Pełny tekst orzeczenia

117



POSTANOWIENIE
z dnia 21 października 2003 r.
Sygn. akt Ts 43/03



Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej FKW LOGISTIC Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 27 ust. 6 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 w zw. z art. 64 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 14 marca 2003 r. pełnomocnik skarżącej – FKW LOGISTIC Sp. z o.o. zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 27 ust. 6 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (dalej: zaskarżona ustawa). Przepisowi zaskarżonej ustawy zarzucono, że w sposób sprzeczny z zasadą proporcjonalności oraz zasadą zaufania obywatela do państwa ingeruje w prawo własności, godząc w istotę tego prawa. Źródła takiego naruszenia upatruje skarżąca w nałożonym na organy skarbowe obowiązku ustalenia wobec podatnika dodatkowego zobowiązania podatkowego także w sytuacji błędnego wykazania w deklaracji podatkowej kwoty do zwrotu, pomimo że do takiego zwrotu na rachunek podatnika nie doszło, a tym samym nie powstała również po jego stronie jakakolwiek zaległość podatkowa. W ocenie skarżącej, ustalone na podstawie zaskarżonego przepisu „dodatkowe zobowiązanie podatkowe” stanowi w swojej istocie sankcję administracyjną, której skutkiem jest ograniczenie prawa własności przez uszczuplenie zasobów majątkowych skarżącej. Zdaniem skarżącej, ograniczenie to nie tylko nie spełnia wymogów wynikających z zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), ale wręcz godzi w istotę prawa własności.
Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją Urzędu Skarbowego w Głownie z 8 sierpnia 2000 r. (nr US-III/850/133/2000) ustalono wobec skarżącej dodatkowe zobowiązanie podatkowe za marzec 2000 r. Podstawą normatywną decyzji był art. 27 ust. 6 zaskarżonej ustawy. W uzasadnieniu organ skarbowy stwierdził, że wprawdzie skarżąca dokonała korekty złożonej deklaracji podatkowej, jednakże stosowna zmiana deklaracji nastąpiła już po dniu wszczęcia kontroli skarbowej. Skarżąca nie dokonała także przed tym dniem wpłaty kwoty wynikającej ze zmiany deklaracji podatkowej. W świetle art. 27 ust. 7 zaskarżonej ustawy, tylko w sytuacji dopełnienia obydwu tych przesłanek możliwe jest odstąpienie od ustalenia przez organ skarbowy dodatkowego zobowiązania podatkowego. Rozstrzygnięcie Urzędu Skarbowego zostało następnie utrzymane w mocy decyzją Izby Skarbowej w Łodzi z 27 listopada 2000 r. (nr III-1732/VAT/49/G/2000/WZ). Skarga skarżącej na tę decyzję została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 października 2002 r. (sygn. akt I SA/Łd 2268/2000). Sąd podzielił w całości argumentację organów skarbowych, podkreślając ponownie niespełnienie przez skarżącą ustawowych przesłanek warunkujących skorzystanie z dobrodziejstwa regulacji art. 27 ust. 7 zaskarżonej ustawy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służący eliminowaniu z systemu prawnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, które stanowiły podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Ustawowym obowiązkiem skarżącego jest przy tym wskazanie, jakie przysługujące mu konstytucyjne prawa lub wolności i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze unormowania (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym). Skutkiem powyższego obowiązku jest konieczność sprecyzowania przez skarżącego konstytucyjnego układu odniesienia kontroli zakwestionowanych przepisów, wykluczone jest przy tym dookreślenie owego układu przez działający z własnej inicjatywy Trybunał Konstytucyjny. Stanowi to konsekwencję zasady wyrażonej w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którą Trybunał orzekając jest związany granicami skargi konstytucyjnej. Modyfikacja wzorca wskazanego przez skarżącego narażona musiałaby być na zarzut złamania powyższej zasady. Należy w tym miejscu ponadto podkreślić, że kontrola unormowań prowadzona w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną wykazuje daleko idącą specyfikę względem pozostałych trybów postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (tzn. uruchamianych przez wnioski i pytania prawne). Wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych w skardze wyznaczony być może wyłącznie takimi unormowaniami konstytucyjnymi, które dają podstawę dla podmiotowych praw skarżącego, naruszonych zastosowaniem tych przepisów przez sąd lub organ administracji publicznej.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w niniejszej sprawie nie doszło do prawidłowego zrealizowania wskazanego wyżej ustawowego obowiązku. Określając konstytucyjny wzorzec kontroli art. 27 ust. 6 zaskarżonej ustawy skarżąca wskazuje na art. 2 oraz art. 31 ust. 3 w zw. z art. 64 ust. 1 Konstytucji, jako na przepisy, z którymi kwestionowany przepis pozostawać ma w niezgodności.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 2 Konstytucji stwierdzić należy, że w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazywano już na ograniczoną dopuszczalność traktowania zasad wyinterpretowanych z treści tego przepisu, jako wzorca kontroli unormowań kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej. Dopuszczalność weryfikacji zaskarżonych przepisów w stosunku do art. 2 Konstytucji uzależniona jest od sprecyzowania, w zakresie jakiego prawa lub wolności, znajdujących podstawę w unormowaniach konstytucyjnych, zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 23 stycznia 2002 r., sygn. Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w niniejszej skardze konstytucyjnej tego rodzaju konieczne doprecyzowanie naruszonych praw skarżącej nie nastąpiło. W związku z powyższym uznać należy, iż w odniesieniu do art. 2 Konstytucji nie został dopełniony przez skarżącą ustawowy obowiązek wskazania naruszonego prawa o randze konstytucyjnej, jak i sposobu takiego naruszenia.
Wyżej opisanego wymogu nie spełnia również odwołanie się przez skarżącą do treści art. 31 ust. 3 w zw. z art. 64 ust. 1 Konstytucji. Oceniając powyższy zarzut należy zauważyć w pierwszej kolejności, iż przedmiotem niniejszej skargi uczyniono jeden z przepisów ordynacji podatkowej, a więc aktu normatywnego umownie zaliczanego do dziedziny prawa podatkowego. Trybunał Konstytucyjny wskazywał już w swoim orzecznictwie, iż ta dziedzina prawa ma silne zakotwiczenie w obowiązujących przepisach konstytucyjnych. Następuje ono przede wszystkim w postanowieniu rozdziału X Konstytucji. Niezależnie od powyższego, zagadnienie ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym w szczególności podatków, znalazło swoje unormowanie w treści art. 84 Konstytucji. Okoliczność ta nie oznacza jeszcze, że przepisy dotyczące obowiązków podatkowych jednostki nie mogą pozostawać w funkcjonalnym związku z uregulowaniami konstytucyjnymi wyrażającymi wolności lub prawa człowieka i obywatela. Uregulowania te, w tym dotyczące własności i innych praw majątkowych, mogą stanowić adekwatny wzorzec kontroli przepisów prawa podatkowego, pod warunkiem jednakże wykazania przez skarżącego rzeczywistego związku zachodzącego pomiędzy realizacją obowiązku podatkowego a ingerencją prawodawcy w sferę konkretnej konstytucyjnej wolności lub prawa jednostki (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 grudnia 2001 r., sygn. SK 16/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 257). Problem potraktowania art. 64 ust. 1 Konstytucji za układ odniesienia kontroli przepisów prawa podatkowego wymaga podkreślenia jeszcze jednej okoliczności. W świetle przepisów konstytucyjnych nie ma podstaw do przyjęcia, iż każda ingerencja w prawa majątkowe, związana z realizacją obowiązku podatkowego stanowi niedopuszczalne ograniczenie własności lub innych praw majątkowych adresata tego obowiązku (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 stycznia 2001 r., sygn. K. 17/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 4).
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego uzasadnienie niniejszej skargi konstytucyjnej nie dostarcza jednakże argumentów, które potwierdzałyby tezę, że regulacja art. 27 ust. 6 zaskarżonej ustawy istotnie prowadzi do niedozwolonej ingerencji w sferę prawa własności lub innych praw majątkowych skarżącej. Analiza treści uzasadnienia skargi wskazuje natomiast, że u podstaw stawianego zarzutu znalazło się założenie, iż samo już upoważnienie organów skarbowych do ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego stanowi naruszenie praw, o których mowa w art. 64 ust. 1 Konstytucji. Jak to już jednak podkreślano, założenie to nie znajduje uzasadnienia na gruncie obowiązujących przepisów konstytucyjnych. Trzeba zauważyć, że interpretacja kwestionowanego przepisu zaprezentowana w skardze konstytucyjnej zdaje się nie uwzględniać znaczenia, jakie dla zakresu jego zastosowania ma unormowanie art. 27 ust. 7 zaskarżonej ustawy. Przepis ten znacząco ogranicza zakres zastosowania obowiązku, o którym mowa w ust. 6 art. 27 zaskarżonej ustawy. Tym samym, za bezpodstawne i nieuzasadnione uznać należy przypisywanie bezwzględnego charakteru konsekwencjom, jakie z punktu widzenia obowiązku podatkowego niesie ze sobą omyłkowe wypełnienie przez podatnika deklaracji podatkowej. W przypadku skarżącej, niemożność uniknięcia negatywnych skutków w postaci ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego stanowiła wynik niespełnienia przez nią przesłanek, o których mowa w art. 27 ust. 7 zaskarżonej ustawy. Konkludując stwierdzić więc należy, iż w skardze konstytucyjnej nie doszło do takiego uzasadnienia zarzutu naruszenia art. 64 ust. 1 Konstytucji, które wyczerpywałoby wymagania wynikające z treści art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.


4