Pełny tekst orzeczenia

202



POSTANOWIENIE

z dnia 7 marca 2001 r.

Sygn. akt Ts 187/00



Trybunał Konstytucyjny w składzie:





Stefan J. Jaworski



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Bogusławy Kalinowskiej w sprawie zgodności:

art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1991 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.) z art. 2, art. 18 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.





UZASADNIENIE:



W skardze konstytucyjnej Bogusławy Kalinowskiej z 24 listopada 2000 r. zarzucono, iż art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1991 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 18 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca uznała za podstawę składanej skargi konstytucyjnej wydanie przez Izbę Skarbową w Szczecinie, Ośrodek Zamiejscowy w Koszalinie decyzji z 14 czerwca 1999 r. określającej zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 1997 oraz zaległość podatkową ustaloną na 1 maja 1998 r., przy czym naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżąca upatruje w nieuznaniu przez organ skarbowy za koszty uzyskania przychodu wynagrodzenia wypłaconego przez skarżącą jej mężowi z tytułu zawartej umowy o pracę. Zdaniem skarżącej, takie rozstrzygnięcie doprowadziło do nadmiernego i niesprawiedliwego obciążenia podatkowego, będącego wynikiem podwójnego opodatkowania dochodu pochodzącego z tego samego źródła, co stanowi naruszenie praw skarżącej wynikających z art. 2 Konstytucji RP. Ponadto skarżąca zarzuciła, iż wspomniana decyzja podatkowa naruszyła interesy ekonomiczne rodziny i małżeństwa, chronionego na podstawie art. 18 Konstytucji RP, albowiem prowadzi w praktyce do eliminacji możliwości współpracy małżonków na gruncie zawodowym na podstawie umowy o pracę poprzez narażenie ich na nieuzasadnione podwójne obciążenie podatkowe, powodując tym samym uszczuplenie dochodów rodziny. Skarżąca powołała się także na naruszenie określonej w art. 32 Konstytucji zasady równości stwierdzając, iż doszło do dyskryminacji jednego z małżonków, poprzez pozbawienie go prawa do wstąpienia w stosunek pracy z pracodawcą – małżonkiem na równi z innymi pracownikami.

Skarżąca wskazała, iż złożyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na decyzję Izby Skarbowej w Szczecinie-Ośrodek Zamiejscowy w Koszalinie, sąd wszakże skargę tę oddalił wyrokiem z 19 lipca 2000 r. (sygn. akt SA/Sz 1273/99).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest naruszenie prawa lub wolności konstytucyjnej przysługującej podmiotowi składającemu skargę. Na mocy art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 z zm.) skarżący zobowiązany jest nie tylko do wskazania praw lub wolności, których naruszenie czyni podstawą skargi konstytucyjnej, ale także do dokładnego określenia sposobu ich naruszenia. Trybunał Konstytucyjny w trakcie rozpoznania wstępnego bada, czy spełnione są konstytucyjne warunki dopuszczalności skargi konstytucyjnej, przy czym zgodnie z art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym związany jest w tym zakresie granicami skargi, w szczególności zaś określonymi przez samego skarżącego jej podstawami.

W sprawie będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania, skarżąca zarzuciła, iż nieuwzględnienie przez organy skarbowe, jako kosztów osiągniętego przez nią przychodu, wynagrodzenia wypłaconego z tytułu umowy o pracę jej mężowi narusza zasadę ochrony rodziny i małżeństwa, a także zasadę sprawiedliwości społecznej oraz zasadę równości.

Naruszenie praw konstytucyjnych wynikających z pierwszej z tych zasad miałoby polegać na naruszeniu interesów ekonomicznych rodziny zobowiązując małżonków do dwukrotnego uiszczania podatku dochodowego z tego samego źródła podatkowego, czego skutkiem jest nadmiernie obciążony budżet rodziny i obniżenie stopy życiowej. Przekonanie to nie znajduje wszakże potwierdzenia w treści wskazanej przez skarżącą decyzji Izby Skarbowej w Szczecinie. Decyzja ta dotyczy przychodu osiągniętego przez skarżącą z prowadzonej działalności gospodarczej i podlegającego na zasadach ogólnych podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Brak jest w aktach sprawy jakichkolwiek informacji, z których wynikałoby, iż przychód ten stanowił już przedmiot opodatkowania. Nie można natomiast przychodu tego utożsamiać z dochodem osiągniętym przez małżonka z tytułu wynagrodzenia za świadczoną pracę. Jest to bowiem zupełnie inne źródło przychodu, także podlegające na zasadach ogólnych podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. W istocie skarżąca łączy naruszenie przysługujących jej praw konstytucyjnych nie z domniemanym podwójnym opodatkowaniem dochodów pochodzących z tego samego źródła, lecz niemożnością zaliczenia do kosztów uzyskanego przez nią przychodu kwot wypłaconych mężowi z tytułu zawartej z nim umowy o pracę. Taka decyzja organu skarbowego oczywiście skutkowała ustaleniem wyższego zobowiązania podatkowego. Nie wynika stąd wszakże, iżby w ten sposób doszło do „nadmiernego obciążenia budżetu rodzinnego” i „obniżenia stopy życiowej”. Skarżąca nie kwestionuje zgodności z Konstytucją samej zasady uiszczania podatku od osiągniętych dochodów osobistych. Z zasady ochrony małżeństwa i rodziny wyrażonej w art. 18 Konstytucji RP nie można wszakże wywodzić konstytucyjnego prawa do odliczania od dochodów objętych tym podatkiem kwot świadczonych na rzecz drugiego współmałżonka, choćby obowiązek ich świadczenia wynikał z zawartej z nim umowy o pracę. Z kolei nie można traktować każdego rozstrzygnięcia ustalającego wyższe zobowiązanie podatkowe, ze względu na nieuwzględnienie określonych kosztów uzyskania przychodów, za naruszenie konstytucyjnej ochrony rodziny i małżeństwa. Należy przy tym mieć na uwadze fakt, iż zwłaszcza wówczas, gdy pomiędzy małżonkami została zniesiona wspólność majątkowa, nałożone na jednego z małżonków zobowiązania podatkowe nie odnoszą się bezpośrednio do sytuacji majątkowej obojga małżonków, czy też założonej przez nich rodziny. Taki właśnie przypadek zachodzi w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wstępnego.

Nieuzasadniony jest także zarzut skarżącej, iż decyzja organów skarbowych wyeliminowała możliwość współpracy małżonków na gruncie zawodowym na podstawie umowy o pracę. Decyzja ta w żadnej mierze nie zawiera zakazu zawierania takich umów, ani nie ogranicza możliwości współpracy zawodowej małżonków. Podobne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 stycznia 2001 r. (sygn. SK 30/99) badając zgodność art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1991 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.) w perspektywie wolności świadczenia pracy.

Poza zakresem rozważań Trybunału Konstytucyjnego pozostał podniesiony przez skarżącą zarzut naruszenia zasady równości, polegający na pozbawieniu jednego z małżonków prawa do świadczenia pracy i wstąpienia w stosunek pracy z pracodawcą – małżonkiem. Zarzut ten nie odnosi się bowiem do ewentualnego naruszenia praw samej skarżącej, ale jej męża. Tymczasem zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP podstawą skargi konstytucyjnej może być wyłącznie naruszenie praw lub wolności konstytucyjnych przysługujących osobiście skarżącemu.



W tym stanie rzeczy, z uwagi na oczywistą bezzasadność podniesionych w skardze konstytucyjnej zarzutów naruszenia praw i wolności konstytucyjnych skarżącej, należało skardze tej odmówić nadania dalszego biegu.