Pełny tekst orzeczenia

237


POSTANOWIENIE

z dnia 23 listopada 1999 r.

Sygn. akt Ts 1/99



Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Daniela Kustra w sprawie zgodności:
§ 13 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 1995 r. w sprawie sposobu prowadzenia sądowego rejestru spółdzielni (Dz. U. Nr 23, poz. 129) z art. 12, art. 31 ust. 2, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji RP,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 28 grudnia 1998 r. Daniel Kustra zarzucił sprzeczność § 13 zdanie pierwsze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 1995 r. w sprawie sposobu prowadzenia sądowego rejestru spółdzielni (Dz. U. Nr 23, poz. 129) z art. 12, art. 31 ust. 2 oraz z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji RP. Skarżący dowodzi, że wyżej wymieniony § 13 narusza następujące konstytucyjne prawa i wolności: 1) zagwarantowaną artykułem 12 Konstytucji wolność tworzenia zrzeszeń, 2) wynikającą z art. 31 ust. 2 Konstytucji swobodę działania w ramach prawa, a także 3) prawo każdego do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd (art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji). Wskazane naruszenia – zdaniem skarżącego – są konsekwencją przyjęcia przez zaskarżony przepis natychmiastowej skuteczności postanowienia sądu, którym zarządza on wpis do rejestru spółdzielni.
Okoliczność, iż zaskarżony przepis przyznaje wymienionemu postanowieniu pełną skuteczność z chwilą jego wydania a zatem przed jego uprawomocnieniem się, niweczy – zdaniem skarżącego – wolność zrzeszania się. Doprowadza bowiem do sytuacji, w której wpisanie do rejestru “rzekomych reprezentantów” tzn. osób wybranych z naruszeniem prawa staje się wiążące dla wszystkich organów publicznych. Osoby tak wpisane uzyskują bowiem od razu możliwość podejmowania różnych działań w imieniu spółdzielni. Jeżeli osoby takie podejmują określone czynności na szkodę spółdzielni – ze względu na natychmiastową skuteczność wpisu – nie ma w praktyce środków prawnych pozwalających na zapobieżenie takiej działalności. W przekonaniu skarżącego, właśnie § 13 zaskarżonego rozporządzenia umożliwił nowemu, a nieprawidłowo wybranemu, zarządowi postawienie wniosku o likwidację spółdzielni, a w dalszej kolejności wydanie 23 października 1998 r. przez Sąd Rejonowy dla W.-F. postanowienia o wpisaniu likwidacji spółdzielni do rejestru. W piśmie z 23 marca 1999 r. skarżący podniósł ponadto, że § 13 zaskarżonego rozporządzenia został wydany z naruszeniem delegacji ustawowej wynikającej z art. 13 ustawy z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga nie może być uwzględniona. Zgodnie z art. 79 Konstytucji RP prawo do złożenia skargi konstytucyjnej przysługuje osobie, której prawa lub wolności zostały naruszone przez akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jej prawach lub wolnościach. W analizowanej sprawie przesłanki zastosowania powołanego przepisu nie występują.
W badanej sprawie, Sąd Rejonowy dla W.-F. postanowieniem z 13 marca 1997 r. (sygn. akt. Ns Rej. 221) zarządził zmianę wpisu w rejestrze spółdzielni, polegającą na wykreśleniu z rejestru dotychczasowych członków zarządu Akademickiej Spółdzielni Pracy “R” i wpisaniu w ich miejsce nowych członków zarządu. Z chwilą wydania postanowienia wpis do rejestru stał się w pełni skuteczny. Od postanowienia tego apelację złożyli byli członkowie zarządu reprezentowani przez skarżącego Daniela Kustra Apelacja ta została oddalona przez Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 21 czerwca 1999 r. (sygn. akt X Ga 15/99).
Skarżący Daniel Kustra nie był uczestnikiem wyżej wymienionego postępowania. Brał w nim udział jedynie jako pełnomocnik byłych członków zarządu. W ich też imieniu składał apelację od postanowienia Sądu Rejonowego. Należy przeto uznać, że ani postanowienie Sądu Rejonowego dla W.-F. z 13 marca 1997 r. zarządzające zmianę wpisu w rejestrze spółdzielni, ani postanowienie Sądu Okręgowego w W. z 20 kwietnia 1998 r. oddalające apelację, nie zawierają z natury rzeczy rozstrzygnięcia o konstytucyjnych prawach i wolnościach skarżącego.
Skarżący, jako członek Spółdzielni Pracy “R”, jeżeli uważał wybór nowego zarządu spółdzielni za wadliwy, powinien dochodzić swoich praw w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym lub przed sądem. Dopiero po wyczerpaniu toku instancyjnego i zapadnięciu ostatecznego rozstrzygnięcia możliwe jest zgłoszenie skargi konstytucyjnej. Zanim więc skarżący przedłoży sprawę Trybunałowi Konstytucyjnemu skorzystać powinien z tych przysługujących mu środków ochrony jego praw, które zainicjować mogą sądową kontrolę rozstrzygnięć naruszających, jego zdaniem, te prawa i wolności. Tymczasem pierwszym środkiem prawnym po który sięgnął skarżący działając we własnym, a nie osób trzecich imieniu, była skarga konstytucyjna.
Okoliczność, że w skardze konstytucyjnej z 28 grudnia 1998 r. jako osoby składające skargę wymieniono byłych członków zarządu spółdzielni, uczestników postępowania sądowego, nie zmienia tego, iż skarga musi być potraktowana jako złożona jedynie przez skarżącego Daniela Kustra. Albowiem odpowiadając na wezwanie Trybunału Konstytucyjnego do wskazania osoby, która wnosi opłatę i skargę, skarżący oświadczył, iż opłatę uiścił w imieniu własnym, jako pokrzywdzony członek Spółdzielni “R”. Skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności przysługujących skarżącemu indywidualnie. Nie ma możliwości wnoszenia skargi konstytucyjnej w imię interesu kolektywnego.
Należy także przypomnieć, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiot skargi może stanowić wyłącznie ustawa lub akt normatywny zastosowany przez organy państwowe wobec skarżącego tzn. ten, na podstawie którego zapadło ostateczne rozstrzygnięcie o prawach i wolnościach skarżącego. Badając skargę z tego punktu widzenia należy stwierdzić, iż wskazana przesłanka zasadności skargi w sprawie niniejszej nie została spełniona. Jak wskazano wyżej skarżący nie był uczestnikiem postępowania dotyczącego wpisu do rejestru spółdzielni. Postanowienia w tym przedmiocie nie przesądziły o jego prawach i wolnościach konstytucyjnych. Natomiast, gdy chodzi o powołane przez skarżącego wyroki: 1) Sądu Rejonowego dla W.– F. z 20 kwietnia 1998 r. nakazujący Danielowi Kustra i pozostałym wspólnikom spółki cywilnej “O” wydanie lokalu, którego najemcą była Spółdzielnia Pracy “R” oraz 2) Sądu Wojewódzkiego w W. z 19 października 1998 r. oddalający apelację od wyroku Sądu Rejonowego, to ich podstawą prawną nie był zaskarżony przepis § 13 wyżej wymienionego rozporządzenia.

W tym stanie rzeczy skarga konstytucyjna nie może zostać merytorycznie rozpoznana przez Trybunał Konstytucyjny i należało odmówić jej nadania dalszego biegu.