Pełny tekst orzeczenia

249





POSTANOWIENIE

z dnia 18 grudnia 2003 r.

Sygn. akt Ts 87/03



Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska – przewodnicząca
Adam Jamróz – sprawozdawca
Marek Safjan,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 września 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Bronisława Hajduka,


p o s t a n a w i a:


nie uwzględnić zażalenia.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 maja 2003 r. zakwestionowano zgodność art. 40 § 1 oraz art. 43 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu skazano skarżącego na karę 12 lat pozbawienia wolności oraz karę dodatkową pozbawienia praw publicznych na okres 5 lat. Decyzją Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA z 4 sierpnia 1997 r. (nr ewid. KR W01275/TG) o zmianie emerytury pozbawiono skarżącego prawa do emerytury policyjnej, powołując się przy tym na brzmienie art. 10 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214 ze zm.), zgodnie z którym prawo do emerytury nie przysługuje funkcjonariuszowi, który został prawomocnie skazany na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych. Postanowieniem z 29 lutego 2000 r. (sygn. akt II Ko. 45/00), uznanym przez skarżącego za rozstrzygnięcie naruszające jego konstytucyjne prawa lub wolności, Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nie uwzględnił wniosku skarżącego o zwolnienie z odbycia reszty środka karnego pozbawienia praw publicznych, wskazując iż zgodnie z art. 43 § 2 k.k. okres na który orzeczono środek karny nie biegnie w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności. Rozpoznając zażalenie na powyższe postanowienie Sąd Apelacyjny w Rzeszowie postanowieniem z 28 marca 2000 r. (sygn. akt II AKz 20/00), doręczonym skarżącemu 31 marca 2000 r., utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy. W dniu 23 września 2002 r. skarżący wystąpił z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Sąd Rejonowy w Chrzanowie 10 lutego 2003 r. ustanowił pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej, który został wyznaczony 24 lutego 2003 r.
Istoty niezgodności art. 43 § 2 k.k. z Konstytucją RP skarżący upatruje w fakcie, iż wbrew jego brzmieniu, już w okresie odbywania kary pozbawienia wolności doszło do utraty przez skarżącego świadczeń emerytalnych, co narusza prawo do zaopatrzenia emerytalnego. Uzasadniając sprzeczność art. 40 § 1 k.k. z zasadą równości w zakresie realizacji prawa do emerytury skarżący wskazuje, iż nie wszyscy skazani, którzy zostali pozbawieni praw publicznych tracą prawo do przysługujących im świadczeń emerytalnych. Skarżący wskazuje także na niezgodności przedmiotowego przepisu z zasadą pewności prawa, jako że nie zawiera on wszystkich skutków, związanych z wymierzeniem środka karnego pozbawienia praw publicznych.
Postanowieniem z 18 września 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając niespełnienie przesłanek warunkujących merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie zasadne jest łączenie wskazanego jako ostateczne rozstrzygnięcie postanowienia Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z 29 lutego 2000 r. (sygn. akt II Ko. 45/00), nie uwzględniającego wniosku skarżącego o zwolnienie z odbycia reszty środka karnego pozbawienia praw publicznych, z naruszeniem prawa do zabezpieczenia społecznego, do którego doszło, zdaniem skarżącego, poprzez odebranie mu prawa do emerytury resortowej w związku ze skazaniem go na środek karny pozbawienia praw publicznych. Trybunał Konstytucyjny podkreślił przy tym różnicę pomiędzy utratą prawa do emerytury na podstawie art. 10 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214 ze zm.), a okresowym pozbawieniem praw publicznych wyliczonych w art. 40 § 1 k.k. Niezależną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stanowiło wniesienie jej ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wskazał na niewłaściwe zastosowanie art. 324 § 3 w zw. z art. 361 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ze względu na niepodpisanie sentencji rozstrzygnięcia, co skutkuje nieistnieniem postanowienia w rozumieniu prawnoprocesowym. Podkreślone przy tym zostało, iż fakt podpisania uzasadnienia tego postanowienia nie sanuje braku podpisu pod jego sentencją, jako że są te dwie odrębne czynności procesowe.
W dalszej części zażalenia skarżący raz jeszcze podniósł, iż zastosowanie zaskarżonych w skardze przepisów kodeksu karnego doprowadziło do naruszenia przysługujących mu praw lub wolności, nie przytaczając żadnych argumentów na potwierdzenie tej tezy. Pełnomocnik skarżącego nie ustosunkował się też do przytoczonego w zażaleniu stanowiska Trybunału Konstytucyjnego zawartego w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym utrata prawa do emerytury policyjnej, z którą skarżący wiąże naruszenie wskazanych w skardze praw lub wolności, nastąpiła na mocy decyzji Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA, której podstawą był art. 10 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214 ze zm.), nie zaś na mocy wskazanych w skardze rozstrzygnięć.
W końcowej części zażalenia wskazane zostało, iż Trybunał Konstytucyjny nie ustosunkował się do zarzutu naruszenia przez zaskarżony art. 40 k.k. zasady równości i powtórzono raz jeszcze argumenty przemawiające za tym naruszeniem.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej było wskazanie jako ostatecznego rozstrzygnięcia orzeczenia, z którego wydaniem nie można wiązać naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw lub wolności, a także wniesienie skargi konstytucyjnej ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść zażalenia nie dostarcza żadnych argumentów podważających wskazane powyżej przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Pełnomocnik skarżącego podnosząc raz jeszcze, iż zastosowanie zaskarżonych przepisów doprowadziło do naruszenia przysługujących mu praw lub wolności, nie uzasadnił w żaden sposób tej tezy, ani też nie ustosunkował się do przeciwnych ustaleń dokonanych w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którymi naruszenie wskazanych praw łączyć należy z wydaniem innego niż wskazane w skardze rozstrzygnięcia, którego podstawy nie stanowiły zakwestionowane w skardze przepisy. Przytaczając powyższe stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w uzasadnieniu wniesionego zażalenia, pełnomocnik skarżącego nie tylko nie przedstawił argumentów wskazujących na jego niezasadność, lecz nawet nie zakwestionował jego słuszności.
Aprobując powyższe ustalenia zawarte w zaskarżonym postanowieniu należy raz jeszcze podkreślić, iż przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego w trybie skargi konstytucyjnej może być tylko taki przepis ustawy lub innego aktu prawnego, który stanowiąc podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia zdeterminował jego treść w taki sposób, iż na skutek jego wydania doszło do naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych. Zakwestionowane przepisy kodeksu karnego wprawdzie stanowiły podstawę wskazanych w skardze postanowień, jednakże wydanie tych rozstrzygnięć, których treścią jest odmowa uznania środka karnego za wykonany, w żaden sposób nie wpłynęło i nie mogło wpłynąć na zakres prawa do zabezpieczenia społecznego, którego ochrony skarżący chciał dochodzić w drodze niniejszej skargi konstytucyjnej. Ta konstatacja czyniła zbędnym badanie zasadności podniesionych w skardze zarzutów, dlatego że ich przedmiotem były przepisy, których weryfikacja w trybie niniejszej skargi konstytucyjnej była niedopuszczalna. Z tych też względów nieustosunkowanie się przez Trybunał Konstytucyjny do podniesionego w skardze zarzutu sprzeczności art. 40 k.k. z zasadą równości i zasadą sprawiedliwości społecznej, na co wskazano we wniesionym zażaleniu, nie stanowi przesłanki uzasadniającej uwzględnienie rozpatrywanego zażalenia.
Ponadto wskazać należy, iż pełnomocnik skarżącego we wniesionym zażaleniu nie ustosunkował się do drugiej z podstaw odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej, którą stanowiło wystąpienie ze skargą ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu do jej wniesienia. Także z tego powodu uznać należy odmowę uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania za uzasadnioną.
W dalszej kolejności ustosunkować się należy do zaprezentowanego we wniesionym zażaleniu stanowiska wskazującego na braki formalne zaskarżonego postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Powołując się na art. 20 ustawy o TK, zgodnie z którym w sprawach nieuregulowanych ustawą stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, pełnomocnik skarżącego z faktu niepodpisania sentencji kwestionowanego postanowienia przez skład orzekający wywodzi, iż postanowienie to nieistnieje (sententia non existens). W uzasadnieniu powyższej tezy wskazuje on na odrębne znaczenie, jakie, na gruncie postępowania cywilnego, przypisuje się podpisaniu sentencji orzeczenia i podpisaniu jego uzasadnienia, jako dwóm odmiennym czynnościom procesowym.
Odnosząc się do przedstawionych zarzutów Trybunał Konstytucyjny chciałby podkreślić, iż zgodnie ze wskazanym art. 20 ustawy o TK w postępowaniu przed Trybunałem, w sprawach nie uregulowanych w ustawie, przepisy kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio. Konieczność „odpowiedniego” stosowania wskazanego powyżej aktu prawnego wynika ze specyfiki postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, którego przedmiot – rozstrzyganie o konstytucyjności kwestionowanych aktów prawnych, jest odmienny od przedmiotu postępowania w sprawach cywilnych. Szczególny charakter posiada też postępowanie w sprawie wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej lub wniosku, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy o TK. Znajduje on swoje odzwierciedlenie w formie wydawanego w tym postępowaniu rozstrzygnięcia – postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu, którego sentencja i uzasadnienie, obowiązkowe w każdym przypadku (art. 75 ust. 1 ustawy o TK), stanowią nierozerwalną całość, przy czym właściwa treść rozstrzygnięcia, jego przesłanki zawarte są w uzasadnieniu.
Powyższa teza znajduje potwierdzenie w regulaminie Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 1997 r., wydanym na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. W paragrafie 37 ust. 2 zd. 2 tego aktu stwierdzone zostało, iż sentencja i uzasadnienie stanowią integralną całość postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym, podpisywaną przez skład orzekający. Fakt uregulowania kwestii podpisywania postanowień wydawanych na posiedzeniu niejawnym w przepisach regulaminu TK wyklucza, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, stosowanie w tym zakresie powołanych w zażaleniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Odpowiednie zastosowanie przepisów tego aktu prawnego w postępowaniu przed Trybunałem dotyczy bowiem tylko spraw nieuregulowanych w ustawie o TK. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego także uregulowanie konkretnych kwestii w wydanym na podstawie tej ustawy regulaminie Trybunału Konstytucyjnego, uzasadnia niestosowanie w zakresie wyznaczonym przez ten akt odpowiednich przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Z tych względów, wysunięte we wniesionym zażaleniu zarzuty dotyczące niepodpisania przez orzekający w sprawie skład sentencji postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, uznać należy za oczywiście bezzasadne, a samo postanowienie, podpisane pod jego uzasadnieniem, za istniejące z procesowego punktu widzenia.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 18 września 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.


5