Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 472/13
POSTANOWIENIE
Dnia 7 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSA Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku P. Spółki Akcyjnej w K.
przy uczestnictwie K. N.
o stwierdzenie zasiedzenia służebności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 7 maja 2014 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 17 kwietnia 2013 r.,
uzupełnionego postanowieniem Sądu Okręgowego w P.
z dnia 25 kwietnia 2013 r.,
1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od wnioskodawcy na rzecz uczestnika 137 (sto
trzydzieści siedem) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 6 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy w S. stwierdził, że
P. S.A. w K. nabyły przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2003r. służebność
gruntową, obciążającą nieruchomość położoną w G., stanowiącą działkę gruntu nr
211, dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą […], która to
służebność polega na prawie lokalizacji i korzystania z postaci napowietrznej linii
energetycznej 400 kV relacji G. – P., wspartej na słupach osadzonych w gruncie
oraz na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do
eksploatacji, konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń
elektroenergetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz prawem wejścia i
wjazdu odpowiednim sprzętem na nieruchomość obciążoną.
Sąd Rejonowy ustalił, że celem założenia i przeprowadzenia linii
elektroenergetycznej 400kV P.-G. w dniach 21 października 1977 r., 15 lipca 1978
r., 10 października 1978 r. oraz 20 listopada 1978 r. zostały wydane decyzje
zezwalające Zakładowi […] na wejście na nieruchomości, przez które przebiegać
miała linia. W toku realizacji inwestycji na działce nr 211 położonej w miejscowości
G., stanowiącej obecnie własność uczestnika K. N., usytuowano słup z czterema
podporami. Linia elektroenergetyczna została oddana do użytku w 1982 r., nie
ulegała przebudowie i nadal jest eksploatowana. Była ona początkowo własnością
Skarbu Państwa, a następnie przedsiębiorstwa państwowego. Zarządzeniem
z dnia 12 lipca 1993 r. zorganizowaną część przedsiębiorstwa wniesiono do spółki
akcyjnej P. S.A. z siedzibą w W., która w 2007 r. przekształcona została w P. S.A.
w K. Taki stan rzeczy, przy uwzględnieniu posiadania służebności przez
poprzedników prawnych wnioskodawczyni, pozwalał uznać ją za posiadacza
służebności w dobrej wierze i stwierdzić nabycie tego prawa z upływem
dwudziestoletniego terminu, liczonego – przy braku możliwości precyzyjnego
ustalenia daty objęcia w posiadanie - od 1 stycznia 1983 r.
Uwzględniając apelację uczestnika, postanowieniem z dnia 17 kwietnia
2013 r., Sąd Okręgowy w P. zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że
wniosek oddalił i orzekł o kosztach postępowania.
3
Sąd drugiej instancji podkreślił, że objęcie przez przedsiębiorstwo
przesyłowe cudzej nieruchomości w posiadanie na podstawie decyzji
administracyjnej, wydanej w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku
o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jednolity tekst: Dz. U. z 1974 r.,
nr 10, poz. 64 ze zm.), uzasadnia przyjęcie dobrej wiary tego przedsiębiorstwa
jako posiadacza służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności
przesyłu, jednak wyłącznie w sytuacji, gdy decyzja konkretyzowała teren, przez
który określona linia elektroenergetyczna miała przebiegać. Złożone tymczasem
w sprawie decyzje nie indywidualizowały działek i odnosiły się do innych
miejscowości (z terenu gmin: R., G. i S.), aniżeli objęta wnioskiem (gmina Sz.).
Wykluczało to możliwość przyjęcia dobrej wiary posiadacza, a zła wiara dawała
podstawy do zastosowania trzydziestoletniego terminu zasiedzenia. Termin ten
upłynąłby z dniem 1 stycznia 2013 r., jednak uczestnik postępowania w dniu 20
maja 2011 r. wniósł o ustanowienie służebności przesyłu, co spowodowało
przerwanie biegu terminu zasiedzenia.
Od postanowienia Sądu Okręgowego skargę kasacyjną złożył
wnioskodawca. Opierając skargę na podstawie z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. zarzucił
naruszenie: art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 252 k.p.c., art. 234 k.p.c. w zw. z art. 7
k.c. i art. 6 k.c. oraz art. 292 zd. drugie k.c. i art. 172 § 1 k.c., art. 328 § 2 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a w ramach podstawy z art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c. - art. 7
k.c., art. 292 i art. 172 § 1 k.c. W konkluzji wnosił o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co do istoty
sprawy poprzez zmianę wyroku Sądu Okręgowego i orzeczenie, że wnioskodawca
nabył przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2003 r. służebność gruntową o treści
odpowiadającej służebności przesyłu, obciążającą nieruchomość położoną
w miejscowości G. gmina Sz., oznaczoną w ewidencji gruntów i budynków jako
działka 211, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę
wieczystą […], która to służebność polega na prawie lokalizacji i korzystania z
urządzeń w postaci napowietrznej linii energetycznej 400 kV relacji G. – P.,
wspartej na słupie osadzonym na gruncie, w pasie gruntu na działce 211,
oznaczonym symbolem SG1 na mapie sporządzonej przez geodetę T. S.,
4
zarejestrowanej w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i
Kartograficznej w S. w dniu 19.09.2012 roku za nr […] oraz na prawie do
korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do eksploatacji,
konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń elektroenergetycznych zgodnie z
ich przeznaczeniem oraz prawem wejścia i wjazdu odpowiednim sprzętem na
nieruchomość obciążoną.
Uczestnik wnosił o oddalenie skargi kasacyjnej oraz zasądzenie kosztów
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie zasługuje na uwzględnienie podstawa naruszenia art. 244 § 1 k.p.c.
w związku z art. 252 k.p.c., łączona z oceną decyzji administracyjnych z 1978 r.
Zgodzić się należy ze skarżącą, iż decyzje administracyjne wydane przez organ
w granicach przyznanej mu kompetencji odgrywają szczególną rolę w procesie
cywilnym. Jako dokument urzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. korzystają
z domniemania prawdziwości i zgodności z prawem. Domniemanie to obejmuje
również przesłanki będące podstawą wydania decyzji, co oznacza,
że domniemywa się, iż zostały spełnione te przesłanki, od zaistnienia których
zależało wydanie decyzji i brak było innych przesłanek (negatywnych) stojących na
przeszkodzie jej wydaniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego
1999 r., II CKN 175/98, Lex nr 1213465). Utrwalony jest przy tym pogląd,
że decyzje nie mogą być podważane przez sąd powszechny, a ukształtowany nimi
stan prawny musi być wzięty pod uwagę przy orzekaniu (por. uchwała składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07,
OSNC 2008, nr 3, poz. 30). Nawet bowiem decyzja dotknięta wadami, jeśli nie
stwierdzono jej wydania z naruszeniem prawa, nie jest aktem pozornym lecz
istniejącym i funkcjonującym w obrocie (por. wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 20 lipca 1981 r., SA 1478, OSNA 1981, nr 2, poz. 72 czy
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1992 r., III AZP 4/92, OSNCP 1992,
nr 12, poz. 211). Jedynie w wyjątkowych wypadkach orzecznictwo dopuszcza
uznanie decyzji za pozbawioną skuteczności prawnej, co dotyczy decyzji wydanych
przez organ oczywiście niewłaściwy, z pominięciem wszelkiej procedury lub
5
obarczonych wadą braku podpisu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
20 czerwca 1964 r., I CR 635/63, OSNC 1965, nr 7-8, poz. 116, uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 18 listopada 1982 r., III CZP 26/82, OSNC 1983, nr 5-6,
poz. 64).
Nie można jednak podzielić stanowiska, że w niniejszej sprawie Sąd
Okręgowy uchybił ocenie mocy formalnej złożonych dokumentów, o której
rozstrzyga wskazany w skardze art. 244 § 1 k.p.c. Stosownie do treści decyzji sąd
ustalił, że wydane zostały przez Naczelników Gminy w S., R. i G., miały oparcie w
przepisie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie
wywłaszczania nieruchomości i zezwalały poprzednikowi wnioskodawczyni na
przeprowadzenie przewodów do przesyłania elektryczności oraz urządzeń
niezbędnych do korzystania z nich. Kwestia wyjaśnienia tożsamości nieruchomości
objętej wnioskiem z tymi, których dotyczyły w/w decyzje, wykracza poza ramy
zarzutu z art. 244 § 1 k.p.c. Jest to bowiem zagadnienie związane ze znaczeniem
dokumentu dla wyniku postępowania, co jest przedmiotem oceny sądu
dokonywanej według zasad regulowanych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Zarzutu
tego rodzaju w skardze nie postawiono.
Nie jest też trafny zarzut naruszenia art. 234 k.p.c., powiązany przez
skarżącą z art. 7 k.c. i art. 6 k.c. oraz art. 292 zd. drugie k.c. i art. 172 § 1 k.c. Istota
domniemania prawnego, zdefiniowanego w art. 234 k.p.c., wyraża się w nakazie
przyjęcia określonego w normie prawnej faktu (por. uzasadnienie wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 30 marca 2000 r., III CKN 811/98, LEX nr 51364). Nie
wyklucza to możliwości wykazania faktu przeciwnego, zmianie ulega jedynie w tym
wypadku ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu, z przerzuceniem obowiązku
dowodzenia na drugą stronę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
10 stycznia 2013 r., V CSK 282/12, Lex nr 1288720).
Do obalenia domniemania, wbrew wywodom zawartym w skardze, może
dojść nie tylko w wyniku inicjatywy dowodowej uczestników postępowania.
Utrwalony jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, który należy
zaaprobować, że fakty domniemane powinny podlegać ocenie w kontekście
wszystkich dowodów zebranych w sprawie, niezależnie od tego, która ze stron
6
domagała się przeprowadzenia dowodu. Nie jest również wyłączone stosowanie
domniemań faktycznych, jeśli byłyby do tego podstawy (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 20 kwietnia 1994 r., I CRN 44/94, OSNC 1994, nr 12,
poz. 245; z dnia 7 października 2010 r., IV CSK 152/10, Lex nr 707912 czy wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1997 r., II CKN 378.97, OSP 1998, nr 6,
poz. 111).
Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia zgłoszony w niniejszej sprawie nie był
uznawany przez uczestnika, który domagał się od początku jego oddalenia.
W apelacji jednym z zarzutów stała się przyjęta przez sąd pierwszej instancji
ocena dobrej wiary poprzedników wnioskodawczyni. Czyniło to koniecznym
zweryfikowanie ustanowionego w art. 7 k.c. domniemania, co też Sąd Okręgowy
uczynił opierając się na dowodach zgromadzonych w toku dotychczasowego
postępowania. Wykorzystanie w tym celu również dokumentów złożonych przez
wnioskodawczynię nie może być uznane na uchybiające art. 234 k.p.c.
Kolejny zarzut procesowy skargi, naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w związku
z art. 391 § 1 k.p.c., uzasadniono przede wszystkim wadliwościami w sferze
podstawy prawnej orzeczenia oraz niedostatecznie wyjaśnioną oceną dowodów.
Wymaga zaznaczenia, że w judykaturze powołanie wspomnianych
przepisów jako podstawy kasacyjnej uważane jest za skuteczne tylko wtedy, gdy
wskutek uchybienia wymaganiom określającym zasady motywowania orzeczeń nie
poddaje się ono kontroli kasacyjnej, w szczególności gdy uzasadnienie nie ma
wszystkich koniecznych elementów, bądź zawiera takie braki, które ją
uniemożliwiają (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN
792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83; z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 460/98,
OSNC 2000, nr 5, poz. 100; z dnia 16 stycznia 2006 r., Lex nr 195422; V CK
405/04, z dnia 21 marca 2007 r., I CSK 458/06, Lex nr 253397). Taki przypadek nie
zachodzi o w niniejszej sprawie.
Nie można pomijać, że przepis art. 328 § 2 k.p.c. stosowany jest przez sąd
drugiej instancji odpowiednio, a to oznacza, że uzasadnienie orzeczenia tego sądu
nie musi zawierać wszystkich elementów przewidzianych dla uzasadnienia sądu
pierwszej instancji. Jeżeli sąd odwoławczy akceptuje ocenę dowodów sądu
7
pierwszej instancji, to nie ma obowiązku ponownego przytaczania w uzasadnieniu
przyczyn, dla których określonym dowodom odmówiono wiarogodności i mocy
dowodowej. Również w przypadku aprobaty dla ustaleń faktycznych czy oceny
prawnej – w całości lub określonej części – powtarzanie argumentacji zawartej
w uzasadnieniu sądu pierwszej instancji jest zbędne. Wystarczy wówczas
odwołanie do niej i stwierdzenie w jakim zakresie jest ona podzielona (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 235/09, Lex nr 585721).
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia zabrakło wprawdzie
wyraźnego określenia przyjętych ustaleń i ocen sądu pierwszej instancji, jednak
z zaprezentowanej własnej analizy faktycznej i prawnej Sądu Okręgowego wynika
w jakim zakresie sąd ten dokonał odmiennej oceny dowodów (co do złożonych
dokumentów) oraz zmodyfikował podstawę faktyczną i prawną. Zaprezentowane
rozważania wskazywały, że Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne i ocenę
prawną sądu pierwszej instancji co do charakteru posiadania poprzednika
prawnego wnioskodawczyni jako posiadania w zakresie służebności, nie zgodził się
natomiast z poglądem, że okoliczności wejścia w posiadanie stanowiły o dobrej
wierze posiadacza. Przytoczone przepisy – art. 172 § 2 k.c. w związku z art. 9
ustawy z dnia 28 lipca 1990r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. nr 55,
poz. 321) w związku z art. 292 k.c. – wyjaśniały dostatecznie prawne stanowisko
sądu. Nawiązanie dodatkowo do art. 3054
k.c. było konsekwencją ustalonego
terminu potencjalnego nabycia przez zasiedzenie służebności objętej wnioskiem,
który przy uwzględnieniu trzydziestoletniego okresu posiadania przypadał w 2013 r.,
a więc po wejściu w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731),
zmieniającej kodeks cywilny przez dodanie art. 3051
-3054
k.c. Kwestia uzupełnienia
podstawy faktycznej o czynność uczestnika zmierzającą do ustanowienia
służebności przesyłu nie stała się przedmiotem stosownego zarzutu procesowego,
toteż prowadzenie w tym zakresie rozważań jest zbędne. Wyjaśnienia
konsekwencji prawnych tej czynności zostało natomiast – wbrew twierdzeniom
skargi – zawarte w uzasadnieniu postanowienia przez powołanie art. 123 § 1 pkt 1
k.c. w związku z art. 175 k.c.
Nieskuteczne okazały się wreszcie zarzuty naruszenia prawa materialnego,
obejmujące art. 7 k.c., art. 292 k.c. i art. 172 § 1 k.c. Argumenty podnoszone przez
8
skarżącą ponownie, tym razem w płaszczyźnie materialnoprawnej, nawiązują do
problemu domniemania dobrej wiary posiadacza i skuteczności obalenia tego
domniemania w stanie sprawy. Przy takim ujęciu zarzutów zasadniczego znaczenia
nabiera znaczenie pojęcia dobrej wiary.
Sąd Najwyższy rozpoznający skargę kasacyjną podziela stanowisko
judykatury, które przyjmuje tradycyjne rozumienie dobrej wiary zasiadującego
posiadacza. Występuje ona wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność
w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach,
które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa
(por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, OSNC
1992, nr 4, poz. 48; wyrok z dnia 19 maja 1998 r., II CKN 770/97, Lex nr 82299;
postanowienia: z dnia 17 lutego 1997 r., II CKN 3/97, Lex nr 1228349; z dnia
22 grudnia 1998 r., II CKN 59/98, Lex nr 847118; z dnia 14 czerwca 2005 r., V CK
700/04, Lex nr 301799; z dnia 9 stycznia 2014 r., V CSK 87/13, Lex nr 1448336).
Podkreślić należy, że w odniesieniu do posiadania prowadzącego do zasiedzenia,
o rodzaju wiary posiadacza decyduje wyłącznie chwila objęcia posiadanie. Wynika
to wprost z wykładni językowej art. 172 k.c. (mowa w nim o uzyskaniu posiadania),
stosowanego poprzez art. 176 k.c. także do następców pierwotnego posiadacza
przy doliczaniu posiadania poprzednika i przez art. 292 k.c. odpowiednio do
nabycia przez zasiedzenie służebności. Późniejsza zmiana przekonania
posiadacza lub jego poprzednika dla biegu terminu zasiedzenia nieruchomości jest
już okolicznością nierelewantną.
Domniemanie dobrej wiary posiadacza (art. 7 k.c.) wzruszyć może zatem
dowód, że posiadacz w chwili rozpoczęcia posiadania w zakresie odpowiadającym
służebności przesyłu wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się
dowiedzieć o tym, że narusza swym zachowaniem prawo innej osoby. Takim
dowodem może być stwierdzenie braku własnego tytułu posiadacza
uprawniającego do wejścia na cudzy grunt czy korzystania z niego w określonym
zakresie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2008 r., II CSK 346/08,
Lex nr 484714; z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 400/08, Lex nr 607253; z dnia
24 lipca 2009 r., II CSK 121/09, Lex nr 686359 czy postanowienia: z dnia
9
17 marca 2010 r., akt II CSK 439/09, Lex nr 738477; z dnia 6 września 2013 r.
V CSK 440/12, Lex nr 1391378).
Sądy obu instancji dokonując ustaleń w przedmiocie stanu świadomości
poprzednika wnioskodawczyni brały pod uwagę sposób wejścia w posiadanie
nieruchomości gruntowej uczestnika i znajdujących się tam urządzeń infrastruktury
energetycznej, przy czym istotną rolę przypisywały decyzjom administracyjnym
wydanym na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach
i trybie wywłaszczania nieruchomości. Stanowisko powyższe miało swe
uzasadnienie w tej linii orzeczniczej, która uznawała, że objęcie przez
przedsiębiorstwo państwowe cudzej nieruchomości w posiadanie w celu budowy
urządzeń przesyłowych na podstawie w/w decyzji uzasadnia przyjęcie dobrej wiary
przedsiębiorstwa jako posiadacza służebności gruntowej o treści odpowiadającej
służebności przesyłu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r.,
II CSK 432/07, Lex nr 365049; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, OSNC 2010, Nr 1, poz. 15). Wymaga jednak
odnotowania, że kwalifikacja skutków omawianej decyzji z punktu widzenia
uprawnień przedsiębiorstwa przesyłowego, dla którego powstawał tytuł prawny do
stałego korzystania z określonej nieruchomości (por. uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09, OSNC 2010, nr 11, poz. 110), zrodziła
wątpliwości co do potrzeby i dopuszczalności prowadzenia postępowania
o stwierdzenie zasiedzenia służebności. Rozstrzygając te niejasności Sąd
Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP
87/13 przyjął, że wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji
wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach
i trybie wywłaszczania nieruchomości, nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie
służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Powyższe
powoduje, że kwestia wydania na rzecz skarżącej wymienionej decyzji
administracyjnej nabiera dla wyniku postępowaniu innego znaczenia. Jak słusznie
zauważył uczestnik, istnienie takiej decyzji dawałoby już przedsiębiorstwu
uprawnienie do utrzymywania urządzeń przesyłowych i stałego wstępu na
nieruchomość w celu wykonywania czynności konserwacyjnych; w tym też zakresie
wniosek o zasiedzenie nie mógłby być uwzględniony.
10
Sąd drugiej instancji ustalił jednak, co nie zostało skutecznie podważone
przez stronę skarżącą, że złożone w sprawie trzy decyzje administracyjne nie
dotyczyły w ogóle nieruchomości stanowiącej własność uczestnika. Skoro odnosiły
się one do gruntów leżących w granicach innych gmin, nie mogły legitymować
poprzedników wnioskodawczyni przy korzystaniu z nieruchomości uczestnika,
nawet jeśli znajdowała się ona w linii realizowanej inwestycji przesyłowej.
Wbrew odmiennemu poglądowi skarżącej, również poprawność prowadzenia
inwestycji z punktu widzenia prawa budowlanego nie ma wpływu na kwalifikację
posiadania z punktu widzenia dobrej lub złej wiary. Jak podkreślił Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 26 kwietnia 2006 r. V CSK 20/06, Lex nr 198525, prowadzenie
inwestycji na podstawie odpowiednich zezwoleń władzy budowlanej nie przesądza
jeszcze samo przez się o tym, że przy jej realizacji nie mogło dojść do naruszenia
prawa własności. Dlatego też nie można z faktu wydania takich decyzji
i niezaskarżenia ich przez właściciela nieruchomości wyprowadzać wniosku,
że inwestor uzyskał formalną zgodę właściciela na przeprowadzenie przez jego
grunt urządzeń przesyłowych. Wynika to z różnego charakteru regulacji zawartej
w prawie budowlanym i prawie cywilnym, na co zwrócił również uwagę Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 2008 r., sygn. IV CSK 410/07, Lex
nr 445289. Podobne stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
9 sierpnia 2005r., IV CK 82/05, Lex nr 303363 oraz z dnia 6 maja 2009 r., sygn.
II CSK 594/08, Lex nr 510969.
Trzeba przy tym zauważyć, że wedle art. 29 ust. 5 ustawy z 1974 r. - Prawo
budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w dacie
wybudowania spornych urządzeń, pozwolenie na budowę mogło być wydane
jednostce organizacyjnej lub osobie, która wykaże prawo do dysponowania
nieruchomością. Takiego wymogu nie sformułował ustawodawca w odniesieniu do
złożonej w sprawie decyzji z 1977 r. o zatwierdzeniu planu realizacyjnego.
W orzecznictwie administracyjnym decyzja, której mowa w art. 21 ust. 3 powołanej
ustawy, traktowana była jako swego rodzaju promesa do wydania decyzji
o pozwoleniu na budowę. Dopiero na dalszym etapie postępowania aktualny
stawał się problem uzyskania prawa inwestora do terenu. Podnoszone w skardze
wyjaśnienia powstałych braków dokumentacyjnych upływem czasu i reorganizacją
11
przedsiębiorstwa, nie mogą być rozstrzygające. Zmiany organizacyjne
w strukturach skarżącej nie uzasadniają przerzucania tego konsekwencji na inne
podmioty i trudno w nich upatrywać dostatecznej podstawy do wnioskowania
o kompletności dokumentacji inwestycyjnej, z uwzględnieniem wszelkich
wymaganych decyzji oraz zgód właścicieli nieruchomości na budowę urządzeń
przesyłowych bądź decyzji wywłaszczeniowych.
W świetle zaś powyższego Sąd Okręgowy był uprawniony do przyjęcia,
że doszło od obalenia domniemania przewidzianego w art. 7 k.c., a to uzasadniało
ocenę posiadania wnioskodawczyni według kryteriów określonych w art. 172 § 2 k.c.
w związku z art. 292 k.c. Bieg terminu zasiedzenia został przerwany przez
czynność właściciela polegającą na podjęciu czynności, o której mowa w art. 123
§ 1 pkt 1 k.c. w związku z art. 175 k.c. Stanowił ją wniosek właściciela
nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim
wynagrodzeniem (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011 r.,
III CZP 124/10, OSNC 2011, Nr 9, poz. 99 czy postanowienie z dnia
13 października 2011 r., V CSK 502/10, Lex nr 1096048). Tym samym oddalenie
wniosku nie może być uznane za naruszające art. 292 k.c.
Z przytoczonych względów, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
oddalił skargę kasacyjną i stosowanie do art. 108 § 1 zd. pierwsze w zw. z art. 98
§ 1 i 3 k.p.c.. w zw. z § 12 ust. 4 pkt 2 oraz § 7 pkt 3 i § 5 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz. U. z 2013 r.,
poz. 490) orzekł o kosztach postępowania kasacyjnego.