacji
powodów, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., uchylił wyrok Sądu Okręgowego w W.
oddalający powództwo o ochronę dóbr osobistych i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji
odwoławczej. W jego uzasadnieniu stwierdził, że nie doszło do rozpoznania istoty
sprawy przez Sąd Okręgowy, który nie odniósł się w ogóle, bądź odniósł się w
sposób niepoddający się kontroli instancyjnej, do przesłanek ochrony dóbr
osobistych oraz do twierdzeń pozwanego o wyłączeniu bezprawności naruszenia
dóbr (przy założeniu, że do naruszenia doszło). Wskazał, że przy ponownym
rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji powinien: uzupełnić postępowanie
dowodowe w kierunku ustalenia, czy działalność powodów była prowadzona z
naruszeniem prawa, rozważyć rodzaj i charakter usług świadczonych przez
powodów jako administratorów serwisu internetowego pod kątem ustalenia, czy
usługi te miały charakter usług hostingowych w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy z
dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz.
1204 ze zm.), a także ewentualnie, czy spełnione zostały przesłanki określone w
tym przepisie, pozwalające na wyłączenie odpowiedzialności podmiotu
świadczącego usługi hostingowe, rozważyć ponownie potrzebę przeprowadzenia
szeregu dowodów zgłoszonych przez stronę pozwaną (po wcześniejszym
oddaleniu wniosków dowodowych w tym zakresie), przeanalizować ponownie
zgromadzony dotychczas materiał dowodowy.
W zażaleniu pozwany wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego,
zarzucając, że nie zaszły podstawy do przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu, a ustalenie o nierozpoznaniu przez ten Sąd
istoty sprawy jest błędne. Oceny takiej nie uzasadnia brak szczegółowego
uzasadnienia podstaw rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, a ewentualne
uchybienia w zakresie ustalenia naruszenia albo braku naruszenia dóbr osobistych
mogą być naprawione przez Sąd Apelacyjny. Podniósł, że w sprawie nie ma
konieczności przeprowadzenia nowych dowodów.
W odpowiedzi na zażalenie powodowie pozostawili sposób jego rozpoznania
do oceny Sądu Najwyższego, podnosząc jednocześnie, że mimo pobieżnego
rozpoznania sprawy przed Sądem pierwszej instancji, Sąd Apelacyjny był
3
uprawniony do wydania wyroku uwzględniającego powództwo w całości, o co
wnosili w apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postępowanie apelacyjne ma służyć ponownemu zbadaniu całokształtu
sprawy przez sąd drugiej instancji, który tak jak sąd pierwszej instancji jest
uprawniony do rozstrzygania o faktach i o zastosowaniu norm prawa materialnego,
a w razie stwierdzenia błędów popełnionych w tym zakresie przez sąd pierwszej
instancji, do ich usunięcia. Sąd rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest
związany przedstawionymi w niej zarzutami naruszenia prawa materialnego, wiążą
go natomiast zarzuty naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia
bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (uchwała składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008,
nr 6, poz. 55). Z uwagi na charakter postępowania apelacyjnego, w razie uznania
apelacji za uzasadnioną, sąd apelacyjny powinien wydać orzeczenie
reformatoryjne, a jedynie wyjątkowo, w razie gdy zachodzą przesłanki z art. 386
§ 2 i 4 k.p.c. może uchylić zaskarżone orzeczenie (wyrok, postanowienie co do
istoty sprawy), przekazując sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania. Orzeczenie kasatoryjne może być wydane tylko w razie stwierdzenia
nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji i zniesienia
postępowania w tym zakresie, nierozpoznania istoty sprawy i gdy wydanie wyroku
wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Kontrola dokonywana przez w Sąd Najwyższy rozpoznający zażalenie na
kasatoryjne orzeczenie sądu drugiej instancji, ma charakter formalny i odnosi się
do przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji. Sąd Najwyższy
rozpoznając wniesione na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. zażalenie bada jedynie,
czy sąd apelacyjny prawidłowo zakwalifikował określoną sytuację procesową, jako
odpowiadającą powołanej podstawie kasatoryjnego orzeczenia. Poza zakresem tej
kontroli pozostaje natomiast stanowisko zajęte przez ten sąd co do meritum sprawy,
którego ocenie strony poświęcają w niniejszym postępowaniu szerokie wywody
(m. in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 października 2012 r.,
I CZ 136/12, niepubl., z dnia 25 października 2012 r., I CZ 139/12, niepubl., z dnia
25 października 2012 r., I CZ 143/12, niepubl., z dnia 7 listopada 2012 r.,
4
IV CZ 147/12, OSNC 2013, nr 3, poz. 41, z dnia 9 listopada 2012 r., IV CZ 156/12,
niepubl., z dnia 28 listopada 2012 r., III CZ 77/12, niepubl., z dnia 15 lutego 2013 r.,
I CZ 5/13, niepubl., z dnia 10 kwietnia 2013 r., IV CZ 21/13, OSNC 2013, nr 11, poz.
134, z dnia 21 czerwca 2013, I CZ 48/13 niepubl, z dnia 5 grudnia 2013 r.,
V CZ 68/13, niepubl).
Jak przyjmuje się w judykaturze, do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi
wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego,
co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy
żądania albo merytorycznych zarzutów pozwanego (m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, nr 1, poz.
22, z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 nr 3, poz. 36, z dnia
25 października 2012 r., I CZ 139/12, niepubl., z dnia 9 listopada 2012 r.,
IV CZ 156/12, niepubl.).
Na tym tle stwierdzone przez Sąd Apelacyjny uchybienia w postępowaniu
przed Sądem Okręgowym błędnie zakwalifikowane zostały jako nierozpoznanie
istoty spawy.
Oceny o nierozpoznaniu istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c.
nie uzasadnia niedostateczne rozważenie przez sąd pierwszej instancji przepisów
prawa materialnego mających zastosowanie w sprawie, ani tym bardziej
niedostateczne uzasadnienie wyrażonego w tym zakresie stanowiska. Sąd drugiej
instancji jest zobowiązany samodzielnie dokonać oceny prawnej dochodzonego
żądania i skonfrontować ją z zaskarżonym orzeczeniem oraz uzasadniającymi go
motywami, nie będąc przy tym ograniczony zarzutami apelacji.
Nie stanowi też podstawy uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, z powodu nierozpoznania istoty
sprawy, niewyjaśnienie przez sąd pierwszej instancji okoliczności faktycznych
istotnych dla jej rozstrzygnięcia. Rozpoznając sprawę w granicach apelacji sąd
drugiej instancji dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając
dowody albo poprzestając na materiale zebranym w pierwszej instancji i na tej
podstawie dokonuje oceny prawnej żądania powoda. Przepis art. 386 § 4
uzasadnia w takiej sytuacji wydanie orzeczenia kasatoryjnego tylko w razie, gdy
5
wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości,
co w niniejszej sprawie nie zachodzi.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
zd. 1 w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c., a w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania na podstawie art.
108 § 2 w zw. z art. 39821
k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok, pozostawiając Sądowi
Apelacyjnemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
db