Pełny tekst orzeczenia

175/4B/2005

POSTANOWIENIE
z dnia 9 maja 2005 r.
Sygn. akt Ts 52/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Wiesław Johann,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Ringa w sprawie zgodności:
art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1712 ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 60 oraz art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 14 kwietnia 2005 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (dalej: ustawa o BOR). Zaskarżonemu przepisowi skarżący zarzucił niezgodność z art. 2, art. 32, art. 60, a także z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis, przewidujący uznanie z mocy prawa żołnierzy zawodowych, pełniących w dniu wejścia w życie ustawy o BOR służbę w Jednostce Wojskowej Nr 1004 – Biuro Ochrony Rządu, za funkcjonariuszy BOR, narusza prawa podmiotowe skarżącego do służby publicznej na jednakowych zasadach, zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego prawa, jak również prawo do sądu. Istota takiej niezgodności polegać ma – zdaniem skarżącego – na wyłączeniu spraw ze stosunków służbowych o charakterze administracyjno-prawnym żołnierzy zawodowych z zakresu właściwości organów administracji publicznych, wydających decyzje administracyjne, co w konsekwencji pozbawia ich gwarancji proceduralnych w postępowaniu administracyjnym i sądowym.
Jako ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji skarżący wskazał – wydany w sprawie jego skargi na bezczynność Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2005 r. (sygn. akt OSK 1011/04). Na mocy tego orzeczenia uchylony został wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2004 r. (sygn. akt II SAB/374/03), zaś sprawa przekazana została temu Sądowi do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazano, że wprawdzie w art. 139 ust. 1 ustawy o BOR nie jest przewidziane wydawanie decyzji administracyjnej, tym niemniej skoro organ I instancji odpowiedział na wniosek skarżącego pismem, a wniesione od tego pisma „odwołanie” skarżącego przekazano do organu wyższego stopnia, to Wojewódzki Sąd Administracyjny, rozpoznając skargę na bezczynność organu w przedmiocie nierozpoznania odwołania, winien powyższe okoliczności wziąć pod uwagę.
Skarżący podkreślił, że z treści uzasadnienia wskazanego wyżej wyroku wynika, iż przekształcenie wojskowego stosunku służbowego następuje z mocy samego prawa i sprawa ta nie może być przedmiotem postępowania administracyjnego. Art. 139 ust. 1 ustawy o BOR kształtuje bowiem sytuację prawną skarżącego wprost i niedopuszczalne jest wydawanie w tej materii decyzji administracyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym usuwaniu z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Warunkiem dopuszczalności korzystania ze skargi konstytucyjnej jest nie tylko uczynienie jej przedmiotem przepisów, które były podstawą indywidualnego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego, ale także doprowadzenie do wydania w tej sprawie orzeczenia o charakterze ostatecznym. Wymóg ten stanowi konsekwencję zasady subsydiarności skargi konstytucyjnej, zgodnie z którą skarga wniesiona być może do Trybunału Konstytucyjnego dopiero po wykorzystaniu przez skarżącego innych środków ochrony wolności i praw. Z powyższym założeniem wiąże się ściśle unormowanie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z nim, skarga może być wniesiona dopiero po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Należy jeszcze raz podkreślić, że przyjęta w prawie polskim konstrukcja skargi konstytucyjnej ogranicza jej przedmiot wyłącznie do takich przepisów (ustawy lub innego aktu normatywnego), które znalazły zastosowanie w sprawie skarżącego jako podstawa prawna ostatecznego orzeczenia. W odróżnieniu od tzw. wniosków (art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji), skarga nie może więc być potraktowana jako środek inicjowania tzw. abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności prawa, a więc kontroli przeprowadzanej niezależnie od uprzedniego zastosowania przepisów stanowiących przedmiot weryfikacji dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny. Oznacza to, że poza zakresem dopuszczalnego przedmiotu skargi konstytucyjnej znalazły się takie unormowania, które nie mogą znaleźć zastosowania w sprawie skarżącego, jako podstawa prawna orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W zakresie tego wyłączenia mieszczą się zarówno przepisy, które nie wywołują skutków prawnych w sferze praw i wolności skarżącego, jak i takie, których konsekwencje dla praw skarżącego wywołane zostają z mocy samego prawa (ex lege). Także i w tym przypadku bowiem nie dochodzi do wydania na ich podstawie ostatecznego orzeczenia, rozumianego jako indywidualno-konkretny akt stosowania prawa. Wydanie takiego aktu stanowi zaś w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przesłankę konieczną dopuszczalności występowania ze skargą konstytucyjną. Pogląd powyższy był już wypowiadany w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z 25 marca 2000 r., sygn. Ts 115/99 i Ts 116/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 116 i 118).
Przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej uczynił skarżący art. 139 ust. 1 ustawy o BOR. Wyrażona w nim norma prawna adresowana do żołnierzy zawodowych pełniących służbę w Jednostce Wojskowej Nr 1004 – Biuro Ochrony Rządu wywołuje wobec jej adresatów skutek z mocy samego prawa w postaci uznania ich za funkcjonariuszy BOR. Taki charakter skutku prawnego wywołanego kwestionowaną regulacją potwierdzają również sądy administracyjne w swoich orzeczeniach wydanych w sprawie skarżącego. Przyznaje to też sam skarżący w treści wniesionej skargi konstytucyjnej. Już choćby z tej więc przyczyny, nie było możliwe spełnienie przez skarżącego wspomnianego wyżej warunku wskazania ostatecznego orzeczenia, dla którego normatywną podstawą byłby art. 139 ust. 1 ustawy o BOR. Należy podkreślić, że waloru orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji nie spełniają zarówno pismo organu administracji informujące skarżącego o niemożności wydania decyzji na podstawie kwestionowanego przepisu, jak i orzeczenia sądów administracyjnych w przedmiocie skargi na bezczynność organów administracji. Zakwestionowany art. 139 ust. 1 ustawy o BOR nie stanowił bowiem dla nich materialnej podstawy wydawanych rozstrzygnięć. Tylko taka zaś zależność między zaskarżonym unormowaniem a treścią podejmowanego orzeczenia spełnia wymóg, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Jednoznacznie wyraził to także w uzasadnieniu swojego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny, wykluczając dopuszczalność skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, którego przedmiotem miałaby być kwestia konstytucyjności art. 139 ust. 1 ustawy o BOR.
Już na marginesie należy zauważyć, że nawet gdyby zaakceptować pogląd skarżącego odnośnie dopuszczalności zakwestionowania w trybie skargi konstytucyjnej art. 139 ust. 1 ustawy o BOR, to na przeszkodzie nadaniu niniejszej skardze dalszego biegu stanęłoby niewyczerpanie przez skarżącego drogi prawnej w postępowaniu, w związku z którym sformułował skargę konstytucyjną. Uchylenie przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2004 r. i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania oznacza bowiem, że postępowanie to nie zostało zakończone. Należałoby więc uznać, że w sprawie nie doszło do wydania orzeczenia o charakterze ostatecznym (art. 79 ust. 1 Konstytucji), które prowadzi do wyczerpania przysługującej skarżącemu w sprawie drogi prawnej (art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.