Pełny tekst orzeczenia

10

POSTANOWIENIE
z dnia 26 marca 2003 r.
Sygn. akt Tw 60/02



Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski – przewodniczący
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca
Jadwiga Skórzewska-Łosiak,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z dnia 26 listopada 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego,


p o s t a n a w i a:


nie uwzględnić zażalenia.


UZASADNIENIE:


W dniu 13 września 2002 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego o stwierdzenie zgodności art. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o regulacji rynku cukru (Dz. U. Nr 76, poz. 810 ze zm.) z art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2002 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie kwoty A i B cukru oraz kwoty A i B izoglukozy (Dz. U. Nr 139, poz. 1166) z art. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o regulacji rynku cukru (Dz. U. Nr 76, poz. 810 ze zm.).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 października 2002 r. wezwano do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez wskazanie umocowanego przedstawiciela do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału i reprezentowania przed Trybunałem; powołanie przepisu Konstytucji lub ustawy wskazującego, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego oraz doręczenie 5 kopii uchwały uprawnionego organu wnioskodawcy o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego i 5 egzemplarzy Statutu Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego.
W dniu 26 sierpnia 2002 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.
Postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 2002 r. odmówiono nadania dalszego biegu wnioskowi, uzasadniając swą odmowę brakiem legitymacji prawnej do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie abstrakcyjnej kontroli norm.
W dniu 9 grudnia 2002 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło zażalenie na postanowienie z 26 listopada 2002 r. z wnioskiem o powtórne rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym sprawy legitymacji procesowej Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego do wszczęcia sprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny rozważył problem o szerszym znaczeniu procesowym.
Na podstawie art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne. Jedynym wyjątkiem przewidzianym w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) jest art. 36 ust. 4 dotyczący możliwości złożenia zażalenia na postanowienie wydane w trybie wstępnego rozpoznania wniosku. Niedopuszczalne jest natomiast odpowiednie stosowanie rozwiązań Kodeksu postępowania cywilnego na podstawie art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w zakresie stosowania innych środków odwoławczych (por. postanowienie z 24 października 2001 r., sygn. akt SK 28/01, OTK ZU nr 1A/2002, poz. 8). W szczególności zatem, nie istnieje środek odwoławczy „powtórnego rozpoznania wniosku”, który wraz z zażaleniem przedstawił Trybunałowi wnioskodawca. Zważywszy jednak, że taki pozorny środek odwoławczy został zawarty w zażaleniu złożonym na podstawie art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Trybunał rozpoznał to pismo procesowe w zakresie, w jakim przybrało ono formę zażalenia, o którym mowa w art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
2. Rozpoznając zażalenie Trybunał Konstytucyjny koncentruje się przede wszystkim na badaniu zarzutów podniesionych w zażaleniu. Niezależnie od tego Trybunał zobowiązany jest na każdym etapie postępowania badać, czy spełnione są wszystkie przesłanki konieczne do rozpatrzenia wniosku lub czy nie wystąpiły przesłanki negatywne wyłączające dalsze postępowanie w tym zakresie.
3. Na podmiotach występujących do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm ciąży obowiązek wykazania, że posiadają legitymację procesową, a gdy należą do grupy podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, że kwestionowany akt prawny dotyczy ich zakresu działania. Legitymację procesową wnioskodawca musi posiadać na każdym etapie postępowania. Z punktu widzenia procesowego wnioskodawca jest obowiązany wykazać ją nie później, niż do momentu wydania postanowienia Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania biegu wnioskowi (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2002 r., sygn. akt Tw 25/02, niepublikowane). Rozpatrując bowiem zażalenie Trybunał bada jedynie, czy zaszły przesłanki odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi – w tym zakresie – w momencie wydawania tegoż postanowienia.
4. W przypadku braku odmiennego postanowienia statutu, uchwałę o wystąpieniu do Trybunału o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm powinien podjąć organ posiadający samoistną kompetencję do reprezentowania organizacji wobec organów władzy państwowej. Podjęcie tejże uchwały jest czynnością o charakterze nadzwyczajnym i jako taka nie może być dokonana w ramach prowadzenia bieżącej działalności organizacji (por. postanowienie z 14 stycznia 2003 r., sygn. akt Tw 71/02 – niepublikowane). Treść pisma, w którym wnioskodawca ustosunkował się do zarzutów dotyczących braków formalnych wniosku wskazuje, że uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału podjęło Prezydium Zarządu Głównego Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego. Zgodnie z § 24 ust. 1 Statutu Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego Prezydium Zarządu Głównego jest władzą wykonawczą Związku. Organ ten „kieruje bieżącą działalnością” Związku wykonując te kompetencje w okresie pomiędzy posiedzeniami Zarządu Głównego (§ 25 ust. 2). Prezydium nie wskazało jednocześnie innej podstawy prawnej powierzenia mu kompetencji do złożenia oświadczenia w imieniu całego Krajowego Związku w postaci podjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm. W tym świetle Trybunał stwierdza, że Prezydium Zarządu Głównego nie jest uprawnionym organem Związku do podjęcia, w sposób prawnie skuteczny, uchwały o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z takim wnioskiem. Należy zatem uznać, że złożony w niniejszej sprawie wniosek do Trybunału został sporządzony bez podjęcia wcześniejszej uchwały przez właściwy organ Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego.
5. W zażaleniu umocowany przedstawiciel wnioskodawcy stwierdza, że wnioskodawca, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z ust. 2 Konstytucji, należy do grupy podmiotów „warunkowo” uprawnionych do złożenia wniosku kwestionującego zgodność ustawy z Konstytucją; tj. że wnioskodawca jest organizacją zawodową oraz że kwestionowane akty normatywne dotyczą spraw objętych zakresem jego działania.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego nie jest związkiem zawodowym w rozumieniu ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), jak również organizacją pracodawców (w rozumieniu ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców – Dz. U. z 1991 r. Nr 55, poz. 235 ze zm.).
Legitymację procesową wnioskodawca opiera na art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. Nr 32, poz. 217 ze zm.), zgodnie z którym rolnicy mogą zrzeszać się dobrowolnie w społeczno-zawodowych organizacjach pełniących funkcje obrony ich interesów zawodowych. Przepis art. 1 ust. 2 tej ustawy wskazuje, iż organizacje te reprezentując potrzeby oraz broniąc zawodowych i społecznych interesów rolników indywidualnych, działają na rzecz rozwoju indywidualnych gospodarstw rolnych oraz wzrostu i zapewnienia opłacalności ich produkcji rolniczej.
Trybunał wypowiadał się już na temat, jakie cechy powinna posiadać organizacja, aby mogła być uznana za „organizację zawodową”. W postanowieniu z 30 maja 2000 r. (sygn. akt U 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114), wyrażono pogląd, że organizacja zawodowa powinna łącznie spełniać następujące kryteria: kryterium podmiotowe (zrzeszać osoby fizyczne), kryterium przedmiotowe (członkowie danej organizacji winni stale i w celach zarobkowych wykonywać jedno lub kila wyodrębnionych zajęć, które mogą być uznane za zawód) oraz kryterium funkcjonalne (podstawowym celem i funkcją takiej organizacji winno być reprezentowanie interesów całego środowiska, całej grupy zawodowej). Trybunał w obecnym składzie podtrzymuje ten pogląd.
Zgodnie z § 1 Statutu Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego oraz art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. Nr 32, poz. 217 ze zm.) Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego jest organem zrzeszającym zrzeszenia plantatorów buraków cukrowych, jako osób prawnych. Nie spełnia zatem kryterium podmiotowego jakie powinna posiadać organizacja zawodowa.
W tym świetle Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego nie może być uznany za organizację zawodową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Oznacza to równocześnie, że wnioskodawca nie mieści się w ściśle określonej grupie podmiotów uprawnionych do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie abstrakcyjnej kontroli norm (art. 191 Konstytucji, a w szczególności ust. 1 pkt 4).

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.


4