Pełny tekst orzeczenia

193

POSTANOWIENIE

z dnia 10 lipca 2001 r.
Sygn. Ts 26/01



Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Jadwiga Skórzewska-Łosiak


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kazimierza Ż. w sprawie zgodności:
art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c) i art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jednolity z 1997 r. Dz.U. Nr 142, poz. 950 ze zm.) z art. 2, art. 9, art. 19, art. 30, art. 32 i art. 42 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.







Uzasadnienie:


W skardze konstytucyjnej z 23 lutego 2001 r. pełnomocnik skarżącego Kazimierza Ż. zakwestionował zgodność z art. 2, art. 9, art. 19, art. 30, art. 32 i art. 42 Konstytucji RP przepisów art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c) i art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (dalej: ustawa o kombatantach). Zaskarżonym przepisom ustawy o kombatantach zarzucono, iż dając podstawę do pozbawiania uprawnień kombatanckich, nie precyzują przesłanki “zwalczania organizacji niepodległościowych”, wprowadzają również mechanizm zbiorowej odpowiedzialności, bez wskazania zawinienia konkretnej osoby.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującym stanem faktycznym. Decyzją Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych z 4 września 1997 r. (nr 3488/K-331903/97) skarżący pozbawiony został uprawnień kombatanckich. Jako podstawę takiego rozstrzygnięcia organ administracji wskazał art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a) w związku z art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c) ustawy o kombatantach i wymienioną tam przesłankę wykonywania zadań związanych ze zwalczaniem organizacji niepodległościowych. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z 1 grudnia 1997 r. (nr 5736/K-331903/97) utrzymał w mocy decyzję pozbawiającą skarżącego uprawnień kombatanckich. Skarga skarżącego na opisaną wyżej decyzję z 1 grudnia 1997 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego została oddalona wyrokiem z 13 października 1999 r. (sygn. akt II SA/Ka 2176/97), doręczonym skarżącemu 1 grudnia 1999 roku.
16 lutego 2000 r. skarżący zwrócił się do Sądu Rejonowego w Rybniku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rybniku z 6 marca 2000 r. (sygn. akt I Co 302/00/2) ustanowiono dla skarżącego adwokata z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej w związku z opisanym wyżej wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pismem z 10 kwietnia 2000 r. (doręczonym skarżącemu 26 kwietnia 2000 r.) powiadomiono skarżącego o osobie pełnomocnika z urzędu, wyznaczonej przez Okręgową Radę Adwokacką w Katowicach.
W związku z podjętymi wobec skarżącego decyzjami Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rybniku decyzją z 20 stycznia 2000 r. (nr E-217650/05) dokonał przeliczenia emerytury skarżącego, biorąc pod uwagę zmianę stażu pracy wynikającą z nieuwzględnienia jako okresu zatrudnienia okresów działalności kombatanckiej. Odwołanie skarżącego od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 20 czerwca 2000 r. (sygn. akt XVIII U 1008/00). Oddalona została również apelacja skarżącego od tego orzeczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28 grudnia 2000 r., sygn. akt III Aua 1585/00).
Pełnomocnik skarżącego – wezwany zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego o uzupełnienie braków formalnych skargi konstytucyjnej – wskazał m.in., iż na podstawie kwestionowanych przepisów ustawy o kombatantach wydane zostały decyzje Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 1999 r., jak również orzeczenia Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego oddalające odwołanie i apelację skarżącego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym. Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych wolności i praw przed ich naruszeniem poprzez ostateczne orzeczenia sądów lub organów administracji publicznej, wydane na podstawie niezgodnych z Konstytucją przepisów ustaw bądź innych aktów normatywnych. Warunkiem korzystania ze skargi jest więc wskazanie przez skarżącego takiego ostatecznego orzeczenia (prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji bądź innego ostatecznego rozstrzygnięcia), które – naruszając konstytucyjne prawa bądź wolności skarżącego – wydane zostało na podstawie przepisów zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej.
W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącego wskazuje, że kwestionowane przepisy były normatywną podstawą zarówno dla decyzji administracyjnych wydanych przez Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych (oraz późniejszego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, którym oddalono skargę na rozstrzygnięcie tego organu), na mocy których pozbawiono skarżącego uprawnień kombatanckich, jak i orzeczeń sądowych, którymi weryfikowano prawidłowość decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rybniku dotyczącej przeliczenia wysokości emerytury skarżącego.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego stanowisko takie nie jest uprawnione. O ile w pełni uzasadnione jest przyjęcie, iż art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a) w zw. z art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c) ustawy o kombatantach były podstawą rozstrzygnięć administracyjnych pozbawiających skarżącego uprawnień kombatanckich, o tyle nie stanowiły one normatywnej podstawy dalszych orzeczeń (decyzji ZUS, wyroków Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego), podejmowanych w związku ze zmianą wysokości emerytury skarżącego. Wprawdzie bowiem decyzja administracyjna Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych stanowiła przesłankę wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rybniku decyzji w przedmiocie przeliczenia wysokości emerytury należnej skarżącemu, tym niemniej to nie kwestionowane przepisy ustawy o kombatantach stanowiły normatywną podstawę jej wydania. Zauważyć przy tym należy, iż skarżący prawidłowo ocenił charakter prawny decyzji wydanych przez Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, jak również wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 1999 r. Bezpośrednio bowiem po doręczeniu tego ostatniego orzeczenia wystąpił do Sądu Rejonowego z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem tego Sądu ustanowiony został dla skarżącego pełnomocnik z urzędu dla sporządzenia skargi konstytucyjnej w związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 1999 r.
Odmawiając wskazanym wyżej rozstrzygnięciom w przedmiocie obliczenia nowej wysokości emerytury waloru orzeczeń wydanych na podstawie kwestionowanych w skardze przepisów ustawy o kombatantach stwierdzić należy w konsekwencji, iż w sprawie skarżącego przekroczony został ustawowy termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Bieg tego terminu rozpoczął się bowiem 2 grudnia 1999 r. (dzień następujący po dniu doręczenia skarżącemu orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 1999 r.), skarga konstytucyjna wniesiona zaś została dopiero 23 lutego 2001 r. Art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643), w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia przez skarżącego skargi konstytucyjnej, przewidywał iż skarga może być wniesiona w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W niniejszej sprawie termin do wniesienia skargi upłynął zatem 2 lutego 2000 r. Jak wynika z pisma pełnomocnika skarżącego z 6 kwietnia 2001 r., skarżący zwrócił się 16 lutego 2001 r. do Sądu Rejonowego w Rybniku o ustanowienie adwokata z urzędu, a więc już po upływie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Z tego względu wspomniany wniosek o ustanowienie dla skarżącego adwokata z urzędu nie wywołał, przewidzianego w art. 48 ust. 2 zd. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, skutku w postaci zawieszenia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.