Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 93/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Piotr Hofmański
SSN Kazimierz Klugiewicz
Protokolant Jolanta Grabowska
w sprawie A. G.
wobec którego wydano wyrok łączny
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 13 maja 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 27 września 2013 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 13 czerwca 2013 r.
1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w G. do ponownego rozpoznania,
2. zarządza zwrot uiszczonej opłaty od kasacji na rzecz A. G.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w G. wydał w dniu 13 czerwca 2013 r. wyrok łączny w
odniesieniu do skazanego A. G., sygn. akt … 34/13.
Wyrok ten zaskarżony został przez obrońcę skazanego. W apelacji obrońca
A. G. zarzucił wyrokowi łącznemu obrazę szeregu przepisów postępowania, błąd w
ustaleniach faktycznych i rażącą niewspółmierność orzeczonych kar łącznych
pozbawienia wolności i grzywny. W konkluzji apelacji obrońca skazanego wniósł o
zmianę zaskarżonego wyroku przez umorzenie postępowania, a ewentualnie o
zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie skazanemu kar łącznych z
zastosowaniem pełnej absorpcji, względnie absorpcji częściowej, ale w stopniu
większym niż zastosowana przez sąd orzekający, względnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy w G., wyrokiem z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt …
858/13, po rozpoznaniu apelacji obrońcy A. G. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok,
uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego. Zaskarżył w niej wyrok
Sądu Okręgowego w G. w całości i zarzucił mu naruszenie prawa, to jest przepisów
art. 6 k.p.k. w zw. z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP oraz w zw. z art. 117 § 2 i 2a k.p.k.
przy zastosowaniu art. 574 k.p.k., polegające na rażącym naruszeniu prawa do
obrony skazanego poprzez przeprowadzenie rozprawy odwoławczej pod
nieobecność ustanowionego obrońcy, który przed rozprawą odwoławczą złożył
wniosek o jej odroczenie w oparciu o zaświadczenie lekarskie wystawione przez
uprawnionego lekarza sądowego.
Obrońca A. G. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w G. do ponownego rozpoznania.
W pisemnej odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w K.
wniósł o jej uwzględnienie jako zasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy A. G. jest zasadna w stopniu oczywistym, co zgodnie z
treścią art. 535 § 5 k.p.k. pozwala na jej rozpoznanie i uwzględnienie na
posiedzeniu.
3
Po wpłynięciu do sądu odwoławczego, to jest Sądu Okręgowego w G., akt
sprawy Sądu Rejonowego w G. o sygn. … 34/13 wraz z apelacją obrońcy od
wydanego w tej sprawie wyroku łącznego, wyznaczono termin rozprawy
odwoławczej na dzień 27 września 2013 r. W zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy
polecono powiadomić o jej terminie skazanego A. G. i jego obrońcę adwokata P. R.
Zawiadomienie o terminie rozprawy dotarło do adresatów, co wynika między innymi
z faktu złożenia przez obrońcę skazanego wniosku o odroczenie rozprawy z
powodu choroby A. G. Wniosek taki opatrzony datą 25 września 2013 r. wpłynął do
biura podawczego Sądu Okręgowego w G. w dniu 26 września 2013 r., a więc w
przeddzień rozprawy. Dodatkowo obrońca skazanego przesłał wniosek do sądu
faksem. Do wniosku dołączone zostało zaświadczenie z dnia 23 września 2013 r.
sporządzone przez lekarza sądowego, z którego wynikało, że A. G. nie może
stawić się w sądzie w dniu 27 września 2013 r. z powodu choroby.
Wniosek obrońcy o odroczenie rozprawy wraz z zaświadczeniem lekarza
sądowego nie został przedstawiony sądowi rozpoznającemu apelację obrońcy i w
dniu 27 września 2013 r. doszło do rozpoznania sprawy mimo nieobecności A. G. i
jego obrońcy.
Prawo do obrony w procesie karnym wynika z art. 42 ust. 2 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, a także z traktatów międzynarodowych i znajduje swój
wyraz w fundamentalnej zasadzie procesu karnego zawartej w art. 6 k.p.k. Prawo
to obejmuje zarówno prawo do osobistej obecności w trakcie przeprowadzanych
czynności procesowych, w tym zwłaszcza do obecności w trakcie rozprawy, jak i
prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Oskarżony może korzystać z
przysługującego mu prawa do obrony w toku postępowania przed sądem pierwszej
instancji oraz w trakcie rozprawy odwoławczej. Z pisma obrońcy zawierającego
wniosek o odroczenie rozprawy odwoławczej z powodu choroby A. G. wynikało, że
zarówno skazany, jak i jego obrońca zamierzają wziąć udział w rozprawie przed
Sądem Okręgowym w G. Pismo to przy tym wpłynęło do sądu w takim czasie, który
umożliwiał przedstawienie go sądowi przed rozprawą, a najpóźniej w toku rozprawy
odwoławczej.
W toku postępowania o wydanie wyroku łącznego stosuje się zgodnie z art.
574 k.p.k. odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.
4
Zasady udziału stron w rozprawie apelacyjnej reguluje art. 450 k.p.k., z którego § 3
wynika, że niestawiennictwo należycie zawiadomionych o terminie rozprawy stron,
obrońców lub pełnomocników nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba że ich udział
jest obowiązkowy. W przedmiotowej sprawie udział ten nie był wprawdzie
obowiązkowy, niemniej niewątpliwie przepis ten nie umożliwiał prowadzenia
rozprawy apelacyjnej sytuacji, w której złożony został wniosek o odroczenie
rozprawy, wykazując jednocześnie obiektywny powód niemożności uczestnictwa w
rozprawie skazanego. Ze wskazanego w zarzucie kasacji przepisu art. 117 § 2
k.p.k. wynika bowiem, że czynności nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona
nie stawiła się, należycie usprawiedliwiła niestawiennictwo i wniosła o
nieprzeprowadzanie czynności bez jej obecności. Tak stało się w sprawie A. G.,
usprawiedliwienie jego nieobecności spełniało przy tym wymogi określone w art.
117 § 2a k.p.k., przedstawiono bowiem w jego imieniu zaświadczenie
potwierdzające niemożność stawienia się na rozprawę z powodu choroby,
wystawione przez lekarza sądowego.
W wyniku zaniedbania nie dostarczono wniosku obrońcy skazanego sądowi
rozpoznającemu apelację przed wydaniem wyroku. Doszło tym samym do
rażącego naruszenia wskazanych wyżej przepisów naruszając prawo do obrony A.
G. Naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia wydanego przez
Sąd Okręgowy w G. W tym stanie rzeczy konieczne stało się uchylenie
zaskarżonego kasacją wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w G. do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.