Pełny tekst orzeczenia

36


POSTANOWIENIE

z dnia 10 października 2003 r.
Sygn. akt Ts 50/03


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Jarockiego w sprawie zgodności:
1) art. 16 ust. 1 oraz art. 30 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.);
2) § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 154, poz. 753) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 21 marca 2003 r. zakwestionowano zgodność art. 16 ust. 1 i art. 30 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.) oraz § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 154, poz. 753) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Stan faktyczny przedstawiony w niniejszej skardze jest następujący: na podstawie zaskarżonych przepisów 19 czerwca 2002 r. Sąd Rejonowy w Opolu wezwał skarżących do opłacenia wpisu od pozwu. Wniosek o zwolnienie od kosztów wpisu został oddalony postanowieniem Sądu Rejonowego w Opolu z 30 lipca 2002 r. Zażalenie na powyższe postanowienie zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu. W związku z powyższym Sąd Rejonowy w Opolu 17 stycznia 2003 r. zarządził zwrot pozwu. Ponadto 22 października 2002 r. skarżący został wezwany przez Sąd Rejonowy w Gostyninie do opłacenia wpisu od pozwu. W dniu 30 lipca 2002 r. Sąd Rejonowy w Opolu oddalił wniosek z 22 października 2002 r. o zwolnienie od kosztów wpisu sądowego. Zażalenie na powyższe postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Płocku 31 grudnia 2002 r. Następnie zarządzeniem Sądu Rejonowego w Gostyninie zwrócono pozew skarżącemu.
Takie działania, zdaniem skarżącego, prowadzą do faktycznego pozbawienia prawa do sądu wynikającego z art. 45 Konstytucji RP, a także naruszają art. 2 Konstytucji RP.
Zarządzeniem Sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2002 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez m.in. wykazanie związku pomiędzy treścią zaskarżonych przepisów a naruszonymi prawami; dokładne określenie, z którymi ze wskazanych w skardze orzeczeń skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych oraz wykazanie, iż zostały one wydane na podstawie zaskarżonych przepisów; nadesłanie kopii powyższych orzeczeń, a także orzeczeń wydanych na skutek wyczerpania drogi prawnej.
W nadesłanym w odpowiedzi na powyższe zarządzenie piśmie procesowym pełnomocnik skarżącego wskazał, iż ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych a w szczególności jej art. 16 oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, uzależniając rozpoznanie sprawy od wniesienia opłaty na rzecz Skarbu Państwa, prowadzą do zamknięcia drogi sądowej, a także naruszają konstytucyjne prawo do sądu. W dalszej części skarżący podnosi, iż jego konstytucyjne prawa naruszyły wydane na podstawie art. 130 ust. 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 16 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zarządzenie Sądu Rejonowego w Opolu z 17 stycznia 2003 r. wydane w związku z postanowieniem Sądu Okręgowego w Opolu z 4 października 2002 r. (sygn. akt II Cz 643/02) oraz postanowieniem Sądu Rejonowego w Opolu z 17 stycznia 2002 r. (sygn. akt I C 579/02) a ponadto zarządzenie Sądu Rejonowego w Gostyninie z 31 marca 2003 r. wydane w związku z postanowieniem Sądu Okręgowego w Płocku z 31 grudnia 2002 r. (sygn. akt IV Cz 669/02) oraz z postanowieniem Sądu Rejonowego w Gostyninie z 21 listopada 2002 r. (sygn. akt I C 154/02). Ponadto pełnomocnik skarżącego wskazał, iż składa do akt 5 odpisów postanowień i 4 odpisy skargi konstytucyjnej, czego jednakże nie uczynił.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej jest sformalizowane i wymaga spełnienia warunków wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, a także zawartych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP dopuszczalność występowania ze skargą konstytucyjną uwarunkowana została wcześniejszym wydaniem w indywidualnej sprawie skarżącego przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego rozstrzygnięcia, w oparciu o przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, których konstytucyjność kwestionuje skarżący. Poprzez zastosowanie tych właśnie przepisów wydane rozstrzygnięcie spowodować powinno taką konkretyzację sytuacji prawnej skarżącego, która w jego ocenie doprowadziła do naruszenia określonych w Konstytucji wolności lub praw. Ponadto, zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, konkretyzującym przesłanki merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, konieczne jest wyczerpanie drogi prawnej, tj. w sprawach cywilnych uzyskanie rozstrzygnięcia organu II instancji, a także rozstrzygnięcia wydanego na skutek wniesienia kasacji, w sytuacji, w której ona przysługiwała.
W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wstępnego jako rozstrzygnięcie, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych, zostało wskazane zarządzenie Sądu Rejonowego w Opolu z 17 stycznia 2003 r. (sygn. akt I C 579/02) o zwrocie pozwu oraz zarządzenie Sądu Rejonowego w Gostyninie z 31 marca 2003 r. Na wstępie należy zaznaczyć, iż drugie ze wskazanych zarządzeń nie może zostać uznane za rozstrzygnięcie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, jako że wydane ono zostało po dacie wniesienia skargi konstytucyjnej, tj. po 21 marca 2003 r. Ponieważ legitymację do wniesienia skargi konstytucyjnej stanowi zaistnienie naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych, do którego doszło w związku z wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia, w oparciu o przepisy, którym zarzuca się niekonstytucyjność, przeto nie można tego naruszenia wiązać z rozstrzygnięciem, wydanym po dacie wniesienia skargi konstytucyjnej.
W odniesieniu do zarządzenia Sądu Rejonowego w Opolu z 17 stycznia 2003 r. (sygn. akt IC 579/02) zwracającego pozew skarżącemu, wskazać należy, iż nie zostało ono wydane ani w oparciu o § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 154, poz. 753), który reguluje sposób obliczania wpisu stosunkowego w sprawach cywilnych i gospodarczych, ani w oparciu o art. 30 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.), wyrażający ogólną regułę, iż wysokość wpisu stosunkowego zależna jest od wartości przedmiotu sprawy. Ta konstatacja uniemożliwia nadanie dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie przytoczonych powyżej przepisów.
Niezależnie od powyższych ustaleń niemożliwe jest, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, przekazanie skargi do merytorycznego rozpatrzenia ze względu na niemożność ustalenia, czy została spełniona jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej, jaką jest konieczność uprzedniego wyczerpania drogi prawnej. W zarządzeniu wzywającym do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do nadesłania kopii orzeczeń wydanych na skutek wyczerpania drogi prawnej, a także podania daty doręczenia rozstrzygnięcia nadającego walor ostateczności orzeczeniu, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych.
Wbrew treści pisma procesowego nie nadesłano do Trybunału odpisów wskazanych w skardze postanowień. Nie wskazano także, czy spełniona została przesłanka wyczerpania drogi prawnej. Zgodnie z art. 394 § 1 pkt 1 kodeksu postępowania cywilnego na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu przysługuje zażalenie. Ani ze skargi konstytucyjnej, ani z pisma procesowego nadesłanego w odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego, nie wynika ażeby wniesione zostało zażalenie na zarządzenie przewodniczącego z 17 stycznia 2003 r. (sygn. akt IC 579/02). Niezależnie od niemożliwości stwierdzenia, czy zostały spełnione przesłanki skargi konstytucyjnej, w tym wymóg wyczerpania drogi prawnej, co przesądza niemożność przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania, wskazać należy, iż fakt nieuzupełnienia braków w terminie sam w sobie stanowi podstawę do odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

Biorąc powyższe pod uwagę należało orzec jak w sentencji.


3