Pełny tekst orzeczenia

267

POSTANOWIENIE
z dnia 1 czerwca 2000 r.
Sygn. Ts 24/00


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jadwiga Skórzewska-Łosiak

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Olgierda S., w sprawie zgodności:
art. 54 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, w brzmieniu ustalonym przepisem art. 35 pkt 11 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) z art. 2, art. 19, art. 32, art. 67 ust. 1 oraz z art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Olgierda S., wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 18 lutego 2000 r., zarzucono niezgodność art. 54 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, w brzmieniu ustalonym przepisem art. 35 pkt 11 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) z art. 2, art. 19, art. 32, art. 67 ust. 1 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącego, regulacja zbiegu uprawnień rentowych inwalidy wojskowego lub wojennego ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego w postaci emerytury lub innymi świadczeniami o charakterze rentowym, wynikająca m.in. z zaskarżonego przepisu jest sprzeczna z zasadą ochrony praw nabytych, zasadą równości wobec prawa, zasadą otaczania specjalną opieką inwalidów wojennych, zasadą zabezpieczenia obywatela w razie niezdolności do pracy, a także z prawem do rekompensaty za doznaną szkodę.
Skarżący dwukrotnie z ciągu ostatnich lat występował na drogę sądową odwołując się od wydanych w sprawie decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) z 15 stycznia 1998 r. (Nr GNIZ-33542) i z 14 stycznia 1999 r. (Nr GNIZ-33542), domagając się wypłaty świadczenia zabiegowego według przyjętych przez niego wariantów. Pierwsza z wytoczonych spraw zakończyła się oddaleniem apelacji, natomiast w drugiej sprawie Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu Okręgowego i odrzucił odwołanie ze względu na powagę rzeczy osądzonej.
Zarządzeniem z 6 marca 2000 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi, m.in. poprzez wskazanie, które z przytoczonych w skardze rozstrzygnięć skarżący uważa za rozstrzygnięcia naruszające jego konstytucyjne prawa lub wolności oraz dokładne określenie sposobu naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw lub wolności.
W piśmie uzupełniającym skargę konstytucyjną pełnomocnik skarżącego, jako podstawę wniesienia skargi konstytucyjnej, wskazał postanowienie Sądu Apelacyjnego z 19 listopada 1999 r., odrzucające odwołanie skarżącego od decyzji KRUS zamykające postępowanie w sprawie i uniemożliwiające mu dalsze dochodzenie praw przed sądami powszechnymi. Natomiast naruszenie wskazanych praw konstytucyjnych polega, zdaniem skarżącego, m.in. na uzależnianiu wypłacenia przyznanego mu na podstawie obowiązujących przepisów świadczenia od niezachodzenia innych przesłanek w postaci otrzymywania innych świadczeń z budżetu państwa i przez to faktycznym pozbawieniu skarżącego tegoż świadczenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, skarga konstytucyjna powinna zostać wniesiona po wyczerpaniu toku instancji w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Pełnomocnik skarżącego w piśmie uzupełniającym wskazał postanowienie Sądu Apelacyjnego z 19 listopada 1999 r., jako naruszające konstytucyjne prawa i wolności skarżącego. Orzeczeniem tym Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego i odrzucił odwołanie od decyzji KRUS z 14 stycznia 1999 r. ze względu na powagę rzeczy osądzonej. Zgodnie z art. 79 konstytucji, warunkiem rozpatrzenia skargi konstytucyjnej jest wydanie ostatecznego orzeczenia na podstawie zaskarżonego przepisu. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie budzi wątpliwości, iż art. 54 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin nie był podstawą wydania, wskazanego przez skarżącego jako ostateczne, orzeczenia. Orzeczenie to zostało wydane na podstawie art. 386 § 3 kpc, zgodnie z którym w przypadkach, w których pozew ulega odrzuceniu, należy uchylić wyrok sądu I instancji i pozew odrzucić (w tym wypadku odwołanie).
Zaskarżony przepis był natomiast podstawą wydania decyzji KRUS z 15 stycznia 1998 r. i 14 stycznia 1999 r., które określały m.in. sposób wypłacania pozostających w zbiegu świadczeń (świadczenie zbiegowe) oraz wysokość niektórych z nich. Postępowania toczące się w wyniku wnoszenia środków odwoławczych od wskazanych rozstrzygnięć zostały zakończone: pierwsze – wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 2 października 1998 r.; drugie – wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 19 listopada 1999 r. Główne zarzuty, i to zarówno w pierwszym, jak i w drugim postępowaniu, odnosiły się jednakże nie do wysokości poszczególnych świadczeń przysługujących skarżącemu, ile do sposobu dokonania zbiegu świadczeń, który, co należy podkreślić, w obu decyzjach został określony tak samo. Sąd Apelacyjny wyrokiem z 2 października 1998 r. uznał prawidłowość przyjętego w decyzji KRUS z 15 stycznia 1998 r. zbiegu świadczeń i oddalił odwołanie, nadając tym samym decyzji KRUS walor ostatecznego rozstrzygnięcia i powagę rzeczy osądzonej w sprawie pomiędzy skarżącym a KRUS o sposób wypłaty świadczeń pozostających w zbiegu. Ze względu na fakt, iż decyzja z 14 stycznia 1999 r. nie zmieniła przyjętego w poprzedniej decyzji sposobu wypłaty świadczeń pozostających w zbiegu, a nie wystąpiły ani nowe dowody, ani nowe okoliczności faktyczne przemawiające za ponownym rozpatrzeniem zakończonej prawomocnym orzeczeniem sprawy, Sąd Apelacyjny odrzucił odwołanie skarżącego, powołując się na art. 379 pkt 3 kpc – powagę rzeczy osądzonej. Także wydana 14 stycznia 1999 r. decyzja KRUS zmieniała tylko wysokość przysługujących skarżącemu świadczeń, nie zmieniając jednakże przyjętego wcześniej sposobu dokonania ich zbiegu ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego. Wynika z tego, że w tym ostatnim zakresie, do którego odnoszą się też zarzuty zawarte w skardze konstytucyjnej, decyzja ta nie rozstrzygała o przysługujących skarżącemu prawach lub wolnościach konstytucyjnych. Dlatego, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, rozstrzygnięciem dotyczącym praw lub wolności konstytucyjnych, na naruszenie których powołuje się skarżący, jest decyzja z 15 stycznia 1998 r., której prawidłowość została ostatecznie potwierdzona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 2 października 1998 roku.
Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, skarga konstytucyjna powinna zostać wniesiona po wyczerpaniu toku instancyjnego. W postępowaniu cywilnym, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, zasadą jest postępowanie trójinstancyjne. Wprawdzie kodeks postępowania cywilnego wylicza w art. 393 sprawy, w których kasacja nie przysługuje, a co za tym idzie, które rozpatrywane są w postępowaniu dwuinstancyjnym, jednakże analizowany przypadek do nich nie należy. Podkreślić należy, iż przedmiotem sporu nie była w tym wypadku wysokość świadczenia, tylko sposób ukształtowania przysługujących skarżącemu praw, a więc konieczność wniesienia kasacji nie mogła budzić u skarżącego wątpliwości. Dopiero wniesienie tego środka odwoławczego od wyroku sądu II instancji i rozpatrzenie sprawy przez sąd trzeciej instancji pozwoliłoby przyjąć, iż skarga konstytucyjna została wniesiona po wyczerpaniu toku instancyjnego. Ostatnim wyrokiem wydanym w odwołaniu od decyzji KRUS z 15 stycznia 1998 r. jest wyrok sądu II instancji – Sądu Apelacyjnego z 2 października 1998 r. Oznacza to, że postępowanie odwoławcze zakończyło się na II instancji, co znaczy, że skarżący nie wykorzystał wszystkich, przewidzianych prawem, proceduralnych możliwości uchylenia decyzji dotyczącej przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych. Wynika z tego jednoznacznie, iż warunek wyczerpania toku instancyjnego nie został spełniony, co samo w sobie uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu.
Abstrahując od powyższych ustaleń i przyjmując nawet spełnienie warunku wyczerpania toku instancyjnego i tak należałoby odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej ze względu na niedotrzymanie dwumiesięcznego terminu do jej wniesienia skargi konstytucyjnej. W analizowanej sprawie termin ten należy liczyć od dnia doręczenia wyroku Sądu Apelacyjnego z 2 października 1998 r. Ponieważ wyrok ten doręczono skarżącemu 22 października 1998 r., a skarga konstytucyjna została wniesiona dopiero 18 lutego 2000 r., przeto należy uznać odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej za zasadną.

Biorąc powyższe pod uwagę należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.