Ts 182/03
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
146
POSTANOWIENIE
z dnia 12 stycznia 2004 r.
Sygn. akt Ts 182/03
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Jerzy Ciemniewski
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janiny Wiry w sprawie zgodności:
1) art. 33 ust. 1 i art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych,
2) art. 79 ust. 1 i 3, art. 80 i art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 października 2003 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 33 ust. 1 i art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz zgodność art. 79 ust. 1 i 3, art. 80 i art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Pismem z 17 czerwca 2003 r. skarżąca wniosła protest przeciwko ważności referendum, podnosząc zarzut sprzeczności uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 17 kwietnia 2003 r. o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej z ustawą z 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych i z Konstytucją oraz sprzeczności ustawy z 10 maja 2003 r. o zmianie ustawy o referendum ogólnokrajowym z Konstytucją oraz Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także sprzeczności z Konstytucją rozporządzenia Ministra Kultury z 3 czerwca 2003 r. w sprawie sposobu przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z przeprowadzonego referendum ogólnokrajowego.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu, w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, protestu referendalnego skarżącej, podjął 1 lipca 2003 r. uchwałę (sygn. akt III SW 119/03), w której postanowił pozostawić protest bez dalszego biegu, powołując jako podstawę tego rozstrzygnięcia art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.; dalej: ordynacja wyborcza), stosowany odpowiednio, zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 ze zm.; dalej: ustawa o referendum). Sąd Najwyższy uznał, że wnosząca protest nie zarzuciła tak naruszenia przepisów ustawy o referendum dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyniku referendum, jak i dopuszczenia się przestępstwa przeciwko referendum (art. 33 ust. 1 ustawy o referendum). Oznacza to, w ocenie Sądu Najwyższego, że przedmiot protestu wychodząc poza zakres przewidziany ustawą, czyni go niedopuszczalnym. Skarżąca potwierdziła doręczenie uchwały Sądu Najwyższego 28 lipca 2003 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynić można wyłącznie taką ustawę lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd bądź organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego. Z treści tej regulacji wynika, iż w procedurze skargi konstytucyjnej można podnosić zarzut niekonstytucyjności wyłącznie tych ustaw lub innych aktów normatywnych, które były podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia, zapadłego w sprawie skarżącego i ich zastosowanie pozostaje w merytorycznym związku z naruszeniem praw lub wolności konstytucyjnych przysługujących skarżącemu.
Po wstępnym rozpoznaniu niniejszej skargi Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że podstawą prawną uchwały Sądu Najwyższego, podjętej w wyniku rozpatrzenia protestu referendalnego skarżącej, jest art. 81 ust. 1 ordynacji wyborczej. Sąd Najwyższy opierając na nim swoje rozstrzygnięcie, postanowił pozostawić protest skarżącej bez dalszego biegu. Sąd Najwyższy ustalił bowiem, że protest nie spełnia warunków określonych w art. 33 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 2 ustawy o referendum, tzn. nie formułuje zarzutu naruszenia przepisów ustawy o referendum, ani zarzutu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko referendum, co – w konsekwencji – czyni go niedopuszczalnym.
Skoro art. 81 ust. 1 ordynacji wyborczej stanowił podstawę pozostawienia protestu bez dalszego biegu, to tak wyznaczony zakres przedmiotowy uchwały oznacza, że Sąd Najwyższy nie rozstrzygał merytorycznie (ostatecznie) o wolnościach lub prawach skarżącej, określonych w Konstytucji. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego przedstawionym w postanowieniu z 6 stycznia 1998 r. (sygn. Ts 9/97, OTK ZU nr 1/1999, poz. 8) „dopóki działanie organów sądowych czy administracyjnych nie przybierze władczego charakteru określającego sytuację prawną konkretnego podmiotu, dopóty nie można jeszcze mówić o określonym w art. 79 ust. 1 Konstytucji (...) ostatecznym rozstrzygnięciu o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach”.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, powyższa okoliczność wskazuje, że rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia przesłanek kształtowanych – wobec tego środka ochrony wolności i praw – zarówno przez art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Trybunał zwraca również uwagę, że jeżeli art. 81 ust. 1 ordynacji wyborczej nie stanowił podstawy ostatecznego orzeczenia o prawach lub wolnościach skarżącej, określonych w Konstytucji, to tym samym niniejsza skarga, zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, jest oczywiście bezzasadna w odniesieniu do zarzutu naruszenia przez powołany przepis Ordynacji wyborczej konstytucyjnych wolności lub praw skarżącej. O naruszeniu praw lub wolności konstytucyjnych danego podmiotu można bowiem mówić wówczas, gdy organ władzy publicznej poprzez wydanie konkretnego orzeczenia w sposób nieusprawiedliwiony wkroczył w sferę przysługujących temu podmiotowi praw lub wolności konstytucyjnych, albo prawom tym lub wolnościom odmówił ochrony lub też ich urzeczywistnienia (por. postanowienie z 6 października 1998 r., sygn. Ts 56/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 84).
W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), należało orzec jak w sentencji.
3
POSTANOWIENIE
z dnia 12 stycznia 2004 r.
Sygn. akt Ts 182/03
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Jerzy Ciemniewski
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janiny Wiry w sprawie zgodności:
1) art. 33 ust. 1 i art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych,
2) art. 79 ust. 1 i 3, art. 80 i art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE:
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 października 2003 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 33 ust. 1 i art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz zgodność art. 79 ust. 1 i 3, art. 80 i art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 8, art. 30, art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 ust. 1 w związku z art. 4, art. 61, art. 62 ust. 1, art. 90, art. 104 ust. 2, art. 125, art. 126 ust. 2, art. 130, art. 133 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 1 ust. 1 i 2, art. 16, art. 25 i art. 47 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Pismem z 17 czerwca 2003 r. skarżąca wniosła protest przeciwko ważności referendum, podnosząc zarzut sprzeczności uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 17 kwietnia 2003 r. o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej z ustawą z 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych i z Konstytucją oraz sprzeczności ustawy z 10 maja 2003 r. o zmianie ustawy o referendum ogólnokrajowym z Konstytucją oraz Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także sprzeczności z Konstytucją rozporządzenia Ministra Kultury z 3 czerwca 2003 r. w sprawie sposobu przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z przeprowadzonego referendum ogólnokrajowego.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu, w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, protestu referendalnego skarżącej, podjął 1 lipca 2003 r. uchwałę (sygn. akt III SW 119/03), w której postanowił pozostawić protest bez dalszego biegu, powołując jako podstawę tego rozstrzygnięcia art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.; dalej: ordynacja wyborcza), stosowany odpowiednio, zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 ze zm.; dalej: ustawa o referendum). Sąd Najwyższy uznał, że wnosząca protest nie zarzuciła tak naruszenia przepisów ustawy o referendum dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyniku referendum, jak i dopuszczenia się przestępstwa przeciwko referendum (art. 33 ust. 1 ustawy o referendum). Oznacza to, w ocenie Sądu Najwyższego, że przedmiot protestu wychodząc poza zakres przewidziany ustawą, czyni go niedopuszczalnym. Skarżąca potwierdziła doręczenie uchwały Sądu Najwyższego 28 lipca 2003 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynić można wyłącznie taką ustawę lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd bądź organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego. Z treści tej regulacji wynika, iż w procedurze skargi konstytucyjnej można podnosić zarzut niekonstytucyjności wyłącznie tych ustaw lub innych aktów normatywnych, które były podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia, zapadłego w sprawie skarżącego i ich zastosowanie pozostaje w merytorycznym związku z naruszeniem praw lub wolności konstytucyjnych przysługujących skarżącemu.
Po wstępnym rozpoznaniu niniejszej skargi Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że podstawą prawną uchwały Sądu Najwyższego, podjętej w wyniku rozpatrzenia protestu referendalnego skarżącej, jest art. 81 ust. 1 ordynacji wyborczej. Sąd Najwyższy opierając na nim swoje rozstrzygnięcie, postanowił pozostawić protest skarżącej bez dalszego biegu. Sąd Najwyższy ustalił bowiem, że protest nie spełnia warunków określonych w art. 33 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 2 ustawy o referendum, tzn. nie formułuje zarzutu naruszenia przepisów ustawy o referendum, ani zarzutu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko referendum, co – w konsekwencji – czyni go niedopuszczalnym.
Skoro art. 81 ust. 1 ordynacji wyborczej stanowił podstawę pozostawienia protestu bez dalszego biegu, to tak wyznaczony zakres przedmiotowy uchwały oznacza, że Sąd Najwyższy nie rozstrzygał merytorycznie (ostatecznie) o wolnościach lub prawach skarżącej, określonych w Konstytucji. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego przedstawionym w postanowieniu z 6 stycznia 1998 r. (sygn. Ts 9/97, OTK ZU nr 1/1999, poz. 8) „dopóki działanie organów sądowych czy administracyjnych nie przybierze władczego charakteru określającego sytuację prawną konkretnego podmiotu, dopóty nie można jeszcze mówić o określonym w art. 79 ust. 1 Konstytucji (...) ostatecznym rozstrzygnięciu o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach”.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, powyższa okoliczność wskazuje, że rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia przesłanek kształtowanych – wobec tego środka ochrony wolności i praw – zarówno przez art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Trybunał zwraca również uwagę, że jeżeli art. 81 ust. 1 ordynacji wyborczej nie stanowił podstawy ostatecznego orzeczenia o prawach lub wolnościach skarżącej, określonych w Konstytucji, to tym samym niniejsza skarga, zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, jest oczywiście bezzasadna w odniesieniu do zarzutu naruszenia przez powołany przepis Ordynacji wyborczej konstytucyjnych wolności lub praw skarżącej. O naruszeniu praw lub wolności konstytucyjnych danego podmiotu można bowiem mówić wówczas, gdy organ władzy publicznej poprzez wydanie konkretnego orzeczenia w sposób nieusprawiedliwiony wkroczył w sferę przysługujących temu podmiotowi praw lub wolności konstytucyjnych, albo prawom tym lub wolnościom odmówił ochrony lub też ich urzeczywistnienia (por. postanowienie z 6 października 1998 r., sygn. Ts 56/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 84).
W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), należało orzec jak w sentencji.
3