Pełny tekst orzeczenia

66



POSTANOWIENIE

z dnia 4 lutego 2002 r.


Sygn. Ts 70/01







Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – przewodnicząca

Krzysztof Kolasiński – sprawozdawca


Marian Zdyb



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Andrzeja Stochaja





p o s t a n a w i a :



nie uwzględnić zażalenia.






Uzasadnienie:



W skardze konstytucyjnej Andrzeja Stochaja zarzucono, iż art. 523 § 2 kodeksu postępowania karnego w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Nr 62, poz. 717) jest niezgodny z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 5 kwietnia 2001 r. (sygn. akt II Aka 146/01) utrzymany został wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 19 stycznia 2001 r. (sygn. akt III K 215/00), którym uznano go za winnego popełnienia przestępstwa i skazano na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Z uwagi na charakter orzeczonej sankcji, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu nie podlega kasacji, skarżący zarzucił, iż doszło w ten sposób do naruszenia przysługującego mu prawa do równego traktowania a także prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy.

Zdaniem skarżącego zakwestionowana przez niego regulacja prawna prowadzi do naruszenia zasady równości, bowiem gwarantuje prawo do kasacji wyłącznie osobom skazanym na bezwzględną karę pozbawienia wolności. Unormowanie takie, pozbawiające skarżącego prawa do kasacji narusza jednocześnie zasady sprawiedliwości społecznej. Niezgodne jest także z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, bowiem wprowadza ograniczenie w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw, które nie jest konieczne w demokratycznym państwie dla zapewnienia celów określonych w tym przepisie.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 5 grudnia 2001 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stwierdzając, iż zakwestionowany przez skarżącego art. 523 § 2 kodeksu postępowania karnego nie stanowił podstawy wydania wskazanych w skardze konstytucyjnej orzeczeń sądowych, dotyczy bowiem kwestii dopuszczalności wnoszenia kasacji od prawomocnych orzeczeń sądu drugiej instancji. Ponadto Trybunał Konstytucyjny uznał za oczywiście bezzasadny zarzut, jakoby orzeczenia te skutkowały naruszeniem przysługujących skarżącemu praw konstytucyjnych, w szczególności prawa do równego traktowania przez władze publiczne oraz prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżący wniósł zażalenie, w którym stwierdził, iż wyczerpał przysługującą mu drogę prawną, zaś wnoszenie kasacji z uwagi na treść art. 523 § 2 kodeksu postępowania karnego byłoby podejmowaniem czynności procesowej oczywiście bezzasadnej i skazanej na niepowodzenie. Zdaniem skarżącego art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym nie wymaga od skarżącego korzystania przez niego ze środka zaskarżenia nie przewidzianego w ramach przysługującej mu drogi prawnej.

Kwestionując pogląd Trybunału Konstytucyjnego o braku naruszenia prawa do równego traktowania skarżący stwierdził, iż jego sytuacja prawna została zróżnicowana w stosunku do osób skazanych na karę pozbawienia wolności. Tym ostatnim bowiem przysługuje prawo do złożenia kasacji od prawomocnego wyroku sądu karnego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP skarga konstytucyjna ma charakter szczególnego środka ochrony podmiotowych praw i wolności o charakterze konstytucyjnym. Jej przedmiotem może być wyłącznie taki akt normatywny, który stanowił podstawę wydania przez sąd lub inny organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia o przysługujących skarżącemu prawach lub wolnościach. Wyraźne brzmienie art. 79 ust. 1 Konstytucji RP wyklucza więc możliwość wnoszenia skargi konstytucyjnej na regulacje prawne, które nie stanowiły normatywnej podstawy wydania orzeczenia o indywidualnym charakterze, chociażby nawet regulacje te w sposób bezpośredni kształtowały sytuację prawną jednostki.

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wstępnego nie ulega wątpliwości, iż zakwestionowany art. 523 § 2 kodeksu postępowania karnego w żadnym zakresie nie stanowił podstawy prawnej ani wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 19 stycznia 2001 r. (sygn. akt III K 215/00), ani też Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 5 kwietnia 2001 r. (sygn. akt II Aka 146/01). Z tego powodu zasadnym było przyjęcie, iż nie zostały spełnione przesłanki dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej wynikające z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.

Kryterium tej oceny nie stanowił natomiast art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Wbrew sugestiom zawartym w zażaleniu, dla odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie miał w szczególności znaczenia warunek wyczerpania przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej, ani też dochowania określonego w tym przepisie terminu.

Odnosząc się natomiast do kwestii domniemanego naruszenia przez wskazane w skardze konstytucyjnej orzeczenie prawa do równego traktowania Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż ową nierówność skarżący upatruje w braku możliwości wniesienia kasacji, w sytuacji gdy w wyroku skazującym nie została orzeczona kara pozbawienia wolności. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP zarzut naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności musi być wszakże odniesiony do treści ostatecznego orzeczenia przyjętego za podstawę wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Tymczasem wskazane przez skarżącego wyroki sądowe nie dotyczą jego uprawnienia do korzystania z tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Nie można więc łączyć z nimi domniemanego naruszenia prawa do równego traktowania w zakresie możliwości wnoszenia kasacji.

Na marginesie należy zauważyć, że charakter prawa do kasacji oraz dopuszczalność jego ograniczeń były już przedmiotem orzekania Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał stwierdził, że prawo do rozpoznania kasacji nie ma charakteru prawa konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje w tym zakresie pogląd wyrażony w wyroku z 10 lipca 2000 r. (sygn. SK 12/99, OTK ZU Nr 5(35)/2000, poz. 143), iż wyłączenie pewnych spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do sądu w kształcie, jaki mu nadała obowiązująca Konstytucja, zaś ustawodawca posiada określoną swobodę kształtowania środków zaskarżenia orzeczeń zapadłych w drugiej instancji. Również w postanowieniu z 15 grudnia 1999 r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż “art. 45 ust. 1 Konstytucji wśród elementów prawa do rzetelnego postępowania sądowego nie wymienia uprawnienia do wniesienia kasacji. Natomiast art. 78 Konstytucji RP wyraża prawo jednostki do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Prawo to przysługuje zresztą tylko w granicach określonych w ustawie, która może nie tylko określić tryb zaskarżania, ale i wyłączyć możliwość wniesienia zaskarżenia. Prawo do kasacji nie ma charakteru konstytucyjnego i wynika wyłącznie z ustawy regulującej tryb postępowania sądowego” (sygn. Ts 111/99, OTK ZU Nr 1(31)/2000, poz. 23, s. 116). Z tego też względu zarzuty dotyczące prawa do kasacji nie mogą stanowić podstawy skargi konstytucyjnej.



W tym stanie rzeczy należało uznać za nieuzasadnione zażalenie skarżącego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2001 r. o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu i orzec jak w sentencji.