Pełny tekst orzeczenia

195/5B/2005

POSTANOWIENIE
z dnia 2 lutego 2005 r.
Sygn. akt Ts 193/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Mirosław Wyrzykowski,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wandy Jóźwiak w sprawie zgodności:
1) art. 676 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),
2) art. 150 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, art. 151 ust. 1 oraz art. 153 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.),
3) przepisu § 35 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 207, poz. 2109)
z art. 32 oraz art. 76 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 2 listopada 2004 r. skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją następujących przepisów:
1) art. 676 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.);
2) art. 150 ust. 1 pkt 1 i ust. 2; art. 151 ust. 1 oraz art. 153 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.);
3) przepisu § 35 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzenia operatu szacunkowego (dalej: rozporządzenie).
Zaskarżonym przepisom skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 32 i art. 76 Konstytucji. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżąca w tym, że „dokonany przez sądy sposób ustalenia wartości nakładów poniesionych przez nią w myśl art. 676 k.c. winien być inny, aniżeli według zasad rynkowych, ponieważ u.g.n. wraz z przepisami rozporządzenia nie mają zastosowania do sprawy skarżącej”.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie z 19 marca 2003 r. (sygn. akt VI GC 250/00) zasądzono na rzecz skarżącej kwotę pieniężną tytułem zwrotu wartości nakładów dokonanych na remont i modernizację dotychczas wynajmowanego lokalu użytkowego. Zdaniem Sądu, wartość nakładów poczynionych przez skarżącą nie mogła być obliczona w oparciu o ich „wartość rynkową”, podstawy takiej nie dają bowiem ani postanowienia umowy zawartej przez skarżącą, ani też art. 676 k.c. Sąd podkreślił, że stosowne przepisy u.g.n., dotyczące ustalania wartości rynkowej nie stanowią norm szczególnych względem art. 676 k.c. Apelacja skarżącej od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 28 listopada 2003 r. (sygn. akt I ACa 977/03). Postanowieniem z 4 sierpnia 2004 r. (sygn. akt IV CK 237/04) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania kasacji wniesionej przez skarżącą.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych wniesionej skargi konstytucyjnej, przez m.in. wyjaśnienie, czy zakwestionowane przepisy u.g.n. oraz rozporządzenia były podstawą prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącej. Ponadto o wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącej, i w jaki sposób – jej zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowane unormowania.
W piśmie z 10 grudnia 2004 r. pełnomocnik skarżącej wyjaśnił, że przepisy te były – aczkolwiek nie wprost – podstawą prawną ostatecznego orzeczenia wydanego wobec skarżącej. Sądy uznały bowiem, że przepisy u.g.n. nie mogą być legis specialis wobec art. 676 k.c. Ponadto pełnomocnik powtórzył zarzut naruszenia art. 32 i art. 76 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, za pomocą którego następuje usuwanie z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej jest więc tylko taki przepis, na podstawie którego wydane zostało indywidualne rozstrzygnięcie, uznane za skarżącego za przejaw niedozwolonej ingerencji w sferę jego praw podstawowych. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony, nałożył ustawodawca na skarżącego obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowane przepisy. Właściwe wykonanie powyższego obowiązku przez skarżącego warunkuje konkretyzację konstytucyjnego wzorca, w świetle którego weryfikowane są przepisy stanowiące przedmiot skargi. Podkreślić przy tym należy, iż wzorzec ten konstruowany może być wyłącznie z przepisów konstytucyjnych wyrażających konkretne podmiotowe prawa przysługujące skarżącemu, których naruszenie zarzucane jest w skardze.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego powyższe przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej nie zostały w niniejszej sprawie spełnione.
W skardze konstytucyjnej nie doszło do prawidłowego wypełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, tj. wskazania – wynikających z przepisów Konstytucji – praw lub wolności przysługujących skarżącej, które doznały naruszenia przez zastosowanie zaskarżonych przepisów k.c., u.g.n. oraz rozporządzenia. Za dopełnienie powyższego obowiązku nie może być uznane odwołanie się przez skarżącą do treści art. 32 oraz art. 76 Konstytucji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym skargi konstytucyjnej wskazywano wielokrotnie na ograniczoną dopuszczalność traktowania art. 32 Konstytucji i wyrażonej w nim zasady równości wobec prawa za adekwatny wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą tego środka ochrony praw. Jest to możliwe dopiero w sytuacji, gdy skarżący doprecyzuje, w zakresie jakiego konkretnego prawa lub wolności, wyrażonego w przepisach konstytucyjnych zasada ta doznała niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (por. postanowienia TK z.: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 47/98, OTK ZU nr I/1999/suplement, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98. OTK ZU nr I/1999/suplement, poz. 39; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., sygn. Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72 oraz postanowienie pełnego składu TK z 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Takie doprecyzowanie jednakże w niniejszym przypadku nie nastąpiło. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, za niezbędną konkretyzację zasady równości nie może być uznane odwołanie się przez skarżącą do treści art. 76 Konstytucji. Przepis ten ustanawia obowiązek ochrony konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Adresatami powyższego obowiązku są z woli ustrojodawcy organy władzy publicznej. W skardze konstytucyjnej nie sprecyzowano jednakże, jakie konkretne prawo podmiotowe skarżącej, korespondujące z powyższymi powinnościami organów władzy publicznej, doznało naruszenia wskutek zastosowania zaskarżonych przepisów.
Trzeba ponadto zauważyć, że zakwestionowane w skardze unormowania k.c., u.g.n. oraz rozporządzenia nie spełniają także innych wskazanych wyżej przesłanek skargi konstytucyjnej. W odniesieniu do art. 676 k.c. stwierdzić należy, że w skardze nie sformułowano argumentów uzasadniających tezę o niekonstytucyjności tego przepisu. Argumentem takim nie jest z pewnością stwierdzenie, że w sprawie skarżącej przepisy u.g.n. nie został uznane przez Sąd za legis specialis względem tego unormowania, co wykluczyło ich zastosowanie. Nie sposób przyjąć, aby uzasadnienia dla zarzutu niezgodności art. 676 k.c. z Konstytucją upatrywać w niewłaściwych – w ocenie skarżącej – relacjach zachodzących między tym przepisem a unormowaniami zawartymi w innej ustawie zwykłej – tzn. u.g.n. Poza tym stwierdzeniem, skarga nie zawiera natomiast innych argumentów przemawiających za merytoryczną niezgodnością art. 676 k.c. z postanowieniami konstytucyjnymi.
W odniesieniu do zaskarżonych przepisów u.g.n. oraz rozporządzenia stwierdzić należy, iż – wbrew twierdzeniom skargi – nie mogą one być uznane za podstawę ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżąca zarzuty naruszenia praw. Sąd orzekający w sprawie skarżącej jednoznacznie uznał, że unormowania te nie mogą stanowić podstawy prawnej kwalifikacji roszczeń skarżącej. Taka zaś zależność stanowi warunek konieczny dopuszczalności uczynienia ich przedmiotem skargi konstytucyjnej. Ustalenie wartości nakładów dokonanych przez skarżącą na remont i modernizację wynajmowanego przez nią lokalu użytkowego nastąpiło w oparciu o art. 676 k.c. oraz postanowienia umowne. Sąd wykluczył natomiast w tym zakresie dopuszczalność zastosowania przepisów u.g.n. oraz rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy. Tym samym, unormowania te nie spełniają wymogu, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.