Pełny tekst orzeczenia

248




POSTANOWIENIE

z dnia 24 stycznia 2001 r.


Sygn. akt Ts 129/00



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Jadwiga Skórzewska-Łosiak



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej pana Ryszarda Zawoła w sprawie zgodności:

art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50 ze zm.) oraz wydanych na jego podstawie przepisów: § 54 ust. 5 pkt 1; § 54 ust. 5a pkt 1; § 54 ust. 6 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1995 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1995 r. Nr 154, poz. 797 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 32, art. 91 ust. 1 w związku z art. 149 ust. 2 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.





UZASADNIENIE:



W skardze konstytucyjnej Ryszarda Zawoła wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 6 września 2000 r. zaskarżono art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50 ze zm.) oraz wydane na jego podstawie przepisy: § 54 ust. 5 pkt 1; § 54 ust. 5a pkt 1; § 54 ust. 6 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1995 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1995 r. Nr 154, poz. 797 ze zm.), jako niezgodne z art. 2, art. 7, art. 32, art. 91 ust. 1 w związku z art. 149 ust. 2 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W oparciu o wskazane przepisy Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 10 marca 2000 r. ostatecznie utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Izby Skarbowej w części dotyczącej określenia nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

Zdaniem pełnomocnika skarżącego, konstrukcja zawartego w art. 23 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług upoważnienia Ministra Finansów do określenia przypadków w których nabycie towarów lub usług nie uprawnia do obniżenia podatku należnego lub zwrotu różnicy podatku, ze względu na swoją nieprecyzyjność oraz blankietowe przeniesienie zakresu materii zastrzeżonej wyłącznie dla regulacji ustawowej jest sprzeczna z art. 92 ust. 1 w związku z art. 149 ust. 2 i art. 217 Konstytucji RP. Dodanie do ustawowego katalogu przypadków wyłączających możliwość odliczenia podatku naliczonego stanowi samowolę finansową oraz brak poszanowania zasady “przyzwoitej legislacji”, przez co doznaje uszczerbku wyrażona w art. 2 Konstytucji, zasada zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa. Ustanowiona w rozporządzeniu Ministra Finansów konstrukcja, uzależniająca możliwość odliczenia różnicy podatku wynikłej z wzajemnej kompensaty należności i zobowiązań z kontrahentem mającym status Zakładu Pracy Chronionej pod warunkiem jej potwierdzenia przez urząd skarbowy, jako różnicująca podatników bez racjonalnego uzasadnienia, stoi w sprzeczności z konstytucyjnymi zasadami równego traktowania oraz sprawiedliwości społecznej. Naruszenia art. 7 Konstytucji, pełnomocnik skarżącego upatruje w wadzie legislacyjnej przedmiotowego rozporządzenia, polegającej na braku określenia formy prawnej, w której urząd skarbowy miałby potwierdzić możliwość dokonania wzajemnej kompensaty.

Zarządzeniami sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 września i z 26 października 2000 r., pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w szczególności przez określenie w zakresie jakiego prawa lub wolności zagwarantowanych w Konstytucji zostały naruszone zasady z art. 7 i art. 92 ust. 1 w związku z art. 149 ust. 2 oraz art. 217 Konstytucji RP oraz wskazanie sposobu tego naruszenia.

W wykonaniu powyższych zarządzeń, pełnomocnik skarżącego w piśmie z 7 listopada 2000 r. wskazał, iż zaskarżone przepisy są niezgodne z art. 7, art. 92 ust. 1 w związku z art. 149 ust. 2 oraz art. 217 Konstytucji RP i naruszają prawa i obowiązki skarżącego określone w art. 2 oraz art. 7 Konstytucji RP. Określając sposób naruszenia tych praw pełnomocnik skarżącego powielił de facto zarzuty podniesione w skardze, a co za tym idzie nie sprecyzował go.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie w niej konstytucyjnego prawa bądź wolności, przysługującego skarżącemu, a naruszonego ostatecznym orzeczeniem wydanym przez sąd lub organ administracji publicznej na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego. Formalną konsekwencją takiej przesłanki jest obowiązek wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności przez kwestionowane przepisy.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższa przesłanka, którą ustawodawca umieścił w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, nie została w niniejszej sprawie spełniona.

Sformułowane przez skarżącego zarzuty odnoszące się wyłącznie do naruszenia art. 7, art. 92 ust. 1 Konstytucji RP nie mogą być przedmiotem skargi konstytucyjnej. Dla dopuszczalności skargi konstytucyjnej nie wystarczy wskazanie, iż doszło do naruszenia przepisu Konstytucji, trzeba też wskazać, że chodzi o przepis wyrażający prawo podmiotowe skarżącego. Samo wskazanie norm ustrojowych, adresowanych w pierwszym rzędzie do prawodawcy, bez wskazania praw lub wolności przyjmujących normatywną postać praw podmiotowych skarżącego nie wyczerpuje dyspozycji art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którą prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną przysługuje “każdemu, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone”.

Odnośnie do podniesionego przez skarżącego zarzutu naruszenia art. 2 Konstytucji i wyrażonej w nim zasady demokratycznego państwa prawnego, należy stwierdzić, że oparcie skargi na treści klauzul generalnych, wyrażonych w przepisach rozdziału I Konstytucji siłą rzeczy traktować należy jako sytuację wyjątkową i subsydiarną. Art. 2 – zamieszczony w rozdziale I Konstytucji – należy do tych fundamentalnych przepisów konstytucyjnych, które określają podstawowe i najbardziej charakterystyczne cechy ustrojowe Rzeczypospolitej Polskiej. Dla organów władzy publicznej stanowi on niezwykle ważną dyrektywę w zakresie stanowienia i stosowania prawa w zgodzie ze standardami tego typu państwa. Dlatego też może on nadal stanowić podstawę do wywodzenia – nie wyrażonych w Konstytucji wprost – zasad konstytucyjnych działania tych organów, jak to już w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie miało miejsce np. zasady zakazu retroakcji, vacatio legis. Jednakże dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw w trybie skargi konstytucyjnej podstawy poszukiwać należy nie w ogólnej klauzuli demokratycznego państwa prawnego, lecz w konkretnych postanowieniach Konstytucji. Taki też wniosek ze zmian konstytucyjnych wyciąga doktryna, wyrażając pogląd, że wobec określenia w Konstytucji, a zwłaszcza w jej rozdziale II, szerokiego katalogu praw i wolności, “można przyjąć, że nie będzie już potrzeby posługiwania się klauzulą demokratycznego państwa prawnego dla jego uzupełnienia” (L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Zarys wykładu, Wydanie II, Warszawa 1998, s. 60). Niemniej jednak, zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji, wyjątkowo może stanowić podstawę skargi konstytucyjnej, o ile skarżący wskaże wywiedzione z treści tego przepisu, podmiotowe prawa lub wolności konstytucyjne. W niniejszej sprawie skarżący tego nie uczynił.

Reasumując, Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje pogląd, iż szeroki katalog praw i wolności, wymienionych w rozdziale II Konstytucji, obejmuje i zasadniczo wyczerpuje pojęcie “konstytucyjnych wolności lub praw”, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W odniesieniu do naruszenia art. 32 Konstytucji, skarżący wywodzi, iż wskutek wydania rozstrzygnięć, których podstawą były zaskarżone przepisy rozporządzenia Ministra Finansów, doszło do naruszenia wynikającej z art. 32 Konstytucji zasady równości. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego tylko naruszenie prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej (por. np. postanowienia z: 6 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 9/98, OTK ZU nr I/1999, poz. 27; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 17 lutego 1999 r., sygn. Ts 154/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 34). Wskazana przez skarżącego zasada równości, jako zasada ustrojowa do takich praw nie należy. Odwołanie się do tej zasady wymaga dodatkowo wskazania, w zakresie jakiego przysługującego skarżącemu prawa lub wolności konstytucyjnej została ona naruszona (por. postanowienia z: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98, OTK ZU nr I/1999, poz. 39; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 30 listopada 1999 r., sygn. Ts 97/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 19). Biorąc pod uwagę, iż skarżący nie dopełnił przytoczonego powyżej warunku należy stwierdzić, iż przesłanka wskazania naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej nie została spełniona.

Reasumując należy stwierdzić, że w skardze konstytucyjnej nie wskazano konstytucyjnych praw skarżącego oraz sposobu ich naruszenia przez przepisy będące przedmiotem zaskarżenia, tym samym nie spełniono wymogu z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.).



Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym postanowił odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.