V CZ 27/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-06-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 27/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. Z.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej w W.
przy ul. T. […]
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 kwietnia 2014 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w [...]
z dnia 30 grudnia 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda wobec nieuiszczenia w terminie opłaty sądowej w części, w
jakiej wniosek o całkowite zwolnienie od tej opłaty został oddalony postanowieniem
z dnia 5 grudnia 2013 r.
W zażaleniu na powyższe postanowienie, powód zarzucił brak podstaw do
odmowy zwolnienia go od opłaty od skargi kasacyjnej w całości. Wskazał, że jego
sytuacja materialna i życiowa nie poprawiła się od czasu zwolnienia go od kosztów
sądowych przy wniesieniu apelacji w rozpoznawanej sprawie, wobec czego nie miał
możliwości uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej. W konsekwencji wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zażaleniu powód zawarł wniosek o objęcie kontrolą niezaskarżalnego
osobno postanowienia o odmowie zwolnienia go od kosztów sądowych. Wniosek
taki jest dopuszczalny na podstawie art. 380 k.p.c. w związku z 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. Uzasadniało to ocenę postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 5 grudnia
2013 r.
W wypadku, kiedy na wcześniejszych etapach postępowania stronie
przyznawano zwolnienie, oddalenie wniosku o zwolnienie w postępowaniu
kasacyjnym wymagałaby stwierdzenia, że położenie skarżącego uległo w jakimś
aspekcie poprawie. W postanowieniu o odmowie zwolnienia sąd powinien
przytoczyć argumenty wskazujące, że w zmienionej sytuacji majątkowej
wnioskodawcy jest on w stanie ponieść konieczne koszty postępowania
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 maja 2011 r., II CZ 12/11, Lex
nr 847127; z dnia 17 kwietnia 2013 r., V CZ 127/12, Lex nr 1341729; z dnia
28 maja 2013 r. V CZ 12/13, Lex nr 1360358 czy z dnia 27 listopada 2013 r., V CZ
61/13, Lex nr 1421826).
Wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego osoby domagającej się
zwolnienia od kosztów sądowych uzasadniają zarządzenie dochodzenia w trybie
art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
3
cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. nr 90 z 2010 r., poz. 594 z późn. zm.).
Prowadzenie dochodzenia nie jest konieczne wówczas, gdy do dokonania oceny,
czy wnioskujący o zwolnienie jest w stanie ponieść koszty sądowe bez uszczerbku
dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny, wystarcza zgromadzony w sprawie
materiał dowodowy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia
2013 r., V CZ 69/13, Lex nr 1405574). Ten jednak poddany być powinien ocenie
według dyrektyw wypływających z art. 233 § 1 k.c., z wyjaśnieniem stanowiska
sądu w uzasadnieniu orzeczenia.
Zgodzić się można z twierdzeniem, iż przed wydaniem zaskarżonego
postanowienia Sąd Apelacyjny nie przeanalizował oświadczeń majątkowych oraz
złożonych dokumentów uzupełniających i nie wyjaśnił w jaki sposób zmieniła się
sytuacja rodzinna, materialna i źródła dochodów powoda od czasu poprzedniego
rozstrzygnięcia, a także czy zmiana ta pozwala na przyjęcie odmiennej oceny
możliwości skarżącego.
Z tych przyczyn zaskarżone postanowienie należało uchylić i przekazać
sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 16 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. Z.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej w W.
przy ul. T. […]
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 kwietnia 2014 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w [...]
z dnia 30 grudnia 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda wobec nieuiszczenia w terminie opłaty sądowej w części, w
jakiej wniosek o całkowite zwolnienie od tej opłaty został oddalony postanowieniem
z dnia 5 grudnia 2013 r.
W zażaleniu na powyższe postanowienie, powód zarzucił brak podstaw do
odmowy zwolnienia go od opłaty od skargi kasacyjnej w całości. Wskazał, że jego
sytuacja materialna i życiowa nie poprawiła się od czasu zwolnienia go od kosztów
sądowych przy wniesieniu apelacji w rozpoznawanej sprawie, wobec czego nie miał
możliwości uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej. W konsekwencji wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zażaleniu powód zawarł wniosek o objęcie kontrolą niezaskarżalnego
osobno postanowienia o odmowie zwolnienia go od kosztów sądowych. Wniosek
taki jest dopuszczalny na podstawie art. 380 k.p.c. w związku z 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. Uzasadniało to ocenę postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 5 grudnia
2013 r.
W wypadku, kiedy na wcześniejszych etapach postępowania stronie
przyznawano zwolnienie, oddalenie wniosku o zwolnienie w postępowaniu
kasacyjnym wymagałaby stwierdzenia, że położenie skarżącego uległo w jakimś
aspekcie poprawie. W postanowieniu o odmowie zwolnienia sąd powinien
przytoczyć argumenty wskazujące, że w zmienionej sytuacji majątkowej
wnioskodawcy jest on w stanie ponieść konieczne koszty postępowania
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 maja 2011 r., II CZ 12/11, Lex
nr 847127; z dnia 17 kwietnia 2013 r., V CZ 127/12, Lex nr 1341729; z dnia
28 maja 2013 r. V CZ 12/13, Lex nr 1360358 czy z dnia 27 listopada 2013 r., V CZ
61/13, Lex nr 1421826).
Wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego osoby domagającej się
zwolnienia od kosztów sądowych uzasadniają zarządzenie dochodzenia w trybie
art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
3
cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. nr 90 z 2010 r., poz. 594 z późn. zm.).
Prowadzenie dochodzenia nie jest konieczne wówczas, gdy do dokonania oceny,
czy wnioskujący o zwolnienie jest w stanie ponieść koszty sądowe bez uszczerbku
dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny, wystarcza zgromadzony w sprawie
materiał dowodowy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia
2013 r., V CZ 69/13, Lex nr 1405574). Ten jednak poddany być powinien ocenie
według dyrektyw wypływających z art. 233 § 1 k.c., z wyjaśnieniem stanowiska
sądu w uzasadnieniu orzeczenia.
Zgodzić się można z twierdzeniem, iż przed wydaniem zaskarżonego
postanowienia Sąd Apelacyjny nie przeanalizował oświadczeń majątkowych oraz
złożonych dokumentów uzupełniających i nie wyjaśnił w jaki sposób zmieniła się
sytuacja rodzinna, materialna i źródła dochodów powoda od czasu poprzedniego
rozstrzygnięcia, a także czy zmiana ta pozwala na przyjęcie odmiennej oceny
możliwości skarżącego.
Z tych przyczyn zaskarżone postanowienie należało uchylić i przekazać
sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c.