Pełny tekst orzeczenia

63/2B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 7 marca 2005 r.

Sygn. akt Ts 47/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz – przewodniczący
Marek Safjan – sprawozdawca
Marek Mazurkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 września 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Małgorzaty Grajewskiej, Grzegorza Grajewskiego i Edyty Grajewskiej wspólników Spółki Cywilnej „Zakład Ogrodniczy-Grajewscy”,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 7 ust. 2b i 2c ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji. Zdaniem skarżących przepisy te naruszają zasadę równości i sprawiedliwości społecznej przez ograniczenie osobom posiadającym status rolnika prawa do opodatkowania podatkiem VAT. Ponadto skarżący zarzucili zaskarżonym przepisom naruszenie zasady lex retro non agit.
Postanowieniem z 14 września 2004 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej ze względu na brak wskazania konstytucyjnych wolności lub praw, które miałyby zostać naruszone przez zaskarżone przepisy ustawy. W szczególności Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej nie może być art. 2 i art. 32, gdyż skarżący nie wyprowadzili z nich konstytucyjnych praw podmiotowych. Odnośnie naruszenia zasady lex retro non agit Trybunał Konstytucyjny stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutów skargi, gdyż zaskarżone przepisy nie zawierają norm intertemporalnych określających moment wejścia w życie ustawy.
W zażaleniu z 28 września 2004 r. skarżący powtórzyli zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej, podkreślili, że art. 2 i 32 Konstytucji mogą stanowić podstawę do stwierdzenia niekonstytucyjności przepisów ustawy. Skarżący wskazali na zasady konstytucyjne wynikające z cytowanych przepisów Konstytucji oraz podkreślili, że zasady te stanowiły już podstawę wielu wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ochrona ta realizuje się przez wystąpienie przez skarżącego o zbadanie zgodności z Konstytucją aktu normatywnego, który stanowi źródło naruszenia tych praw. Wszczęcie postępowania przez złożenie skargi konstytucyjnej jest dopuszczalne po spełnieniu szeregu wymogów, które nie jest konieczne, jeżeli postępowanie wszczynane jest przez złożenie wniosku bądź pytania prawnego. Jednym z takich wymogów jest wskazanie konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych przez zaskarżony akt normatywny. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uprawdopodobnienie naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw jest warunkiem koniecznym dla dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Niewskazanie naruszonych praw powoduje, że skarga nie może być merytorycznie rozpoznana.
Nie ulega wątpliwości, że skarżący, jak podnieśli w zażaleniu, wskazali konkretne przepisy Konstytucji, stanowiące w danej sprawie, w ich przekonaniu, adekwatny i właściwy wzorzec konstytucyjnej oceny zaskarżonych przepisów. Zarówno w skardze konstytucyjnej, jak i w zażaleniu, skarżący powołali także argumenty mające na celu uzasadnienie zarzutów niekonstytucyjności, zmierzając do spełnienia warunku koniecznego dla dopuszczalności skargi, a więc uprawdopodobnienia naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw.
Jednakże oparcie skargi konstytucyjnej wyłącznie na zarzucie naruszenia art. 2 i art. 32 Konstytucji jest zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego obostrzone dodatkowymi wymaganiami (por. postanowienia TK z 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225 i z 23 stycznia 2002 r., sygn. Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). Owe wymagania wynikają z przyjętego przez ustrojodawcę modelu skargi konstytucyjnej, ograniczającego możliwość skorzystania z tego środka prawnego jedynie do sytuacji naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. Samo powołanie zasady konstytucyjnej nie połączone z próbą wskazania na naruszenie konstytucyjnego prawa lub wolności nie stanowi jeszcze spełnienia przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Nie oznacza to jednak, że możliwość wskazania w skardze konstytucyjnej art. 2 lub art. 32 Konstytucji, jako wzorca kontroli, jest wyłączona na gruncie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Problem wiąże się bowiem z koniecznością wyprowadzenia z powyższych zasad konstytucyjnych praw podmiotowych.
Ustanowiona w art. 2 Konstytucji zasada demokratycznego państwa prawa jest jedną z podstawowych zasad ustrojowych zawartych w Konstytucji. Zgodnie z bogatym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, z zasady tej wynika szereg innych zasad, m.in. wskazana przez skarżących zasada przyzwoitej legislacji i związany z nią nakaz tworzenia prawa sprawiedliwego. Zasad tych nie można jednak traktować – wbrew twierdzeniom skarżących – jako źródło podmiotowych praw i wolności konstytucyjnych w rozumieniu art. 79 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zajmuje też w swym orzecznictwie stanowisko, że prawo do równego traktowania (art. 32 Konstytucji) nie stanowi samodzielnej podstawy do skargi konstytucyjnej. Zarzucając naruszenie konstytucyjnej zasady równości, skarżący powinien zatem określić w zakresie, jakiego podmiotowego prawa konstytucyjnego doszło do nieusprawiedliwionego zróżnicowania. Niewskazanie takiego prawa konstytucyjnego i oparcie skargi konstytucyjnej wyłącznie na zarzucie naruszenia zasady równości uniemożliwia, z uwagi na wskazane wyżej wymogi, dopuszczenie skargi do merytorycznego rozpoznania.
Na marginesie można jedynie wskazać, że Trybunał Konstytucyjny oceniał w swym orzecznictwie zgodność regulacji podatkowych z zasadą równości w zakresie m.in. konstytucyjnego prawa do własności i innych praw majątkowych, wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy.
Skarżący wskazują w zażaleniu, że Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie orzekał w sprawach, w których wzorcami konstytucyjnej kontroli były art. 2 i art. 32 Konstytucji, powołując się na sprawy o sygn. K 5/00 i K 26/97. Powyższe sprawy były jednak zainicjowane w innym trybie niż skarga konstytucyjna, a mianowicie na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. Dopuszczalność złożenia wniosku przez Rzecznika nie jest uzależniona od wskazania konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych przez zaskarżony akt normatywny. Innymi słowy niedopuszczalność rozpoznania niniejszej skargi konstytucyjnej nie wynika z tego, że podniesione w niej zarzuty nie mieszczą się w zakresie właściwości Trybunału Konstytucyjnego, lecz dlatego, że nie zostały spełnione wymogi przewidziane dla postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej.
Odnośnie oczywistej bezzasadności skargi konstytucyjnej w zakresie zarzutu wstecznego działania prawa, należy uznać trafność stwierdzeń zawartych w zaskarżonym postanowieniu. Do stwierdzeń tych skarżący nie odnieśli się w ogóle w zażaleniu, powtarzając jedynie, że naruszenie zasady lex retro non agit oznacza niezgodność zaskarżonych przepisów z art. 88 Konstytucji.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.