Ts 108/02
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I Acz 1179/02 III RN 205/99 XIII GNc 428/02/M
Pełny tekst orzeczenia
102
POSTANOWIENIE
z dnia 14 maja 2003 r.
Sygn. akt Ts 108/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński – przewodniczący
Ewa Łętowska – sprawozdawca
Jerzy Ciemniewski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kochłowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej Kochłowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 8 sierpnia 2002 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 113 § 2 kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W oparciu o zaskarżony przepis Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z 11 lipca 2002 r. (sygn. akt I Acz 1179/02) oddalił zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z 17 czerwca 2002 r. (sygn. akt XIII GNc 428/02/M) oddalające wniosek skarżącej o zwolnienie od kosztów sądowych. Zdaniem skarżącej niedookreślona konstrukcja zaskarżonego przepisu pozwala sądom na wydawanie dowolnie subiektywnych orzeczeń w przedmiocie zwolnienia osoby prawnej od kosztów sądowych, co w konsekwencji powoduje dla skarżącej zamknięcie drogi do sądowego rozpoznania zarzutów od nakazu zapłaty. Ponadto sformułowano zarzut braku określenia kryteriów dostateczności środków oraz braku jakiegokolwiek odniesienia do ustawowo określonych składników majątku osoby prawnej.
Postanowieniem z 16 stycznia 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze, stwierdzając jej oczywistą bezzasadność, z uwagi na leżący u podstaw skargi zarzut dotyczący de facto subsumpcji dokonanej przez sądy w przedmiocie zwolnienia skarżącej od kosztów w ramach postępowania nakazowego.
Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącej wniósł, 27 stycznia 2003 r., zażalenie, w którym zarzucił „nietrafną ocenę okoliczności skargi i przemilczenie głównego zarzutu skarżącej, jakim jest wskazanie na ustawowe normy zasad rachunkowości”. Ponadto w zażaleniu podniesiono zarzut, iż brak odniesienia w zaskarżonym przepisie do ustawy o rachunkowości pozwala sądom na subiektywną ocenę faktycznej sytuacji materialnej strony postępowania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W niniejszej sprawie skarżąca upatruje naruszenia swych konstytucyjnych praw w tym, że art. 113 § 2 k.p.c. nie formułuje kryteriów oceny stanu majątkowego strony postępowania cywilnego w sposób podobny do ustawy z dnia 28 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 76, poz. 694). W związku z tym zarzutem należy stwierdzić, iż zakres podmiotowy ustawy o rachunkowości jest węższy od zakresu podmiotowego kodeksu postępowania cywilnego. Odmienne jest też ratio legis instytucji zwalniania od kosztów sądowych od ratio legis ustawy o rachunkowości. W świetle powyższego za oczywiście bezzasadny należy uznać zarzut skarżącej, iż z dniem wejścia w życie ustawy o rachunkowości art. 113 § 2 k.p.c. stał się przepisem niekonstytucyjnym. Należy podkreślić, iż sposób określenia kryteriów w oparciu, o które sąd dokonuje zwolnienia od kosztów w zasadzie należy do zakresu swobodnego działania ustawodawcy. Ograniczenia ustawodawcy mogą wprawdzie wynikać z niektórych zasad konstytucyjnych, np. zasady równości, nie odnoszą się one jednak do stopnia konkretyzacji wskazanych wyżej kryteriów.
Z art. 113 k.p.c. wynika, iż postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych powinno być wydane po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności dotyczących sytuacji finansowej wnioskodawcy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2000 r., sygn. akt III RN 205/99). Normatywna treść tego przepisu nie prowadzi więc do nieuzasadnionego zamknięcia drogi sądowej. Dlatego też należy podzielić pogląd wyrażony w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, iż skarga ta jest oczywiście bezzasadna.
Zarzut nieuwzględnienia przez sąd orzekający o zwolnieniu od kosztów wszystkich okoliczności dotyczących sytuacji finansowej wnioskodawcy dotyczy płaszczyzny stosowania prawa, nie może, więc stanowić podstawy skargi konstytucyjnej.
Wobec powyższego należało orzec jak w sentencji.
2
POSTANOWIENIE
z dnia 14 maja 2003 r.
Sygn. akt Ts 108/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński – przewodniczący
Ewa Łętowska – sprawozdawca
Jerzy Ciemniewski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kochłowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej Kochłowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 8 sierpnia 2002 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 113 § 2 kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W oparciu o zaskarżony przepis Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z 11 lipca 2002 r. (sygn. akt I Acz 1179/02) oddalił zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z 17 czerwca 2002 r. (sygn. akt XIII GNc 428/02/M) oddalające wniosek skarżącej o zwolnienie od kosztów sądowych. Zdaniem skarżącej niedookreślona konstrukcja zaskarżonego przepisu pozwala sądom na wydawanie dowolnie subiektywnych orzeczeń w przedmiocie zwolnienia osoby prawnej od kosztów sądowych, co w konsekwencji powoduje dla skarżącej zamknięcie drogi do sądowego rozpoznania zarzutów od nakazu zapłaty. Ponadto sformułowano zarzut braku określenia kryteriów dostateczności środków oraz braku jakiegokolwiek odniesienia do ustawowo określonych składników majątku osoby prawnej.
Postanowieniem z 16 stycznia 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze, stwierdzając jej oczywistą bezzasadność, z uwagi na leżący u podstaw skargi zarzut dotyczący de facto subsumpcji dokonanej przez sądy w przedmiocie zwolnienia skarżącej od kosztów w ramach postępowania nakazowego.
Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącej wniósł, 27 stycznia 2003 r., zażalenie, w którym zarzucił „nietrafną ocenę okoliczności skargi i przemilczenie głównego zarzutu skarżącej, jakim jest wskazanie na ustawowe normy zasad rachunkowości”. Ponadto w zażaleniu podniesiono zarzut, iż brak odniesienia w zaskarżonym przepisie do ustawy o rachunkowości pozwala sądom na subiektywną ocenę faktycznej sytuacji materialnej strony postępowania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W niniejszej sprawie skarżąca upatruje naruszenia swych konstytucyjnych praw w tym, że art. 113 § 2 k.p.c. nie formułuje kryteriów oceny stanu majątkowego strony postępowania cywilnego w sposób podobny do ustawy z dnia 28 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 76, poz. 694). W związku z tym zarzutem należy stwierdzić, iż zakres podmiotowy ustawy o rachunkowości jest węższy od zakresu podmiotowego kodeksu postępowania cywilnego. Odmienne jest też ratio legis instytucji zwalniania od kosztów sądowych od ratio legis ustawy o rachunkowości. W świetle powyższego za oczywiście bezzasadny należy uznać zarzut skarżącej, iż z dniem wejścia w życie ustawy o rachunkowości art. 113 § 2 k.p.c. stał się przepisem niekonstytucyjnym. Należy podkreślić, iż sposób określenia kryteriów w oparciu, o które sąd dokonuje zwolnienia od kosztów w zasadzie należy do zakresu swobodnego działania ustawodawcy. Ograniczenia ustawodawcy mogą wprawdzie wynikać z niektórych zasad konstytucyjnych, np. zasady równości, nie odnoszą się one jednak do stopnia konkretyzacji wskazanych wyżej kryteriów.
Z art. 113 k.p.c. wynika, iż postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych powinno być wydane po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności dotyczących sytuacji finansowej wnioskodawcy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2000 r., sygn. akt III RN 205/99). Normatywna treść tego przepisu nie prowadzi więc do nieuzasadnionego zamknięcia drogi sądowej. Dlatego też należy podzielić pogląd wyrażony w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, iż skarga ta jest oczywiście bezzasadna.
Zarzut nieuwzględnienia przez sąd orzekający o zwolnieniu od kosztów wszystkich okoliczności dotyczących sytuacji finansowej wnioskodawcy dotyczy płaszczyzny stosowania prawa, nie może, więc stanowić podstawy skargi konstytucyjnej.
Wobec powyższego należało orzec jak w sentencji.
2