Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 446/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa Powiatu K. z siedzibą w K.
jako następcy prawnego zlikwidowanego Samodzielnego Publicznego
Zakładu Opieki Zdrowotnej […]
przeciwko P. K. i H. W. o zapłatę ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 maja 2014 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego – P. K.
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 28 grudnia 2012 r.,
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Ł. zasądził od
pozwanego P. K. na rzecz Powiatu K. (jako następcy prawnego Samodzielnego
Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w likwidacji) kwotę 111.311,44 zł. z
ustawowymi odsetkami od dnia 16 grudnia 2008 r. do dnia zapłaty, kwotę
83.601,18 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 7 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty
oraz koszty procesu. Tym samym orzeczeniem zasądził na rzecz powoda od
solidarnie pozwanych H. W. i A. S. kwotę 38.651,05 zł z ustawowymi odsetkami od
dnia 30 grudnia 2008 r. do dnia zapłaty, kwotę 50.555,42 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 15 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty i koszty procesu, a także od
pozwanego A. S. kwotę 13.587,13 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 30 grudnia
2008 r. do dnia zapłaty, kwotę 19.111,78 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
1 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty i koszty procesu. Sąd Okręgowy oddalił
powództwo w pozostałej części, czyniąc w sprawie ustalenia faktyczne, z których
wynika, że pozwani pełnili w różnych okresach funkcje członków zarządu „P.” spółki
z o.o. w K. (dalej jako Spółka). Spółka jako niepubliczny zakład opieki zdrowotnej
świadczyła usługi medyczne na rzecz pacjentów w ramach publicznego systemu
świadczeń zdrowotnych. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w K.
wykonywał na rzecz pacjentów kierowanych przez Spółkę badania laboratoryjne i
diagnostyczne, za które wystawiał faktury. Spółka była zarejestrowana w rejestrze
handlowym i nadal w nim figuruje, albowiem nie została przerejestrowana do
Krajowego Rejestru Sądowego. Pozwany A. S. był członkiem zarządu Spółki od
dnia 27 maja 1997 r., H. W. od dnia 7 lipca 1999 r., zaś P.K. od dnia 10 marca 2000
r. W okresie pełnienia funkcji członków zarządu przez pozwanych Spółka nie
regulowała swoich wymagalnych zobowiązań wobec SPZOZ, które sukcesywnie
narastały. Działalność gospodarcza Spółki przynosiła od 1998 roku straty, które za
rok 2000 wyniosły powyżej 200.000 zł., zaś za rok 2001 powyżej 300.000 zł. Żaden
z pozwanych członków zarządu nie złożył nigdy wniosku o ogłoszenie upadłości
Spółki. W okresie pełnienia przez pozwanego P. K. funkcji członka zarządu czyli od
dnia 10 marca 2000 roku do dnia 15 marca 2003 roku zobowiązania Spółki wciąż
narastały, nie były spłacane, konta bankowe Spółki były blokowane, zarząd
prowadził z wierzycielami, w tym z SPZOZ, ZUS i Urzędem Skarbowym negocjacje
dotyczące spłaty zadłużenia. Sprawozdania finansowe, informacje o wysokości
3
kosztów i dochodów oraz bilansy, z których wynikała strata w działalności Spółki
przedstawiane były wspólnikom i zarządowi Spółki.
Prawomocnym wyrokiem z dnia 21 maja 2008 r. w sprawę I C …/02 Sąd
Okręgowy zasądził od pozwanej „P.” sp. z o.o. na rzecz powoda Powiatu K.
(następcy zlikwidowanego SPZOZ) łącznie kwotę 149.862,31 zł. z ustawowymi
odsetkami tytułem nie zapłaconego wynagrodzenia należnego szpitalowi w K. za
świadczone usługi za lata 1999, 2000, 2001, 2002 i 2003 oraz koszty procesu.
Egzekucja tych należności z majątku „P.” sp. z o.o. okazała się bezskuteczna, co
stwierdził postanowieniem z dnia 24 listopada 2008 roku prowadzący
postępowanie egzekucyjne Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. Przed
wytoczeniem niniejszego powództwa strona powodowa wezwała pozwanych jako
członków zarządu Spółki do zapłaty kwot dochodzonych niniejszym pozwem
pismami z dnia 8 grudnia 2008 roku.
Opierając się na powyższych ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy
stwierdził, że roszczenie powoda oparte na art. 299 §1 k.s.h. zasługuje na
uwzględnienie, albowiem powód wykazał fakt istnienia stwierdzonej tytułem
wykonawczym wierzytelności przysługującej mu wobec „P.” sp. z o.o., której
egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna. Pozwani jako członkowie
zarządu tej spółki nie wykazali natomiast przewidzianych w art. 299 § 2 k.s.h.
przesłanek zwalniających ich od odpowiedzialności wobec wierzyciela Spółki, stąd
Sąd Okręgowy zasądził od pozwanych na rzecz powoda wskazane wyżej
należności odpowiadające kwotom powstałych i wymagalnych zobowiązań Spółki
wobec powoda w okresach, gdy pozwani byli członkami zarządu Spółki.
Wniesione przez pozwanych P. K. i H. W. apelacje zostały oddalone. Sąd
drugiej instancji podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i wywiedzione
z nich wnioski prawne co do podstaw faktycznych i prawnych oraz zakresu
odpowiedzialności pozwanych za niewyegzekwowane wierzytelności przysługujące
powodowi wobec Spółki, której pozwani byli członkami zarządu.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku pozwany P. K. zarzucił
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13 i art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003
roku – Prawo upadłościowe i naprawcze, naruszenie art. 299 § 1 i 2 k.s.h., a także
4
art. 442 § 1 k.c. w związku z art. 299 k.s.h.. W ramach drugiej podstawy kasacyjnej
skarżący sformułował zarzuty naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 386 § 2
k.p.c., art. 232 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c., art. 278 k.p.c., art. 382 k.p.c., art.
316 k.p.c., art. 378 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
Sądu Apelacyjnego oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego i
przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozważenie zasadności skargi kasacyjnej pozwanej rozpocząć należy od
zarzutów sformułowanych w ramach drugiej podstawy kasacyjnej. Związanie Sądu
Najwyższego ustaleniami faktycznymi Sądu drugiej instancji nie wyłącza bowiem
kontroli zgodności z prawem procesowym postępowania, w którym ustalenia te
zostały dokonane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2008 r., I CSK
500/07, niepubl.), zaś ocena sformułowanych w skardze zarzutów
materialnoprawnych odnosić się może wyłącznie do stanowiącego podstawę
faktyczną zaskarżonego wyroku niewadliwego stanu faktycznego ustalonego przez
Sąd Apelacyjny.
Nie zasługuje na uwzględnienie podstawowy zarzut procesowy - naruszenia
przez Sąd Apelacyjny art. 386 § 2 k.p.c. przez nieuwzględnienie zarzutu
nieważności postępowania przez Sądem pierwszej instancji. W postępowaniu
kasacyjnym zarzut nieważności może dotyczyć bezpośrednio tylko postępowania
przed sądem drugiej instancji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada
1997 roku, I CKN 825/97, OSNC 1998, nr 5, poz.81). Naruszenie przepisów
postępowania przez sąd pierwszej instancji, w tym prowadzących do nieważności
postępowania może podlegać badaniu i rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy jedynie
pośrednio - w razie przytoczenia przez skarżącego w ramach drugiej podstawy
kasacyjnej zarzutu naruszenia przez sąd odwoławczy art. 378 § 1 lub art. 386 § 2
k.p.c., które to uchybienie doprowadziło do usankcjonowania postępowania
pierwszoinstancyjnego, dotkniętego nieważnością.
Według twierdzeń skarżącego Sąd pierwszej instancji naruszył art. 232
w związku z art.278, art.278, 382 i 316 k.p.c., czym spowodował pozbawienie
5
pozwanego możności obrony jego praw (art.379 punkt 5 k.p.c.). Tak sformułowany
i uzasadniony zarzut nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji
jest nieusprawiedliwiony. W myśl ugruntowanego w orzecznictwie i doktrynie
stanowiska pozbawienie strony możności obrony jej praw ma miejsce wówczas,
gdy z powodu wadliwych czynności procesowych sądu lub strony przeciwnej nie
mogła ona brać i nie brała udziału nie tylko w toku całego postępowania, ale także
w jego istotnej części, przy czym chodzi o całkowite faktyczne pozbawienie
możności obrony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada
2002 r., II CKN 399/01, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca
1998 r., III CKN 34/98, niepubl.).
Nieprzeprowadzenie przez sąd dowodu z urzędu nie może być
kwalifikowane jako pozbawienie pozwanego prawa do obrony skutkujące
nieważnością postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r.,
II UK 339/10, niepubl.). Przewidziane w art. 232 zdanie 2 k.p.c. uprawnienie sądu
dopuszczenia dowodu nie wskazanego przez strony ma charakter wyjątkowy.
W sprawach, w których mają zastosowanie zasady prekluzji dowodowej, a strony
są reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników procesowych, podjęcie
przez sąd inicjatywy dowodowej powinno być usprawiedliwione szczególnymi
okolicznościami (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 1998 r., II CKN
656/97, OSNC 1998, nr 12, poz.208 i z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 377/06, OSP
2008/1/8.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości, że instytucja
dopuszczenia dowodu z urzędu (art. 232 zdanie 2 k.p.c.) stanowi dyskrecjonalne
uprawnienie sądu, z którego sąd powinien korzystać wtedy, gdy uzna że jest to
niezbędne dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego
z 25 marca 1998 r., II CKN 656/97, OSNC 1998 r., nr 12, poz. 208; wyrok z dnia
5 listopada 1997 r., III CKN 244/97, OSNC 1998, nr 3, poz. 52). Uprawnienie to
jedynie wyjątkowo może przekształcić się w obowiązek sądu (por. uchwała składu 7
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2000 r., III CZP 4/00, OSNC 2000,
nr 11, poz. 195). Skarżący nie wskazał zaś na żadne szczególne okoliczności
obligujące Sąd Okręgowy do podjęcia inicjatywy dowodowej z urzędu. Takiej
szczególnej podstawy nie stanowi w każdym razie sama okoliczność, że w danej
sprawie pojawia się potrzeba sięgnięcia po wiadomości specjalne. W takiej sytuacji
6
ustawa, w szczególności art. 278 k.p.c., ogranicza jedynie źródło, z którego sąd
może uzyskać te wiadomości. To jednak przede wszystkim na stronie spoczywa
ciężar zgłoszenia odpowiedniego wniosku o przeprowadzenie tego dowodu.
W niniejszej sprawie pozwany reprezentowany przez profesjonalnego
pełnomocnika procesowego wniósł, aby Sąd Okręgowy dołączył do akt niniejszej
sprawy kserokopie opinii biegłych sporządzonych w postępowaniu karnym,
natomiast nie złożył wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych, a pamiętać
należy, że postępowanie niniejsze toczyło się według zaostrzonych reguł
procesowych obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach
gospodarczych. Trafnie podniósł Sąd, że profesjonalny pełnomocnik pozwanego
musiał mieć, a przynajmniej powinien, świadomość, że opinia biegłych sporządzona
w innej sprawie nie może stanowić podstawy do bezpośredniego poczynienia
ustaleń faktycznych chyba, że obie strony o to zgodnie wnoszą, co
w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca. Niezależnie od tego podkreślenia
wymaga, że sam pozwany nie kwestionował, że w okresie, w którym pełnił funkcję
członka zarządu Spółki, jej sytuacja finansowa była zła, zobowiązania Spółki nie
były regulowane, zadłużenie narastało, a spółka przynosiła straty i taka sytuacja
trwała co najmniej od 1999 roku, czego pozwany miał świadomość. Pominięcie
przez Sąd pierwszej instancji określonych wniosków dowodowych, jak też
dokonanie przez ten Sąd niekorzystnej dla pozwanego oceny dowodów skutkującej
uwzględnieniem powództwa także nie stanowi przyczyny nieważności
postępowania, o której mowa w art. 379 punkt 5 k.p.c., może co najwyżej
uzasadniać sformułowanie zarzutów naruszenia skonkretyzowanych przepisów
postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Takie zarzuty procesowe
dotyczące postępowania przed Sądem pierwszej instancji skarżący podniósł
w apelacji i Sąd Apelacyjny do tych zarzutów szczegółowo się odniósł
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
Sąd pierwszej instancji nie naruszył wbrew stanowisku pozwanego art. 382
k.p.c. w sposób prowadzący do nieważności postępowania, albowiem przepis ten
dotyczy podstawy faktycznej wyroku Sądu drugiej instancji, a nie postępowania
przed Sądem pierwszej instancji. Sąd pierwszej instancji nie naruszył także art. 316
k.p.c., skoro podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowił stan sprawy
7
istniejący w dniu zamknięcia rozprawy. Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej Sąd
Apelacyjny nie dopuścił się także naruszenia art. 378 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c.
polegającego na nie rozpoznaniu części zarzutów apelacji pozwanego, albowiem
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustosunkował się do wszystkich zarzutów
apelującego, w tym także do przytoczonego przez skarżącego w apelacji zarzutu
naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 13 i 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003
roku – Prawo upadłościowe i naprawcze przez ich zastosowanie w niniejszej
sprawie w sytuacji, gdy zdaniem skarżącego Sąd pierwszej instancji powinien był
stosować przepisy Rozporządzenia Prezydenta R.P. z dnia 24 października
1934 r.- Prawo upadłościowe (str. 12-13 uzasadnienia). Powyższe rozważania
prowadzą do wniosku o niezasadności zarzutów sformułowanych w ramach drugiej
podstawy kasacyjnej.
Ocena sformułowanych w skardze zarzutów materialnoprawnych odnosić się
może wyłącznie do stanu faktycznego ustalonego przez Sąd Apelacyjny
i stanowiącego podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku. Zastrzeżenie to jest
istotne o tyle, że w skardze pozwany odwołuje się do takich faktów, które nie
znajdują odzwierciedlenia w ustaleniach faktycznych sprawy. Rozpatrywana
sprawa dotyczy odpowiedzialności pozwanego jako członka zarządu spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania „P.” spółki z o.o. w stosunku
do poprzednika prawnego powoda (SPZOZ) objęte prawomocnym wyrokiem
sądowym, których egzekucja z majątku Spółki okazała się całkowicie bezskuteczna.
Skarżący zarzucił w skardze kasacyjnej naruszenie art. 299 § 1 k.s.h. przez błędną
wykładnię polegającą na przyjęciu, że szkoda dochodzona przez wierzyciela spółki
jest równa niewyegzekwowanej wierzytelności spółki, a sąd nie może rozpoznać
zarzutów pozwanego dotyczących zobowiązań spółki objętych prawomocnym
wyrokiem zasądzającym należność na rzecz wierzyciela od spółki z o.o. Zarzut ten
jest błędnie skonstruowany, albowiem jego treść nie koreluje z treścią cytowanego
przepisu. Przytoczone przez skarżącego twierdzenia i argumenty należy bowiem
uznać za przyjętą przez niego linię obrony przed roszczeniami niezaspokojonego
wierzyciela spółki z o.o., mogą się więc one odnosić co najwyżej do treści art. 299
§ 2 k.s.h., wskazującego na okoliczności, których wykazanie przez pozwanego
członka zarządu pozwala na uchylenie się od odpowiedzialności przewidzianej w
8
paragrafie 1 tego przepisu. Przypomnieć nadto należy, że w świetle ugruntowanego
orzecznictwa i doktryny, jeżeli wierzyciel dochodzący roszczenia przewidzianego w
art. 299 § 1 k.s.h. przedstawia prawomocny wyrok stwierdzający zobowiązanie
spółki, sąd nie może badać, czy stwierdzone w nim zobowiązanie istnieje i w jakim
rozmiarze (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 lutego 2007 roku, III CSK
227/06, z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 181/12 niepubl., z dnia 17 lipca 1997 r.,
III CKN 126/97,OSP 1998, nr 3, poz. 62 i z dnia 27 października 2004 r., IV CK
148/04, niepubl. oraz uchwała z dnia 20 grudnia 2001 r., III CZP 69/01, OSNC
2002, nr 10, poz. 118). Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością na podstawie art. 299 k.s.h. obejmuje zasądzone w tytule
wykonawczym wydanym przeciwko spółce koszty procesu, koszty postępowania
egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki
ustawowe od należności głównej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia
2006 roku, III CZP 118/06, OSNC 2007, nr 9, poz.136). Odpowiedzialność
członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewidziana w art. 299
§ 1 k.s.h. obejmuje także jej zobowiązania powstałe po spełnieniu się przesłanek
do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (por. uchwała Sądu Najwyższego z
dnia 25 listopada 2003 r., III CZP 75/03, OSNC 2005, nr 1, poz.3).
Nie jest zasadny zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 442 § 1 k.c.
w związku z art. 299 k.s.h. przez jego niezastosowanie i nie uwzględnienie
podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia dochodzonego roszczenia.
Do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko
członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu
roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (por. uchwała
składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 roku, III CZP 72/08,
OSNC 2009, nr 2 poz.20). Odpowiedzialność odszkodowawcza, o której mowa
w art. 299 k.h., jest bowiem odpowiedzialnością deliktową za zawinione przez
członka zarządu niezłożenie w odpowiednim czasie wniosku o ogłoszenie upadłości
spółki z o.o. i dopuszczenie do takiej sytuacji, w której egzekucja z majątku spółki
jest bezskuteczna, co prowadzi do powstania szkody wierzyciela wynikającej
z niemożności zaspokojenia jego wierzytelności wobec spółki. Do
odpowiedzialności tej mają zatem zastosowanie przepisy art. 442 k.c. dotyczące
9
przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem
niedozwolonym jako przepisy szczególne w stosunku do art. 118 k.c.
Odpowiedzialność członka zarządu powstaje dopiero wówczas, gdy wierzyciel nie
może uzyskać w trybie przymusowym zaspokojenia przysługującej mu wobec
spółki z o.o. wierzytelności z jej majątku. Bezskuteczność egzekucji z majątku
spółki z o.o. jest więc tym zdarzeniem prawnym, które wywołuje skutek w postaci
powstania odpowiedzialności członków zarządu. Trzyletni termin przedawnienia
rozpoczyna swój bieg od dnia dowiedzenia się przez wierzyciela spółki z o.o.
o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, nie wcześniej jednak niż od
dnia bezskuteczności egzekucji objętej prawomocnym tytułem wykonawczym
wystawionym przeciwko spółce, bowiem dopiero wówczas powstają przesłanki
odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu przewidzianej w art. 299
k.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2004 r., IV CK 148/04,
niepubl.). Skoro powód wykazał bezskuteczność egzekucji zobowiązań spółki „P.”
objętych prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 21 maja 2008 r. w
sprawę I C …/02 postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 24 listopada 2008
roku o umorzeniu egzekucji wobec spółki z o.o., a pozew wniesiony został w dniu
30 grudnia 2008 roku, to prawidłowo przyjął Sąd Apelacyjny, że w dacie wniesienia
pozwu roszczenie powoda przeciwko pozwanemu jako członkowi zarządu nie było
przedawnione, albowiem nie upłynął wskazany trzyletni termin od powzięcia przez
powoda wiadomości o bezskuteczności egzekucji skierowanej przeciwko spółce,
jak również 10 - letni termin przedawnienia liczony od daty rezygnacji przez
pozwanego z funkcji członka zarządu spółki.
Nie zasługują na uwzględnienie sformułowane w skardze kasacyjnej zarzuty
naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 299 § 2 k.s.h. przez jego nie zastosowanie,
którego skarżący upatruje w nieuwzględnieniu przez Sąd Apelacyjny faktu
podejmowania przez pozwanego działań zmierzających do ratowania kondycji
finansowej Spółki oraz nieuwzględnieniu, że pozwany zgodnie z podziałem
czynności dokonanym przez członków zarządu Spółki zajmował się sprawami
medycznymi. Odpowiedzialności członka zarządu nie uchyla umowa łącząca
członków zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, w szczególności
ustalony umownie podział czynności. Tego rodzaju umowa ma znaczenie tylko
10
wewnątrzorganizacyjne. Przepis art. 299 k.s.h. chroniący interes wierzycieli ma
charakter bezwzględnie obowiązujący i nie może być pozbawiony skuteczności
przez porozumienie wspólników. Tylko taka sytuacja faktyczna, która rzeczywiście
i obiektywnie uniemożliwia uczestniczenie w czynnościach zarządzania sprawami
spółki może uzasadniać wniosek o istnieniu okoliczności przewidzianych § 2 tego
artykułu, zwalniających członka zarządu od odpowiedzialności (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 9 grudnia 2010 r., III CSK 46/10, niepubl.). Trafnie także przyjął
Sąd Apelacyjny, że działania pozwanego zmierzające do pozyskania środków
finansowych w celu spłaty narastających zobowiązań spółki i obniżenia stanu jej
zadłużenia nie mają znaczenia dla oceny w świetle art. 299 § 2 k.s.h., czy nie
ponosi on winy w zaniechaniu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Nie sposób
także przyjąć za wywodami pozwanego, iż nie złożył on wniosku o ogłoszenie
upadłości z uwagi na to, że uniemożliwiły to ówcześnie obowiązujące przepisy.
W żaden sposób nie można bowiem podzielić argumentacji skarżącego, że
złożenie wniosku było niemożliwe z uwagi na to, że wniosek ten podlegałby
ewentualnemu odrzuceniu lub oddaleniu z uwagi na stan finansowy i majątkowy
spółki. Sformułowany w skardze zarzut naruszenia art. 13 i art. 21 prawa
upadłościowego i naprawczego przez ich zastosowanie w sytuacji gdy Sąd
pierwszej instancji powinien był stosować w niniejszej sprawie, zdaniem
skarżącego, przepisy rozporządzenia Prezydenta R. P. z dnia 24 października 1934
roku – Prawo upadłościowe pozostaje bez znaczenia dla prawidłowości
rozstrzygnięcia sprawy. W sprawie bezsporne było, że wniosek o ogłoszenie
upadłości spółki nie został nigdy przez pozwanych członków zarządu złożony. W tej
sytuacji nie powstała więc w ogóle kwestia, czy został on złożony „we właściwym
czasie” w rozumieniu adekwatnych przepisów bez względu na to, czy były one
zawarte w pierwszym czy drugim ze wskazanych wyżej aktów prawnych, co
miałoby znaczenie dla ewentualnej ekskulpacji członków zarządu w świetle
pierwszej przesłanki przewidzianej w art. 299 § 2 zdanie 1 in principio k.s.h. Jeżeli
wniosek o ogłoszenie upadłości, mimo ewidentnie znanej wszystkim pozwanym
członkom zarządu spółki z o.o. (co jednoznacznie wynika z ustaleń faktycznych) jej
złej i stale pogarszającej się kondycji finansowej oraz mimo tego, że spółka nie
regulowała swoich wymagalnych zobowiązań wobec wierzycieli przy braku majątku,
11
nie został nigdy złożony, pozwany członek zarządu może bronić się jedynie przez
wykazanie, że nie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości „we właściwym czasie”
nastąpiło bez jego winy lub że mimo nie złożenia tego wniosku wierzyciel nie
poniósł szkody (art.299 § 2 k.s.h.). Ciężar wykazania tych okoliczności spoczywał
jednak na pozwanym, czemu, co już wyżej podniesiono, pozwany nie sprostał.
W tym stanie rzeczy skarga kasacyjna pozwanego podlegała oddaleniu na
podstawie art. 39814
k.p.c.