Pełny tekst orzeczenia

90




POSTANOWIENIE

z dnia 9 lipca 2002 r.
Sygn. akt Ts 56/02


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Jerzy Ciemniewski


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Edwarda Bąka o zbadanie zgodności:
art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.) z art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:





odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.




UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 18 kwietnia 2002 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) pełnomocnik skarżącego – Edwarda Bąka, zakwestionował zgodność z Konstytucją RP art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, nadpłata nie podlega zwrotowi po upływie 3 lat licząc od końca roku, w którym powstała lub gdy nie można ustalić w tym czasie osoby uprawnionej do jej odbioru. W ocenie skarżącego tak krótkie określenie terminu, w jakim aktualny jest obowiązek zwrotu nadpłaty przez organy skarbowe, narusza zasadę równej ochrony prawa własności, wyrażoną w art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący wystąpił 11 grudnia 1998 r. z wnioskiem o zwrot nadpłaty w podatku dochodowym i obrotowym za 1992 r., wraz z oprocentowaniem. Decyzją z 2 lutego 1999 r. (znak US VIII-077/9/99) Urząd Skarbowy w Staszowie odmówił skarżącemu zwrotu nadpłaty we wnioskowanej wysokości, tzn. 17.371 zł. W wyniku odwołania skarżącego od powyższej decyzji, Izba Skarbowa w Kielcach, decyzją z 4 maja 1999 r. (nr PDI-732-108/99) uchyliła zaskarżoną decyzję w całości i orzekła o odmowie zwrotu nadpłaty podatku dochodowego i obrotowego od osób fizycznych za rok 1992, w kwocie 14.237,80 zł. W dniu 24 maja 1999 r. skarżący skierował do Ministra Finansów wniosek o stwierdzenie nieważności powyższej decyzji Izby Skarbowej. Po jego rozpoznaniu, decyzją z 7 października 1999 r. (nr SP 1/S-861-192-2136/99), Minister Finansów odmówił stwierdzenia nieważności tej decyzji, a następnie utrzymał swoje rozstrzygnięcie w mocy decyzją z 3 lutego 2000 r. (nr SP 1/S-861-313-3037/99). Skarga skarżącego na decyzję Ministra Finansów została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 kwietnia 2001 r. (sygn. akt III SA 641/00). W dniu 15 grudnia 2001 r. skarżący skierował do Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego prośbę o wniesienie rewizji nadzwyczajnej od opisanego wyżej wyroku. W piśmie z 17 stycznia 2002 r. (doręczonym skarżącemu 21 stycznia 2002 r.) Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego odmówił wniesienia rewizji nadzwyczajnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.
Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji, skargę konstytucyjną wnieść można kwestionując przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach, prawach albo obowiązkach skarżącego. Precyzujący zasady, na jakich dopuszczalne jest kierowanie tego środka ochrony, art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) przewiduje, że skarga może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii dopuszczalności merytorycznego rozpoznania niniejszej skargi ma stwierdzenie, które z orzeczeń wskazanych przez skarżącego spełnia kwalifikację wynikającą z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji. Jak to bowiem wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym skargi konstytucyjnej, dopiero wydanie w konkretnej sprawie skarżącego takiego orzeczenia, uzasadnia jego rzeczywisty interes w uzyskaniu od Trybunału wyroku oceniającego konstytucyjność podstawy prawnej tego orzeczenia. Warunek wydania w sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, związany jest przy tym ściśle z subsydiarnym i nadzwyczajnym charakterem skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony praw i wolności. Przysługuje ona bowiem dopiero wtedy, gdy sąd albo organ administracji publicznej orzekł ostatecznie, tym samym nie jest dopuszczalne wszczynanie postępowania kontrolnego przed Trybunałem Konstytucyjnym bez poprzedzającego je postępowania sądowego lub administracyjnego i przed zapadnięciem w tych postępowaniach końcowego rozstrzygnięcia.
Biorąc pod uwagę określony przez skarżącego przedmiot skargi, jak również treść sformułowanych zarzutów przyjąć należy, iż źródła naruszenia konstytucyjnych praw upatruje skarżący w merytorycznych decyzjach organów skarbowych, odmawiających zwrotu nadpłaty podatku dochodowego i obrotowego za 1992 r. Aprobacie takiego stanowiska towarzyszyć musi jednak stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego, iż w sprawie niniejszej skarżący nie doprowadził do uzyskania przez te decyzje przymiotu „ostateczności”, warunkującego dopuszczalność wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Treść samej skargi, jak i dołączonych do niej dokumentów wskazuje bowiem, że skarżący nie wniósł skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Izby Skarbowej w Kielcach z 4 maja 1999 r. Tym samym postępowanie w sprawie zwrotu nadpłaty nie zostało zakończone prawomocnym wyrokiem sądowym, który przesądziłby o ostatecznym charakterze merytorycznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach skarżącego.
Należy przy tym podkreślić, że braku tego nie sanuje w żaden sposób wszczęcie przez skarżącego postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności opisanej wyżej decyzji administracyjnej. Trybunał Konstytucyjny wskazywał w związku z tym wielokrotnie, że bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej obliczany być winien od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o ostateczności orzeczenia o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego. Zainicjowanie nadzwyczajnego postępowania kontrolnego, a za takie musi być uznana instytucja stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, nie ma w związku z tym znaczenia z punktu widzenia „ostateczności” orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego. Z tego też powodu, nie można uznać, iż ustawowy wymóg wyczerpania przez skarżącego drogi prawnej spełniony został z uwagi na rozpoznanie przez Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 18 kwietnia 2001 r.) skargi skarżącego na decyzję Ministra Finansów z 3 lutego 2000 r., dotyczącą odmowy stwierdzenia nieważności decyzji Izby Skarbowej w Kielcach. Wyrok ten zamykał bowiem zainicjowane przez skarżącego nadzwyczajne postępowanie kontrolne, zaś przedmiotem oceny sądu administracyjnego nie była decyzja Izby Skarbowej w Kielcach dotycząca odmowy zwrotu nadpłaty podatku.
Należy również stwierdzić, że wadliwe jest przyjęte w skardze konstytucyjnej, założenie, iż początkiem terminu do jej wniesienia jest data doręczenia skarżącemu pisma Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 stycznia 2002 r., informującego o odmowie wniesienia rewizji nadzwyczajnej od wspomnianego wyżej wyroku NSA z 18 kwietnia 2001 r. Niezależnie od wskazanych wyżej argumentów trzeba podkreślić, że w myśl utrwalonego już stanowiska Trybunału Konstytucyjnego tego rodzaju pismo nie może być potraktowane jako orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 13 października 1998 r., Ts. 117/98, OTK ZU nr 3/99, poz. 43, s. 260).

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.